Ratnabandhagara

आश्रमांस्तुलया सर्वान् धृतानाहुर्मनीषिणः ।
एकतश्च त्रयो राजन् गृहस्थाश्रम एकतः ॥

aashramaanstulayaa sarvaan dhrtaanaahurmaniishinah |
ekatashca trayo raajan grhastaashrama ekatah ||

Alle Lebensphasen auf die Waage gelegt habend sagen verständige Menschen,
daß die drei andern, o König, so viel wiegen wie die des Hauswalters.

Mahabharata Shanti

आरोग्यं विद्वत्ता सज्जनमैत्री महाकुले जन्म ।
स्वाधीनता च पुंसां महदैश्वर्यं विनाप्यर्थैः ॥

aarogyam vidvattaa sajjanamaitrii mahaakule janma |
svaadhiinataa ca pumsaam mahadaishvaryam vinaapyarthaih ||

Gesundheit, Weisheit, gute Beziehungen, Geburt in einer reichen Familie
und innere Freiheit verleihen einem auch ohne Geld Macht und Einfluß.

Mahabharata Shanti

अर्थैरर्थाः निबध्यन्ते गजैर्वनगजा इव ।
न च कश्चित् कृते कार्ये कर्तारं समवेक्षते ॥

arthairarthaah nibadhyante gajairvanagajaa iva |
na ca kashcit krte kaarye kartaaram samavekshate ||

Werte werden mit Werten, wie die wilden von gezähmten Elefanten aus dem Wald, herausgezogen. Denn keiner würdigt nach getaner Tat den Täter eines Blickes.

Garudapurana

अबलस्य बलं राजा बालस्य रुदितं बलम् ।
बलं मूर्खस्य मौनित्वं तस्करस्यानृतं बलम् ॥

abalasya balam raajaa baalasya ruditam balam |
balam muurkhasya maunitvam taskarasyaanrtam balam ||

Des Machtlosen Macht ist der König, des Kindes Macht sein Weinen.
Des Stumpfsinnigen Macht ist sein Schweigen, des Diebes Macht die Verstellung.

Ratnabandhagara

अभ्रच्छाया तृणाग्निश्च खले प्रीतिः स्थले जलम् ।
वेश्यासक्तिः कुमित्रं च षडेते बुद्बुदोपमाः ॥

abhracchaayaa trnaagnishca khale priitih sthale jalam |
veshyaasaktih kumitram ca shadete budbudopamaah ||

Der Wolke Schatten, das Strohfeuer, die Liebe für einen Schurken, Wasser auf Ödland,
der Hure Zärtlichkeit, der böse Freund: Die Sechs sind Wasserblasen kurz vorm Platzen.

Ratnabandhagara

अहो साहजिकं प्रेम दूरादपि विराजते ।
चकोरनयनद्वन्द्वमाह्लादयति चन्द्रमाः ॥

aho saahajikam prema duuraadapi viraajate |
cakoranayanadvandvamaahlaadayati candramaah ||

Ach, die eingebor'ne Liebe, wie sie da von weitem strahlt!
Mondschein ist es, der des Steinhuhns Augenpaar erquickt.

Ratnabandhagara

अविदितपरमानन्दो वदति जनो विषयमेव रमणीयम्
तिलतैलमेव मृष्टं येन न दृष्टं घृतं क्वापि ॥

aviditaparamaanando vadati jano vishayameva ramaniiyam |
tilatailameva mrshtam yena na drshtam ghrtam kvaapi ||

Vom höchsten Entzücken nichts ahnend nennt mancher die Sinnenwelt beglückend.
Der hält auch Sesamöl für raffiniert, weil er das Butterschmalz nicht kennt.

Ratnabandhagara

असारे खलु संसारे सारमेतच्चतुष्टयम् ।
काश्यां वासः सतां सङ्गो गङ्गाम्भः शम्भुसेवनम् ॥

asaare khalu samsaare saarametaccatushtayam |
kaashyaam vaasah sataam sango gangaambhah shambhusevanam ||

In einer so wesenlosen Wesenwelt ist das einzig Wesentliche vierfach:
In Benares wohnen, mit Edlen der Umgang, das Gangeswasser, der Dienst an Shiva.

Ratnabandhagara

असद्भिः शपथेनोक्तं जले लिखितमक्षरम् ।
सद्भिस्तु लीलया प्रोक्तं शिलालिखितमक्षरम् ॥

asadbhih shapathenoktam jale likhitamaksharam |
sadbhistu liilayaa proktam shilaalikhitamaksharam ||

Von Schurken unter Eid Gesagtes ist ein Wort in Wasser geschrieben.
Von Edlen im Spaß Versprochenes aber ist ein Wort in Stein geschrieben.

Ratnabandhagara

अपूर्वः कोऽपि कोशोऽयं विद्यते तव भारति ।
व्ययतो वृद्धिमायाति क्षयमायाति संचयात् ॥

apuurvah ko'pi kosho'yam vidyate tava bhaarati |
vyayato vrddhimaayaati kshayamaayaati samcayaat ||

Unerhört, o Bharati, ist, was von deinem Schatz bekannt wird:
vom Ausgeben wird er immer mehr, immer weniger wird er, wenn man ihn hortet.

Ratnabandhagara

अफलानि दुरन्तानि समव्ययफलानि च ।
अशक्यानि च वस्तूनि नारभेत विचक्षणः ॥

aphalaani durantaani samavyayaphalaani ca |
ashakyaani ca vastuuni naarabheta vicakshanah ||

Vorsichtige nehmen Sachen, die nichts bringen, die kein Ende nehmen, deren Ergebnis von selbst wieder verschwindet und denen sie nicht gewachsen sind, gar nicht erst in Angriff.

Ratnabandhagara

अपत्यदर्शनस्यार्थे प्राणानपि च या त्यजेत् ।
त्यजन्ति तामपि क्रूरा मातरं दारहेतवे ॥

apatyadarshanasyaarthe praanaanapi ca yaa tyajet |
tyajanti taamapi kruuraa maataram daarahetave ||

Sie würde, um ihr Kind zu sehen, ihr Leben lassen.
Dieselbe Mutter lassen Söhne rüde wegen einer Frau zurück.

Pancatantra

असतां संगदोषेण साधवो यान्ति विक्रियाम् ।
दुर्योधनप्रसङ्गेन भीष्मो गोहरणे गतः ॥

asataam samgadoshena saadhavo yaanti vikriyaam |
duryodhanaprasangena bhiishmo goharane gatah ||

Aus falscher Freundschaft mit Verbrechern ziehen gute Menschen ins Verderben.
Abhängig von Duryodhana ging Bhishma bis zum Viehdiebstahl.

Pancatantra

अर्थार्थी जीवलोकोऽयं श्मशानमपि सेवते ।
त्यक्त्वा जनयितारं स्वं निःस्वं गच्छति दूरतः ॥

arthaarthii jiivaloko'yam shmashaanamapi sevate |
tyaktvaa janayitaaram svam nihsvam gacchati duuratah ||

Für den Gelderwerb dient man in der Welt der Lebenden sogar noch am Scheiterhaufen.
Seinen eigenen Erzeuger verlassend geht einer, bis er nichts Eigenes mehr hat, immer weiter weg.

Bhojaprabandha

अनेके फणिनः सन्ति भेकभक्षणतत्पराः ।
एक एव हि शेषोऽयं धरणीधरणक्षमः ॥

aneke phaninah santi bhekabhakshanatatparaah |
eka eva hi shesho'yam dharaniidharanakshamah ||

Es gibt viele Schlangen, für die Fröschefressen das Höchste ist.
Eine einzige Schlange aber nur hält die Trägerin zu tragen aus.

Ratnabandhagara

अग्नौ दग्धं जले मग्नं हृतं तस्करपार्थिवैः ।
तत्सर्वं दानमित्याहुर्यदि क्लैब्यं न भाषते ॥

agnau dagdham jale magnam hrtam taskarapaarthivaih |
tatsarvam daanamityaahuryadi klaibyam na bhaashate ||

Im Feuer Verbranntes, im Wasser Versunkenes, von Raubrittern Mitgenommenes
läßt sich alles noch als Schenkung bezeichnen, solange einem keiner Impotenz andichtet.

Ratnabandhagara

अञ्जनस्य क्षयं दृष्ट्वा वल्मीकस्य च संचयं ।
अवन्ध्यं दिवसं कुर्यात् दानाध्ययनकर्मसु ॥

anjanasya kshayam drshtvaa valmiikasya ca samcayam |
avandhyam divasam kuryaat daanaadhyayanakarmasu ||

Nachdem er das Zerrinnen von Wimperntusche und den Ameisenhaufen gesehen hat,
lasse er den Tag in Geschäften des Schenkens und der Studien fruchtbar werden.

Ratnabandhagara

अनादायी व्ययं कुर्यादसहायी रणप्रियः ।
आतुरः सर्वभक्षी च नरः शीघ्रं विनश्यति ॥

anaadaayii vyayam kuryaadashaayii ranapriyah |
aaturah sarvabhakshii ca narah shiighram vinashyati ||

Wer nichts einnehmend dauernd nur ausgibt, wen es ohne Genossen in den Kampf zieht,
der alles essende Kranke auch ist ein Narr und bald dahin.

Subhashitani

अनर्घ्यमपि माणिक्यं हेमाश्रयमपेक्षते ।
अनाश्रया न शोभन्ते पण्डिता वनिता लताः ॥

anarghyamapi maanikyam hemaashrayamapekshate |
anaashrayaa na shobhante panditaa vanitaa lataah ||

Wertvollstes Edelgestein bedarf noch der Goldhalterung.
Ohne jede Halterung kommen Gelehrte, Frauen, Lianen nicht ans Licht.

Harihara

सुकृतेन कुले जन्म सुकृतेन सुभाषितम् ।
सुकृतेन सती भार्या सुकृतेन कृती सुतः ॥

sukrtena kule janma sukrtena subhaashitam |
sukrtena satii bhaaryaa sukrtena krtii sutah ||

Aus guter Tat wird ranghohe Geburt, aus guter Tat wird gut Gesagtes.
Aus guter Tat wird ein edles Weib, aus guter Tat ein tatkräftiger Sproß.

Ramayana Ayodhya

स्त्रीणामार्यस्वभावानां परमं दैवतं पतिः ।
नातो विशिष्टं पश्यामि बान्धवं विमृशन्त्यहम् ॥

striinaamaaryasvabhaavaanaam paramam daivatam patih |
naato vishishtam pashyaami baandhavam vimrshantyaham ||

Der edelmütigen Frauen höchster Gott ist der Mann.
Einen noch besser mit ihnen Verbundenen erkennen sie nicht, wie ich sehe.

Padmananda Vairagya Shataka

हृदयं सदयं यस्य भाषितं सत्यभूषितम् ।
कायः परहितोपायः कलिः कुर्वीत तस्य किम् ॥

hrdayam sadayam yasya bhaashitam satyabhuushitam |
kaayah parahitopaayah kalih kurviita tasya kim |

Wer ein gutes Herz hat, wer sein Wort mit Wahrheit ausschmückt,
wer zum Wohl der anderen den Körper einsetzt: Was sollte die Endzeit dem noch antun?

Munimatamimansa

कुसुमशयनं पाषाणो वा प्रियं भवनं वनं
प्रतनुमसृणस्पर्शं वासस्त्वगप्यथ तारवी ।
सरसमशनं कुल्माषो वा धनानि तृणानि वा
शमसुखसुधापानाक्षयेभ्य: समं हि महात्मनाम् ॥

kusumashayanam paashaano vaa priyam bhavanam vanam
pratanumasrnasparsham vaasastvagapyatha taaravii |
sarasamashanam kulmaasho vaa dhanaani trnaani vaa
shamasukhasudhaapaanaakshayebhyah samam hi mahaatmanaam ||

Ob auf Blumen oder Steine gebettet, ist ihnen das Schloss so lieb wie der Wald.
Hauchdünne, weich sich anfühlende Gewänder oder die Rinde vom Baum,
leckeres Essen oder Sauerbrei, Geld oder Halme
sind Großherzigen so egal wie den vom Nektartrunk des Friedensglücks unsterblich Gewordenen.

Subhashitani

अत्युच्चपदाध्यासः पतनायेत्यर्थशालिनां शंसत् ।
आपाण्डुपततिपत्रं तरोरिदं बन्धनग्रन्थेः ॥

atyuccapadaadhyaasah patanaayetyarthashaalinaam shamsat |
aapaandupatatipatram taroridam bandhanagrantheh ||

Einer, der Geld einsetzt, da er zum Schritt nach ganz oben ansetzt, ist schon gestürzt.
Dieses Blatt welkt, löst sich vom Knoten und fällt.

Gopendra Tippa Bhupala

छिन्त्ते मोहं चित्प्रकर्षं प्रयुङ्क्ते
सूते सूक्तिं सूयते या पुमर्थान् ।
प्रीतिं कीर्तिं प्राप्तुकामेन सैषा
शाब्दी शुद्धिः शारदेवास्तु सेव्या ॥

chintte moham citprakarsham prayunkte
suute suuktim suuyate yaa pumarthaan |
priitim kiirtim praaptukaamena saishaa
shabdii shuddhih shaaradevaastu sevyaa ||

Sie zerschneidet das Trugbild, bewirkt Geisterleuchtung,
sprudelt manch guten Spruch im Gesproch'nen hervor.
Mit Entdeckerlust an menschlichen Zielen, Liebe, Ruhm.
Die reine Sprache ist wie Dienst an Sharada, der Göttin erntereifer Weisheit.

Kumarasambhava

वर्णप्रकर्षे सति कर्णिकारं
दुनोति निर्गन्धतया स्म चेतः ।
प्रायेण सामग्र्यविधौ गुणानां
पराङ्मुखी विश्व सृजः प्रवृत्तिः ॥

varnaprakarshe sati karnikaaram
dunoti nirgandhatayaa sma cetah |
praayena saamagryavidhau gunaanaam
paraangmukhii vishvasrjah pravrttih ||

Seiner Prachtfarbe wegen bringt der Goldregen
das Hirn zum Glühen, weil er nach nichts riecht.
Liegt es doch in der Natur des Allerschaffers,
von der Vollzähligkeitsregel für Eigenschaften abzuweichen.

Kumarasambhava

दिवाकराद्रक्षतियो गुहासु
लीनं दिवाभीतमिवान्धकारं ।
क्षुद्रेऽपि नूनं शरणं प्रपन्ने
ममत्वमुच्चैःशिरसामतीव ॥

divaakaraadrakshatiyo guhaasu
liinam divaabhiitamivaandhakaaram |
kshudre'pi nuunam sharanam prapanne
mamatvamuccaihshirasaamatiiva ||

Er ist, wer in Höhlen schützt vor dem Tagmacher
das Kauernde, den blind machenden Tag Scheuende.
Wenn ein Elender gar jetzt schon beim Schutzsuchen
den Kopf viel zu weit zum Besitzanspruch hochreckt.

Kumarasambhava

अनन्तरत्नप्रभवस्य यस्य
हिमं न सौभाग्यविलोपि जातं ।
एको हि दोषो गुणसन्निपाते
निमज्जतीन्दोः किरणेष्वाङ्कः ॥

anantaratnaprabhavasya yasya
himam na saubhaagyavilopi jaatam |
eko hi dosho gunasannipaate
nimajjatiindoh kiraneshvaankah ||

Unendlich tief seine Edelsteinnatur,
Schnee tut seiner Majestät keinen Abbruch,
sein einziger Fehler liegt in der Tugenden Häufung,
eintaucht in des Mondes fahlen Schein sein Zackenkamm.

Ramayana Kishkindha

हित्वा धर्मं तथार्थं च कामं यस्तु निषेवते ।
स वृक्षाग्रे यथा सुप्तः पतितः प्रतिबुध्यते ॥

hitvaa dharmam tathaartham ca kaamam yastu nishevate |
sa vrkshaagre yathaa suptah patitah pratibudhyate ||

Wer seine Pflichten, ja sogar den Erwerb vernachlässigend nur noch der Liebe sich hingibt,
hat im Baumwipfel geschlafen und wird, abgestürzt, wieder wach.

Bhaminivilasa

हालाहलं खलु पिपासति कौतुकेन
कालानलं परिचुचुम्बिषति प्रकामम् ।
व्यालाधिपं च यतते परिस्तब्धुमद्धा
यो दुर्जनं वशयितुं तनुते मनीषाम् ॥

haalaahalam khalu pipaasati kautukena
kaalaanalam paricucumbishati prakaamam |
vyaalaadhipam ca yatate paristabdhumaddhaa
yo durjanam vashayitum tanute maniishaam ||

Der will aus Neugier ein wenig Urmeergift schlürfen,
der will das Endzeitfeuer nach Herzenslust abküssen,
der sucht den erzbösen Schlangenkönig ein für allemal zu versteifen,
wer sich anschickt, die Schurken unter den Menschen sich untertan zu machen.

Kuvalayananda

हालाहलो नैव विषं विषं रमा
जनाः परं व्यत्ययमत्र मन्वन्ते ।
निपीय जागर्ति सुखेन तं शिवः
स्मृशन्निमां मुह्यति निद्रया हरिः ॥

haalaahalo naiva visham visham ramaa
janaah param vyatyayamatra manvante |
nipiiya jaagarti sukhena tam shivah
smrshannimaam muhyati nidrayaa harih ||

Nicht Halahala ist hier das Gift. Das Gift ist die Liebreizende!
Die Leute sehn das ganz verkehrt.
Shiva, der es ausgetrunken, ist hellwach und lebensfroh,
während Vishnu, der nur noch an die eine denkt, von Schlaf benommen darniedersinkt.