Vakyapadiya

हस्तस्पर्शादिवान्धेन विषमे पथि दावता ।
अनुमानप्रधानेन विनिपातो न दुर्लभः ॥

hastasparshaadivaandhena vishame pathi daavataa |
anumaanapradhaanena vinipaato na durlabhah ||

Wie bei einem mit Händen sich vortastenden Blinden, der einen unebenen Pfad herabrennt,
läßt auch bei einem, der sich auf Annahmen verläßt, der Sturz nicht lang auf sich warten.

Ratnasamuccaya

सौवर्णानि सरोजानि निर्मातुं सन्ति शिल्पिनः ।
तत्र सौरभनिर्माणे चतुरश्चतुराननः ॥

sauvarnaani sarojaani nirmaatum santi shilpinah |
tatra saurabhanirmaane caturashcaturaananah ||

Es gibt Künstler, die goldene Lotusse malen können.
Solchen einen Duft eingeben müßte schon ein viermal Vierhäuptiger.

Halasaptashati

सोऽर्थो यो हस्ते तन्मित्रं यन्निरन्तरं व्यसने ।
तद्रूपं यत्र गुणाः तद्विज्ञानं यत्र धर्मः ॥।

so'rtho yo haste tanmitram yannirantaram vyasane |
tadruupam yatra gunaah tadvijnaanam yatra dharmah ||

Richtiges Geld ist, was auf der Hand liegt, ein echter Freund, wer zu dir hält in der Not.
Wahre Schönheit ist, wo Tugenden wirken, echte Erkenntnis, wo Pflichtgefühl waltet.

Laghushankhasmrti

स्नेहाद्वा यदि वा लोभाद्भयादज्ञानतोऽपि वा ।
कुर्वन्त्यनुग्रहं ये तु तत्पापं तेषु गच्छति ॥

snehaadvaa yadi vaa lobhaadbhayaadajnaanato'pi vaa |
kurvantyanugraham ye tu tatpaapam teshu gacchati ||

Aus Huld oder Gier, aus Angst oder Unkenntnis:
Wer anderen so eine Gunst erweist, in den dringt deren Sünde ein.

Hitopadesha Vigraha

सेवितव्यो महावृक्षः फलछायासमन्वितः ।
यदि दैवात्फलं नास्ति छाया केन निवार्यते ॥

sevitavyo mahaavrkshah phalachaayaasamanvitah |
yadi daivaatphalam naasti chaayaa kena nivaaryate ||

Ein Baum will versorgt sein, bietet er doch Obst und Schatten.
Sollte er zufällig keine Früchte tragen, wer wollte ihm den Schatten nehmen?

Ramayana Yuddha

सुलभाः पुरुषा राजन् सततं प्रियवादिनः ।
अप्रियस्य तु पथ्यस्य वक्ता श्रोता च दुर्लभः ॥

sulabhaah purushaa rajan satatam priyavaadinah |
apriyasya tu pathyasya vaktaa shrotaa ca durlabhah ||

Leicht zu finden sind, o König, Menschen, die immer sagen, was gefällt.
Schwer zu finden aber ist, wer sagt, was nicht gefällt wenn's nötig ist, und einer, der ihm zuhört.

Ratnabandhagara

सुभिक्षं कृषके नित्यं नित्यं सुखमरोगिणि ।
भार्या भर्तुः प्रिया यस्य तस्य नित्योत्सवं गृहम् ॥

subhiksham krshake nityam nityam sukhamarogini |
bhaaryaa bhartuh priyaa yasya tasya nityotsavam grham ||

Genug zu holen ist beim Bauern immer und immer ist Glück in einem, der nicht krankt.
Der Mann liebt und erträgt seine Frau, der stets ein festliches Heim vorfindet.

Drshtantakalika

सुखदुःखे समे स्यातां जन्तूनां कर्महेतुके ।
मूर्ध्नि स्थितानां केशानां भवेतां स्नेहछेदने ॥

sukhaduhkhe same syaataam jantuunaam karmahetuke |
muurdhni sthitaanaam keshaanaam bhavetaam snehachedane ||

Glück und Elend gehen gleich verteilt aus der Menschen Tat hervor.
Zu Berge stehenden Haaren stehen Salbung oder Schnitt bevor.

Anyoktistabaka

सुक्षेत्रं तव जन्मभूरिति पुनः पर्वानुबन्धादियं
मेध्या मूर्तिरिति प्रभूतगरिमग्रामा न के के गुणाः ।
माधुर्यं परिपीडितोऽपि धरसि क्रान्तो गुरुग्रन्थिभिः
साङ्गं सज्जनचेष्टितं क्व भवता संप्राप्तमिक्षो वद ॥

sukshetram tava janmabhuuriti punah parvaanubandhaadiyam
medhyaa muurtiriti prabhuutagarimagraamaa na ke ke gunaah |
maadhuryam paripiidito'pi dharasi kraanto gurugranthibhih
saangam sajjanaceshtitam kva bhavataa sampraaptamiksho vada ||

"Ein gutes Feld ist deine Heimaterde", heißt, was Glied um Glied sich aneinanderreiht.
"Von strammer Gestalt", so entstand ein stattliches Spektrum aus vielerlei Vorzügen.
Mit steifen Gelenken dahingestelzt trägst selbst zerquetscht du noch Süße.
Schönheit und guter Menschen Lebensart, sag edles Zuckerrohr, woher hast du das?

Vivekacudamani

चित्तस्य शुद्धये कर्म न तु वस्तूपलब्धये ।
वस्तुसिद्धिविचारेण न किंचित्कर्मकोटिभिः ॥

cittasya shuddhaye karma na tu vastuupalabdhaye |
vastusiddhivicaarena na kimcit karmakotibhih ||

Die Arbeit besteht nicht in der Aneignung von Dingen, sondern in der geistigen Läuterung.
Durch Überlegen werden die Dinge vollendet, nicht durch Millionen von Taten.

Locana

स्त्रियो नरपतिर्वह्निर्विषं युक्त्या विषेवितम् ।
स्वार्थाय यदि वा दुःखसंभारायैव केवलम् ॥

striyo narapatirvahnirvisham yuktyaa vishevitam |
svaarthaaya yadi vaa duhkhasambhaaraayaiva kevalam ||

Frauen, König, Feuer, Gift sind mit Vorsicht zu behandeln
entweder als Beitrag zum Eigenwohl oder zum Verdruß.

Manusmrti

स्त्रियो रत्नान्यथो विद्या धर्मं शौचं सुभाषितम् ।
विविधानि च शिल्पानि समादेयानि सर्वतः ॥

striyo ratnaanyatho vidyaa dharmam shaucam subhaashitam |
vividhaani ca shilpaani samaadeyaani sarvatah ||

Frauen, Edelsteine, Bildung auch und Recht und Reinheit, manch guter Spruch
und verschiedene Kunstfertigkeiten sind gleichermaßen von überall zu nehmen.

Pancatantra Mitrabheda

स्तिमितोन्नतसंचारा जनसंतापहारिणः ।
जायन्ते विरला लोके जलदा इव सज्जनाः ॥

stimitonnatasamcaaraa janasamtaapahaarinah |
jaayante viralaa loke jaladaa iva sajjanaah ||

Erhaben in aller Stille ziehend, dem Volke die Gluthitze nehmend
kommen Wasser schenkende Wolken wie auch edle Naturen nur vorübergehend auf die Welt.

Sthitasanastha shayita

स्थितासनस्था शयिता पराङ्मुखी
स्वलंकृता वा नाप्यालंकृता वा ।
निरीक्ष्यमाणा प्रमादा सुदुर्बलं
मनुष्यमालेख्यगताऽपि कर्षति ॥

sthitaasanasthaa shayitaa paraangmukhii
svalangkrtaa vaa naapyalangkrtaa vaa |
niriikshyamaanaa pramaadaa sudurbalam
manushyamaalekhyagataa'pi karshati ||

Stehend, sitzend, liegend, mit abgewandtem Antlitz,
schöngemacht oder gar nicht schöngemacht,
in Erwartung, betört wird sie einen Mann, er muß nur schwach genug sein, selbst als Bild noch aufkratzen.

Kiratarjuniya

स्थित्यतिक्रान्तभीरूणि स्वच्छान्याकुलितान्यपि ।
तोयानि तोयराशीनां मनांसि च मनस्विनाम् ॥

sthityatikraantabhiiruuni svacchaanyaakulitaanyapi |
toyaani toyaraashiinaam manaansi ca manasvinaam ||

Vor dem Übertreten fester Grenzen erschreckend, selbst erregt noch kristallklar
ist, was die Geistreichen denken, wie das Wasser der Meere.

Pancatantra Mitrabheda

स्थानेष्टेव नियोक्तव्या भृत्याश्चाभरणानि च ।
न हि चूडामणिः पादे प्रभवामीति बध्यते ॥

sthaaneshteva niyoktavyaa bhrtyaashca aabharanaani ca |
na hi cuudaamanih paade prabhavaamiiti badhyate ||

Helfer und Schmuckstücke gehören an einen ausgesuchten Standort.
Das Wunschjuwel bindet man sich schließlich auch nicht ans Ich-will-auffallen-Bein.

Manusmrti

सर्वो दण्डजितो लोके दुर्लभो हि शुचिर्नरः ।
दण्डस्य हि भयात्सर्वं जगत्भोगाय कल्पते ॥

sarvo dandajito loke durlabho hi shucirnarah |
dandsya hi bhayaatsarvam jagatbhogaaya kalpate ||

Jeder unterliegt der Strafe in einer Welt, die selten ein Ehrenmann betritt.
Aus Angst vor Strafe nur wird alles so, daß es zum Weltgenuß sich fügt.

Bhagavata

सर्वेषामपि जन्तूनामिह स्वात्मैव वल्लभः ।
इतरेऽपत्यवित्ताद्यास्तद्वल्लभतयैव हि ॥

sarveshaamapi jantuunaamiha svaatmaiva vallabhah |
itare'patyavittaadyaastadvallabhatayaiva hi ||

Jeder ist sich selbst der Liebste.
Die anderen, in erster Linie Kinder und Wohlstand, kommen von dieser Verliebtheit her.

Hitopadesha Mitralabha

सर्वहिंसानिवृत्ता ये नराः सर्वंसहाश्च ये ।
सर्वस्याश्रयभूताश्च ते नराः स्वर्गगामिनः ॥

sarvahimsaanivrttaa ye naraah sarvamsahaashca ye |
sarvasyaashrayabhuutaashca te naraah svargagaaminah ||

Männer, die von jeder Gewalt sich abwandten, die allem widerstehen können,
die allen Wesen Schutz gewähren, sind Männer, die himmelwärts gehen.

Subhashitasudhanidhi

स्वल्पापि साधुसंपद् भोज्य
महतां न पृथ्व्यपि खलश्रीः ।
सारसमेव पयस्तृषामपनयति
न यदसां पत्युः ॥

svalpaapi saadhusampad bhojya
mahataam na prthvyapi khalashriih |
saarasameva payastrshaamapanayati
na yadasaam patyuh ||

Selbst wenn die Welt zum Besitz des Schurken wird, so könnt er sie nicht mehr genießen, als der Edle sein noch so kleines Glück.
Den Durst stillt der Quell so gut wie keine ozeanische Wasserflut.

Mudrarakshasa

स्वयमाहृत्यभुञ्जानाः बलिनोऽपि स्वभावतः ।
गजेन्द्रश्च नरेन्द्रश्च प्रायः सीदन्ति दुःखिताः ॥

svayamaahrtyabhunjaanaah balino'pi svabhaavatah |
gajendraashca narendraashca praayah siidanti duhkhitaah ||

Besonders die von Natur aus starken, eigenmächtig Ergriffenes genießenden
Elefantenfürsten sowie Menschenfürsten schrumpfen regelrecht zusammen, wenn die Not sie drückt.

Subhashitasudhanidhi

समाश्रयबलादेव गरुडं यान्तमध्वनि ।
पिनाकपाणिस्थः कुशलं पृष्टवानहिः ॥

samaashrayabalaadeva garudam yaantamadhvani |
pinaakapaanisthah kushalam prshtavaanahih ||

Nur mit der Kraft, die Schutz verleiht, darf die Schlange von des Bogenträgers
Schultern herab sich munter nach des Adlers Befinden in der Luft da oben erkundigen.

Harihara

समाजेभ्यः सुमनसां सुभाषितमयं मधु ।
यावज्जीवं विचिन्वन्ति साधवो मधुपा इव ॥

samaajebhyah sumanasaam subhaashitamayam madhuh |
yaavajjiivam vicinvanti saadhavo madhupaa iva ||

Im Verkehr mit Aufgeklärten fällt manch köstliche Sentenz.
Ein Leben lang sammeln Edle sie wie Bienen ihren Nektar saugen.

Manusmrti

सम्मार्जनोपाञ्जनेन सेकेनोल्लेखनेन च ।
गवां च परिवासेन भूमिः शुध्यति पञ्चभिः ॥

sammaarjanopaanjanena sekenollekhanena ca |
gavaam ca parivaasena bhuumih shudhyati pancabhih ||

Mit diesen Fünf: Fegen, Kuhdung auftragen, Besprenkeln, Aufrauen
und Kühe drauf stehen lassen wird der Boden sauber gehalten.

Ratnabandhagara

संभोजनं संकथनं संप्रश्नोऽथ समागमाः ।
ज्ञातिभिः सह कार्याणि न विरोधः कदाचन ॥

sambhojanam samkathanam samprashno'tha samaagamaah |
jnaatibhih saha kaaryaani na virodha kadaacana ||

Mit intelligenten Menschen gemeinsam essen, Meinungen austauschen, uns auch befragen, einander besuchen: Das sollten wir tun, und die Beziehungen nie abbrechen lassen.

Drshtantakalika

स्वभावसुन्दरं वस्तु न संस्कारमपेक्षते ।
मुक्तारत्नस्य शाणाश्मघर्षणं नोपयुज्यते ॥

svabhaavasundaram vastu na samskaaramapekshate |
muktaaratnasya shaanaashmagharshanam nopayujyate ||

Das von sich aus Schöne erwartet nicht, noch aufpoliert zu werden.
Der Edelperle wird ein Wetzsteinschliff nicht angetan.

Hitopadesha Mitralabha

स बन्धुर्यो विपन्नानां आपदुद्धरणक्षमः ।
न तु दुर्विहितातीतवस्तूपालम्भपण्डितः ॥

sa bandhuryo vipannaanaam aapaduddharanakshamah |
na tu durvihitaatiita vastuupalambhapanditah ||

Ein Freund ist, wer Verunglückte bereitwillig aus dem Loch zieht,
und nicht, wer des Unglücklichen nicht achtend den Finger belehrend in die Wunde legt.

Mahabharata Udyoga

संपन्नतरमेवान्नं दरिद्रा भुञ्जते सदा ।
क्षुत् स्वादुतां जनयति सा चाढ्येषु सुदुर्लभा ॥

sampannataramevaannam daridraa bhunjate sadaa |
kshut svaadutaam janayati saa ca aathyeshu sudurlabhaa ||

Was die Armut auch immer verzehrt, es ist ein Leckerbissen.
Hunger verleiht ihm einen Wohlgeschmack, den der Satte wohl immer missen wird.

Bhagavata

सध्रीचीनो ह्ययं लोके पन्थाः क्षेमोऽकुतोभयः ।
सुशीलाः साधवो यत्र नारायणपरायणाः ॥

sadhriiciino hyayam loke panthaah kshemo'kutobhayah |
sushiilaah saadhavo yatra naaraayanaparaayanaah ||

Der richtige Weg in dieser Welt zum gemeinsamen Ziel, dem man entspannt und frei von Ängsten folgen kann, ist der, den würdige, edle Menschen gehen, die unterwegs zum Höchsten sind - zu Gott.

Ratnabandhagara

सद्भावेन जयेन्मित्रं सद्भावेन च बान्धवान् ।
स्त्रीभृत्यान् दानमानाभ्यां दाक्षिण्येनेतरं जनम् ॥

sadbhaavena jayenmitram sadbhaavena ca baandhavaan |
striibhrtyaan daanamaanaabhyaam daakshinyenetaram janam ||

Mit Güte kannst du den Freund, mit Güte die Verwandten, Frauen mit Schenken, Diener mit Achtung, und die anderen alle mit Gewandheit gewinnen.

Drshtantakalika

संतुष्यत्युत्तमः स्तुत्या धनेन महताऽधमः ।
प्रसीदन्ति जपैर्देवा बलिना भूतविग्रहाः ॥

santushyatyuttamah stutyaa dhanena mahata adhamah |
prasiidanti japair devaa balinaa bhuutavigrahaah ||

Den oben vergnügt der Lobgesang, den unten die Macht, die ihm das Geld verlieh.
Gebete machen Götter, Opfer böse Geister dir geneigt.