Bhartrhari Paropakarapaddhati

पापान्निवारयति योजयते हिताय
गुह्यं च गूहति गुणान्प्रकटीकरोति ।
आपद्गतं च न जहाति ददति काले
सन्मित्रलक्षणमिदं प्रवदन्ति सन्तः ॥

paapaannivaarayati yojayate hitaaya
guhyam ca guuhati gunaanprakatiikaroti |
aapadgatam ca na jahaati dadati kaale
sanmitralakshanamidam pravadanti santah ||

Er hindert dich, Sünden zu begehen, fügt alles zum glücklichen Ende.
Er bewahrt Geheimnisse, deckt Qualitäten auf.
Den in Not Geratenen verläßt er nicht, schenkt zur rechten Zeit.
Die Edlen behaupten, daß man einen guten Freund daran erkennt.

Bhartrhari Paropakarapaddhati

श्रोत्रं श्रुतेनैव न कुण्डलेन दानेन पाणिर्न तु कङ्कणेन ।
विभाति कायः करुणापराणां परोपकारैर्न तु चन्दनेन ॥

shrotram shrutenaiva na kandalena daanena paanirna tu kankanena |
vibhaati kaayah karunaaparaanaam paropakaarairna tu candanena ||

Der Lehre Lauschen ziert ein Ohr und nicht der teure Ring. Schenken ziert die Hand und nicht der goldne Reif. Ein Glanz wohnt im Körper derer, die Mitleid über alles stellen, weil sie anderen helfen, nicht weil Sandelpaste daran klebt.

Bhartrhari Paropakarapaddhati

भवन्ति नम्रास्तरवः फलोद्गमै-
र्नवाम्बुभिर्भूरिविलम्बिनो घनाः ।
अनुद्धताः सत्पुरुषाः समृद्धिभिः
स्वभाव एवैष परोपकारिणाम् ॥

bhavanti namraastaravah phalodgamai
rnavaambubhirbhuurivilambino ghanaah |
anuddhataah satpurushaah samrddhibhih
svabhaava evaisha paropakaarinaam ||

Bäume, die Früchte tragen, neigen sich herab.
Ihres frischen Wassers wegen hängen Regenwolken tief überm Land.
Die Edlen heben nach reicher Ernte nicht vom Boden ab:
So ist das Wesen derer, die anderen helfen.

Bhartrhari Sajjanapaddhati

नम्रत्वेनोन्नमन्तः परगुणकथनैः स्वान्गुणान्ख्यापयन्तः
स्वार्थान्सम्पादयन्तो विततपृथुतरारम्भयत्नाः परार्थे ।
क्षान्त्यैवाक्षेपरूक्षाक्षरमुखरमुखान्दुर्मुखान्दूषयन्तः
सन्तः साश्चर्यचर्या जगति बहुमताः कस्य नाभ्यर्चनीयाः ॥

namratvenonnamantah paragunakathanaih svaangunaankhyaapayantah
svarthaansampaadayanto vitataprthutaraarambhayatnaah paraarthe |
kshaantyaivaaksheparuukshaaksharamukharamukhaandurmukhaanduushayantah
santah saashcaryacaryaa jagati bahumataah kasya naabhyarcaniiyaah ||

Die sich unterwerfend aufsteigen, in ihren Liedern über fremde Talente eigene Talente erkennen lassen,
die eigene Ziele verwirklichen, indem sie weitere Unternehmungen zum Wohle anderer mutig fördern,
die solche, die sie in Andeutungen und bösen Worten unflätig verhöhnen, geduldig verfaulen lassen:
Wer würde Leute, die in dieser Welt so Außergewöhnliches vollbringen, nicht preisen wollen?

Bhartrhari Sajjanapaddhati

प्रीनाति यः सुचरितैः पितरं स पुत्रो
यद्भर्तुरेव हितमिच्छति तत्कलत्रम् ।
तन्मित्रमापदि सुखे च समक्रियं यद्
एतत्त्रय जगति पुण्यकृतो लभन्ते ॥

priinaati yah sucaritaih pitaram sa putro
yadbhartureva hitamicchati tatkalatram |
tanmitramaapadi sukhe ca samakriyam yad
etattraya jagati punyakrto labhante ||

Er, der mit guten Taten den Vater froh stimmt, ist ein rechter Sohn.
Sie, die allein ihres Gatten Glück wünscht, ist ein echtes Eheweib.
Er, der in Glück und Unglück der selbe bleibt, ist ein wahrer Freund.
Diese Drei kriegen schon in dieser Welt die selbst verdienstvoll handeln.

Bhartrhari Sajjanapaddhati

सतप्तायसि संस्थितस्य पयसो नामापि न श्रूयते
मुक्ताकारतया तदेव नलिनीपत्रस्थितं राजते ।
स्वात्यां सागरशुक्तिमध्यपतितं सन्मौक्तिकं जायते
प्रायेणाधममध्यमोत्तमगुणः संसर्गतो जायते ॥

sataptaayasi samsthitasya payaso naamaapi na shruuyate
muktaakaaratayaa tadeva naliniipatrasthitam raajate |
svaatyaam saagarashuktimadhyapatitam sanmauktikam jaayate
praayenaadhamamadhyamottamagunah samsargato jaayate ||

Ein Tropfen auf heißem Eisen verdampft bevor er einen Namen hat.
Derselbe auf einem Lotusblatte ruhend strahlt im Aussehen einer Perle.
Zum Swati-Mond in einer Meeresmuschel Mitte versinkend entsteht er neu als Perle.
Somit entfalten untere, mittlere oder höchste Qualität sich umweltbedingt.

Bhartrhari Sajjanapaddhati

संपत्सु महतां चित्तं भवत्युत्पलकोमलम् ।
आपत्सु च महाशैलशिलासंघातकर्कशम् ॥

sampatsu mahataam cittam bhavatyutpalakomalam |
aapatsu ca mahaashailashilaasamghaatakarkasham ||

Im Glück wird der Geist der Großen seerosenzart,
im Unglück felsgesteinhart.

Bhartrhari Sajjanapaddhati

करे श्लाघ्यस्त्यागः शिरसि गुरुपादप्रणयिता
मुखे सत्या वाणी विजयिभुजयोर्वीर्यमतुलम् ।
हृदि स्वच्छा वृत्तिः श्रुतमधिगत च श्रवणयो-
र्विनाप्यैश्वर्येण प्रकृतिमहतां मण्डनमिदम् ॥

kare shlaaghyastyaagah shirasi gurupaadapranayitaa
mukhe satyaa vaanii vijayibhujayorviiryamatulam |
hrdi svacchaa vrttih shrutamadhigata ca shravanayor
vinaapyaishvaryena prakrtimahataam mandanamidam ||

Ein Hoch auf die Hand, die abgibt, auf das Haupt, das bis zu des Lehrers Füßen sich verneigt,
auf den Mund, der Wahres spricht, auf des Recken Schultern für Heldentaten ohnegleichen,
auf das Herz des reinen Wandels wegen, auf die Ohren, die zur Lehre führen!
Auch ohne Herrenstand ist das die Pracht der von Natur aus Großen.

Bhartrhari Sajjanapaddhati

प्रदानं प्रच्छन्नं गृहमुपगते सम्भ्रमविधिः
प्रियं कृत्वा मौनं सदसि कथनं चाप्युपकृतेः ।
अनुत्सेको लक्ष्म्यां निरभिभवसाराः परकथाः
सतां केनोद्दिष्टं विषममसिधाराव्रतमिदम् ॥

pradaanam pracchannam grhamupagate sambhramavidhih
priyam krtvaa maunam sadasi kathanam caapyupakrteh |
anutseko lakshmyaam nirabhibhavasaaraah parakathaah
sataam kenoddishtam vishamamasidhaaraavratamidam ||

Heimlich Schenken, die Regeln des Wanderns auf jeden vors Haus Getretenen anwenden,
schweigend Gutes tun, öffentlich von selbst erfahrenem Beistand berichten,
ohne Hoffart im Glück, nicht abfällig über andere sprechen:
Von wem ließen die Edlen sich auferlegen solch harten Schwertklingenschwur?

Bhartrhari Sajjanapaddhati

विपदि धैर्यमथाभ्युदये क्षमा
सदसि वाक्पटुता युधि विक्रमः ।
यशसि चाभिरतिर्व्यसनं श्रुतौ
प्रकृतिसिद्धमिदं हि महात्मनाम् ॥

vipadi dhairyamathaabhyudaye kshamaa
sadasi vaakpatutaa yudhi vikramah |
yashasi caabhiratirvyasanam shrutau
prakrtisiddhamidam hi mahaatmanaam ||

In der Not Beharrlichkeit, beim Aufstieg dann Bescheidenheit,
in der Sitzung Beredtsamkeit, Wagemut im Kampf,
wahre Freude dann am Ruhm, hingebungsvoll Studieren:
Das sind der großen Menschen eingeborne Qualitäten.

Bhartrhari Sajjanapaddhati

वाञ्छा सज्जनसंगमे परगुणे प्रीतिर्गुरौ नम्रता
विद्यायां व्यसनं स्वयोषिति रतिर्लोकापवादाद्भयम् ।
भक्तिः शूलिनि शक्तिरात्मदमने संसर्गमुक्तिः खले
एते येषु वसन्ति निर्मलगुणास्तेभ्यो नरेभ्यो नमः ॥

vaanchaa sajjanasamgame paragune priitirgurau namrataa
vidyaayaam vyasanam svayoshiti ratirlokaapavaadaadbhayam |
bhaktih shuulini shaktiraatmadamane samsargamuktih khale
ete yeshu vasanti nirmalagunaastebhyo narebhyo namah ||

Der Wunsch nach dem Umgang mit guten Menschen, Freude an den Qualitäten anderer, sich neigen vor jedem Lehrer, Hingabe an die Wissenschaft, Lust auf die eigene Frau, Abscheu vor den Verleumdungen der Welt, Anbetung Shivas, des Dreizackbewehrten, Kraft aus der Selbstzucht, Abstand vom Umgang mit Schurken:
Menschen, in denen Eigenschaften so rein wie diese wohnen, gilt mein ganzer Respekt!

Bhartrhari Durjanapaddhati

आरम्भगुर्वी क्षयिणी क्रमेण
लघ्वी पुरा वृद्धिमती च पश्चात् ।
दिनस्य पूर्वार्धपरार्धभिन्ना
छायेव मैत्री खलसज्जनानाम् ॥

aarambhagurvii kshayinii kramena
laghvii puraa vrddhimatii ca pashcaat |
dinasya puurvaardha paraardhabhinnaa
chaayeva maitrii khalasajjanaanaam ||

Diese kommt gewichtig daher, um sich mit jedem Schritt zu verlieren.
Jene, zuerst ganz leicht, gelangt zu später Größe.
Ganz wie der in die frühe und die späte Hälfte des Tages gebrochene Schatten
ist die Freundschaft mit Schurken oder Edlen.

Bhartrhari Durjanapaddhati

उद्भासिताखिलखलस्य विश्रृङ्खलस्य
प्राग्जातविस्मृतनिजाधमकर्मवृत्तेः ।
दैवादवाप्तविभवस्य गुणद्विषोऽस्य
नीचस्य गोचरगतैः सुखमास्यते कैः ॥

udbhaasitaakhilakhalasya vishrnkhalasya
praagjaatavismrtanijaadhamakarmavrtteh |
daivaadavaaptavibhavasya gunadvisho'sya
niicasya gocaragataih sukhamaasyate kaih ||

Werden jene glücklich, die in den Machtbereich gerieten eines Niederlings,
dessen Haß zur Tugend ward, dem aus göttlicher Laune heraus das Geld zufiel,
dessen Verhalten aus Tatvergeltung rührt, eingeborener Niedertracht aus dem Vergessen früherer Geburt, eines entfesselten Schurken, der sich so restlos geoffenbart?

Bhartrhari Durjanapaddhati

मौनान्मूर्कः प्रवचनपटुश्चटुलो जल्पको वा
धृष्टः पार्श्वे भवति च वसन्दूरतोऽप्यप्रगल्भः ।
क्षान्त्या भीरुर्यदि च सहते प्रायशो नाभिजातः
सेवाधर्मः परमगहनो योगिनामप्यगम्यः ॥

maunaanmuurkah pravacanapatushcatulo jalpako vaa
dhrshtah paarshve bhavati ca vasanduurato'pyapragalbhah |
kshaantyaa bhiiruryadi ca sahate praayasho naabhijaatah
sevaadharmah paramagahano yoginaamapyagamyah ||

Die Schweigsamen gelten als blöde, die Gesprächigen als scharfzüngig oder vorlaute Schleimer.
Zu nah ist er aufdringlich, hält er Distanz, ist er zu wenig engagiert.
Nimmt er's mit Demut hin, ist er feige, erträgt er's widerwillig, ist er meist nicht aus gutem Hause.
Das höchst geheimnisvolle Dienstleistungsgesetz ist auch Eingeweihten unzugänglich.

Bhartrhari Durjanapaddhati

न कश्चिच्चण्डकोपानामात्मीयो नाम भूभुजाम् ।
होतारमपि जुह्वानं स्पृष्टो दहति पावकः ॥

na kashciccandakopaanaamaatmiiyo naama bhuubhujaam |
hotaaramapi juhvaanam sprshto dahati paavakah ||

Keiner ist gern in der Nähe von im Zorneseifer die Erde verzehrenden Königen.
Brennt doch das Feuer sogar den opfernden Priester, der es berührt.

Bhartrhari Durjanapaddhati

शशी दिवसधूसरो गलितयौवना कामिनी
सरो विगतवारिजं मुखमनक्षरं स्वाकृतेः ।
प्रभुर्धनपरायणः सततदुर्गतः सज्जनो
नृपाङ्गणगतः खलो मनसि सप्त शल्यानि मे ॥

shashii divasadhuusaro galitayauvanaa kaaminii
saro vigatavaarijam mukhamanaksharam svaakrteh |
prabhurdhanaparaayanah satata durgatah sajjano
nrpaanganagatah khalo manasi sapta shalyaani me ||

Der Mond vom Tag vergraut, eine schöne Frau, von der die Jugend abfiel,
ein See von Seerosen gemieden, eines gutaussehenden Menschen sprachloser Mund,
ein Herr, dem das Geld zur Hauptsache ward, ein guter Kerl, ständig auf Abwegen,
ein Schuft mit Zugang zum Königshof: Das sind meine sieben Stacheln im Herzen.

Bhartrhari Durjanapaddhati

लोभश्चेदगुणेन किं पिशुनता यद्यस्ति किं पातकैः
सत्यं चेत्तपसा च किं शुचि मनो यद्यस्ति तीर्थेन किम् ।
सौजन्यं यदि किं निजैः स्वमहिमा यद्यस्ति किं मण्डनैः
सद्विद्या यदि किं धनैरपयशो यद्यस्ति किं मृत्युना ॥

lobhashcedagunena kim pishunataa yadyasti kim paatakaih
satyam cettapasaa ca kim shuci mano yadyasti tiirthena kim |
saujanyam yadi kim nijaih svamahimaa yadyasti kim mandanaih
sadvidyaa yadi kim dhanairapayasho yadyasti kim mrtyunaa ||

Wozu andere Fehler, wenn einer gierig ist? Wozu noch Verbrechen, wenn er verraten hat?
Wozu Büßerqualen, wenn er wahrhaftig lebt? Wozu die Wallfahrten, wenn sein Gewissen rein ist?
Wozu die Seinen, wenn er allen wohlgesonnen? Wozu der Schmuck, wenn er selbst schön ist?
Wozu Geld, wenn er das richtige Wissen hat? Wozu der Tod, wenn einer schon verfemt ist?

Bhartrhari Durjanapaddhati

जाड्यं ह्रीमति गण्यते व्रतरुचौ दम्भः शुचौ कैतवं
शूरे निर्घृणता मुनौ विमतिता दैन्यं प्रियालापिनि ।
तेजस्विन्यवलिप्तता मुखरता वक्तर्यशक्तिः स्थिरे
तत्को नाम गुणो भवेत्स गुणिनां यो दुर्जनैर्नाङ्कितः ॥

jaadyam hriimati ganyate vratarucau dambhah shucau kaitavam
shuure nirghrnataa munau vimatitaa dainyam priyaalaapini |
tejasvinyavaliptataa mukharataa vaktaryashaktih sthire
tatko naama guno bhavetsa guninaam yo durjanairnaankitah ||

Dem Schüchternen unterstellt er Kälte, dem Eidseligen Frömmelei, dem Reinen Dünkel,
dem Helden Grausamkeit, dem Asketen Dummheit, dem Tröster Hintergedanken,
dem Lebenstüchtigen Hochmut, dem Redner Schwatzhaftigkeit, dem Beharrlichen Schwäche:
Nennt mir eine Eigenschaft, der Schurke wird sie Menschen mit Qualitäten falsch auslegen.

Bhartrhari Durjanapaddhati

दुर्जनः परिहर्तव्यो विद्यया भूषितोऽपि सन् ।
मणिनालङ्कृतः सर्पः किमसौ न भयंकरः ॥

durjanah parihartavyo vidyayaa bhuushito'pi san |
maninaalankrtah sarpah kimasau na bhayamkarah ||

Meidet den Schurken, auch wenn er mit Bildung glänzt.
Ist die Schlange etwa ungefährlich, weil ein Edelstein sie ziert?

Bhartrhari Durjanapaddhati

अकरुणत्वमकारणविग्रहः
परधने परयोषिति च स्पृहा ।
सुजनबन्धुजनेष्वसहिष्णुता
प्रकृतिसिद्धमिदं हि दुरात्मनाम् ॥

akarunatvamakaaranavigrahah
paradhane parayoshiti ca sprhaa |
sujanabandhujaneshvasahishnutaa
prakrtisiddhamidam hi duraatmanaam ||

Unbarmherzigkeit, grundloser Zwist,
Verlangen nach dem Gut anderer, den Frauen anderer,
Unduldsamkeit gegen gute Seelen, ja gegen Verwandte:
Das ist die Naturvollendung schlechter Menschen.

Bhartrhari Arthapaddhati

रे रे चातक सावधानमनसा मित्र क्षणं श्रूयता-
मम्भोदा बहवो हि सन्ति गगने सर्वेऽपि नैतादृशाः ।
केचिद्वृष्टिभिरार्द्रयन्ति वसुधां गर्जन्ति केचिद्वृथा
यं यं पश्यसि तस्य तस्य पुरतो मा ब्रूहि दीनं वचः ॥

re re caataka saavadhaanamanasaa mitra kshanam shruuyataa
mambhodaa bahavo hi santi gagane sarve'pi naitaadrshaah |
kecidvrshtibhiraardrayanti vasudhaam garjanti kecidvrthaa
yam yam pashyasi tasya tasya purato maa bruuhi diinam vacah ||

Heda Cataka, hör einen Moment lang aufmerksam zu, mein Freund!
Es sind zwar viele Wolken am Himmel, aber sie sind nicht alle gleich.
Die einen spenden ihr Naß der Erde, die andern spucken nur große Töne.
Drum sollst du nicht vor jeder, die du siehst, dein klagend Lied erheben!

Bhartrhari Arthapaddhati

यद्धात्रा निजभालपट्टलिखितं स्तोकं महद्वा धनं
तत्प्राप्नोति मरुस्थलेऽपि नितरां मेरौ ततो नाधिकम् ।
तद्वीरो भव वित्तवत्सु कृपणां वृत्तिं वृथा मा कृथाः
कूपे पश्य पयोनिधावपि घटो गृह्णाति तुल्यं जलम् ॥

yaddhaatraa nijabhaalapattalikhitam stokam mahadvaa dhanam
tatpraapnoti marusthale'pi nitaraam merau tato naadhikam |
tadviiro bhava vittavatsu krpanaam vrttim vrthaa maa krthaah
kuupe pashya payonidhaavapi ghato grhnaati tulyam jalam ||

Das vom Schöpfer auf eines jeden Stirntafel geritzte wenige oder viele Geld
erwirbt einer ob in der Wüstenei oder hoch oben auf dem Meruberge, mehr nicht.
Drum sei ein Mann und friste deine karge Existenz nicht bei den Reichen!
Sieh doch, im Brunnenloch oder im Meer faßt ein Topf immer gleich viel Wasser.

Bhartrhari Arthapaddhati

आज्ञा कीर्तिः पालनं ब्रह्मणानां दानं भोगो मित्रसंरक्षणं च ।
येषामेते षड्गुणा न प्रवृत्ताः कोऽर्थस्तेषां पार्थिवोपाश्रयेण ॥

aajnaa kiirtih paalanam brahmanaanaam daanam bhogo mitrasamrakshanam ca |
yeshaamete shadgunaa na pravrttaah ko'rthasteshaam paarthivopaashrayena ||

Authorität, Ruhm, Brahmanen behüten, Schenken, Genießen, Freunde beschützen:
Warum sich zu Herrschern flüchten, die diese sechs Eigenschaften nicht mitbringen?

Bhartrhari Arthapaddhati

सत्यानृता च परुषा प्रियवादिनी च
हिंस्रा दयालुरपि चार्थपरा वदान्या ।
नित्यव्यया प्रचुरनित्यधनागमा च
वराङ्गनेव नृपनीतिरनेकरूपा ॥

satyaanrtaa ca parushaa priyavaadinii ca
himsraa dayaalurapi caarthaparaa vadaanyaa |
nityavyayaa pracuranityadhanaagamaa ca
varaanganeva nrpaniitiranekaruupaa ||

In Wahrheit lügend, so schroff, so schmeichelnd,
rachsüchtig ist sie, dann wieder mitfühlend, mal geldgierig, mal generös
mit Geld um sich werfend, oder gierig danach,
ist wie ein schönes Weib so voller Überraschungen des Königs Politik.

Bhartrhari Arthapaddhati

राजन् दधुक्षसि यदि क्षितिधेनुमेनां
तेनाद्य वत्समिव लोकममुं पुषाण ।
तस्मिंश्च सम्यगनिशं परिपोष्यमाणो
नानाफलं फलति कल्पलतेव भूमिः ॥

raajan dadhukshasi yadi kshitidhenumenaam
tenaadya vatsamiva lokamamum pushaana |
tasminshca samyaganisham pariposhyamaano
naanaaphalam phalati kalpalataiva bhuumih ||

Wenn du die Weltenkuh hier melken willst, o König,
dann ernähre auch das Volk als wären's deine Kälber.
Was unentwegt und richtig du in es hineinsteckst,
wird das Land als Frucht dir tragen wie die Liane, die jeden Wunsch erfüllt.

Bhartrhari Arthapaddhati

परिक्षीणः कश्चित्स्पृहयति यवानां प्रसृतये
स पश्चात्सम्पूर्णः कलयति धरणीं तृणसमानम् ।
अतश्चानैकान्त्याद्गुरुलघुतयार्थेषु धनिना
मवस्था वस्तूनि प्रथयति च सङ्कोचयति च ॥

parikshiinah kashcitsprhayati yavaanaam prasrtaye
sa pashcaatsampuurnah kalayati dharaniim trnasamaanam |
atashcaanaikaantyaadgurulaghutayaartheshu dhaninaa
mavasthaa vastuuni prathayati ca sankocayati ca ||

Ein Hungernder verlangt eine Handvoll Gerste.
Sobald er satt ist, schätzt er die Welt gering.
Erst wer Güter mit großem und geringem Wert, da alle so verschieden sind, erwirbt,
wird auch ihren Nutzen, hoch oder gering, erkennen.

Bhartrhari Arthapaddhati

मणिः शाणोल्लीढः समरविजयी हेतिनिहतो
मदक्षीणो नागः शरदि सरिदाश्यानपुलिना ।
कलाशेषश्चंद्रः सुरतमृदिता बालवनिता
तनिम्ना शोभन्ते गलितविभवाश्चार्थिषु जनाः ॥

manih shaanolliidhah samaravijayii hetinihato
madakshiino naagah sharadi saridaashyaanapulinaa |
kalaasheshashcandrah suratamrditaa baalavanitaa
tanimnaa shobhante galitavibhavaashcaarthishu juanaah ||

Ein am Stein geschliffenes Juwel, ein im Kampf siegreicher, vom Schuß Getroffener,
ein brunftgeschwächter Elefant, ein im Herbst versiegender, zwischen Sandbänken Fließender,
des zunehmenden Mondes Sichel, die beim Liebesspiel feste gedrückte Buhlin
sind ihrer Schlankheit wegen schön anzusehen, Leute auch, die ihre Energie für Geld hingaben.