Vairagya 81 - 83: Huldigung an Shiva;

॥ शिवार्चनम् ॥

|| shivaarcanam ||

Huldigung an Shiva

आसंसारं त्रिभुवनमिदं चिन्वतां तात तादृ

ङ्नैवास्माकं नयनपदवीं श्रोत्रमार्गं गतो वा ।

योऽयं धत्ते विषयकरिणी गाढगूढाभिमान

क्षीबस्यान्तः करणकरिणस्संयमालानलीलाम् ॥ ८१ ॥

aasamsaaram tribhuvanamidam cinvataam taata taadr

nnaivaasmaakam nayanapadaviim shrotramaargam gato vaa |

yo’yam dhatte vishayakarinii gaadhaguudhaabhimaana

kshiibasyaantah karanakarinassamyamaalaanaliilaam || 81 ||

Seit Anbeginn des Lebens diese drei Welten untersuchend ist uns, mein Lieber, kein solcher vor Augen gekommen oder in Erzählungen begegnet, der diese auf Sinnenfreuden zielende heimliche Vorstellung in sich fest verschließt, als würde er das Liebesspiel eines brünftigen, auf seine Elefantenkuh versessenen Elefantenbullen am Pfosten unterbinden.

यदेतत्स्वच्छन्दं विहरणमकार्पण्यमशनं

सहार्यैस्संवासश्श्रुतमुपशमैकव्रतफलम् ।

मनो मन्दस्पन्दं बहिरपि चिरस्यापि विमृश

न्न जाने कस्यैषा परिणतिरुदारस्य तपसः ॥ ८२ ॥

yadetatsvacchandam viharanamakaarpanyamashanam

sahaaryaissamvaasashshrutamupashamaika vrataphalam |

mano mandaspandam bahirapi cirasyaapi vimrsha

nna jaane kasyaishaa parinatirudaarasya tapasah || 82 ||

Das hier: die Bewegungsfreiheit, Essen ohne bedauert zu werden,

das Zusammenleben mit Edlen, die einzigartige Gelassenheit nach dem Vedastudium als Lohn des Gelübdes, ein langsam sich regender, nach außen endlich vordringender Verstand: Ich weiß nur nicht, von welcher immensen Selbstqual sie das Ergebnis sind.

जीर्णा एव मनोरथाश्च हृदये यातं च तद्यौवनं

हन्ताङ्गेषु गुणाश्च बन्ध्यफलतां याता गुणज्ञैर्विना ।

किं युक्तं सहसाऽभ्युपैति बलवान्कालः कृतान्तोऽक्षमी

हा ज्ञातं मदनान्तकाङ्घ्रियुगलं मुक्त्वास्ति नान्या गतिः ॥ ८३ ॥

jiirnaa eva manorathaashca hrdaye yaatam ca tadyauvanam

hantaangeshu gunaashca bandhyaphalataam yaataa gunajnairvinaa |

kim yuktam sahasaa’bhyupaiti balavaankaalah krtaanto’kshamii

haa jnaatam madanaantakaanghriyugalam muktvaasti naanyaa gatih || 83 ||

Verwelkt sind im Herzen die Illusionen, auch die Jugend ließen wir zurück.

Und die leiblichen Talente wurden - Wie grauenvoll! - beschnitten, ohne dass irgendwer sie erkannt. Was ist zu tun? Tritt doch der mächtige Zeitengott so plötzlich heran, der grausame Würger! Ha! Ich weiß! Zu beiden Füßen eines, der dem Liebesgott den Garaus machte, bist du frei. Da ist kein anderer Weg.     

Vairagya 77 - 80: den Weisen die Buße; der Rückzug; die Erkenntnis;ein Flügelschlag

दुराराध्याश्चामी तुरगचलचित्ताः क्षितिभुजो

वयं तु स्थूलेच्छास्सुमहति फले बद्धमनसः ।

जरा देहं मृत्युर्हरति दयितं जीवितमिदं

सखे नान्यच्छ्रेयो जगति विदुषोऽन्यत्र तपसः ॥ ७७ ॥

duraaraadhyaashcaamii turagacalacittaah kshitibhujo

vayam tu sthuulecchaassumahati phale baddhamanasah |

jaraa deham mrtyurharati dayitam jiivitamidam

sakhe naanyacchreyo jagati vidusho’nyatra tapasah || 77 ||

Schwer günstig zu stimmen, diese Herrscher mit Einfällen sprunghaft wie Rösser, 

und doch ketten wir unser Herz an das sture Verlangen nach dem größten Batzen.

Das Alter rafft hinweg den Leib, der Tod das liebgewordene Leben.

Es bleibt, o Freund, auf dieser Welt nichts Besseres dem Weisen, als die Buße.

माने म्लायिनि खण्डिते च वसुनि व्यर्थे प्रयातेऽर्थिनि

क्षीणे बन्धुजने गते परिजने नष्टे शनैर्यौवने ।

युक्तं केवलमेतदेव सुधियां यज्जह्नु कन्यापयः

पूतग्राविगिरीन्द्रकन्दरतटीकुञ्जे निवासः क्वचित् ॥ ७८ ॥

maane mlaayini khandite ca vasuni vyarthe prayaate‘rthini

kshiine bandhujane gate parijane nashte shanairyauvane |

yuktam kevalametadeva sudhiyaam yajjahnu kanyaapayah

puutagraavigiriindrakandaratatiikunje nivaasah kvacit || 78 ||

Die Anerkennung schwindet, das Vermögen ist zerstückelt, der letzte Bettler zieht enttäuscht von dannen. Verwandte machen sich davon, Hausdiener fahren weiter,

und mit jedem Schritt lassen wir die Jugend zurück.

Das einzige, was klugen Menschen da noch bleibt, ist, sich vor einer der von Schlingpflanzen überwucherten Höhlen am von Jahnus Tochter umspülten Uferhang der Himalayafelsen niederzulassen.

रम्याश्चन्द्रमरीचयस्तृणवती रम्या वनान्तस्थली

रम्यं साधुसमागमागतसुखं काव्येषु रम्याः कथाः ।

कोपोपाहितबाष्पबिन्दुतरलं रम्यं प्रियाया मुखं

सर्वं रम्यमनित्यतामुपगते चित्ते न किंचित्पुनः ॥ ७९ ॥

ramyaashcandramariicayastrnavatii ramyaa vanaantasthalii

ramyam saadhusamaagamaagatasukham kaavyeshu ramyaah kathaah |

kopopaahitabaashpabindutaralam ramyam priyaayaa mukham

sarvam ramyamanityataamupagate citte na kimcitpunah || 79 ||

Bezaubernd des Mondes Strahlenkranz, lieblich der Rasenplatz in des Waldes Mitte, erhebend das Glücksgefühl, dem beim Umgang mit Edlen wir uns nähern, erbaulich das in Dichtungen Erzählte, liebreizend das Angesicht der Liebsten, nass von Tränen, wie Zorn sie hervorbringt. All das ist nie wieder liebenswert, sobald der Geist das Vergängliche an ihnen erkannt.

रम्यं हर्म्यतलं न किं वसतये श्राव्यं न गेयादिकं

किं वा प्राणसमागमागमसुखं नैवाधिकप्रीतये ।

किं तु भ्रान्तपतङ्गपक्षपवनव्यालोलदीपांकुर

च्छायाचञ्चलमाकलय्य सकलं सन्तो वनान्तं गताः ॥ ८० ॥

ramyam harmyatalam na kim vasataye shraavyam na geyaadikam

kim vaa praanasamaagamaagamasukham naivaadhikapriitaye |

kim tu bhraantapatangapakshapavanavyaaloladiipaamkura

cchaayaacancalamaakalayya sakalam santo vanaantam gataah || 80 ||

Ist ein Flachdach nicht angenehm, darauf zu verweilen? Oder sind Gesänge nicht schön anzuhören? Erleben mit der Allerliebsten wir etwa keine Wonnen wie vom Lebensatem ganz durchdrungen?

Sollten die Edlen nicht gerade weil sie merken, wie leicht der Flügelschlag einer verirrten Motte den Schatten eines Kerzenflämmchens erzittern lässt, konsequent das Waldesinnere aufsuchen?

Vairagya 74 - 76:alte Knochen; was tun in einem kurzen Leben?

वर्णं सितं शिरसि वीक्ष्य शिरोरुहाणां

स्थानं जरापरिभवस्य तदा पुमांसम् ।

आरोपितास्थिशतकं परिहृत्य यान्ति

चण्डालकूपमिव दूरतरं तरुण्यः ॥ ७४ ॥

varnam sitam shirasi viikshya shiroruhaanaam

sthaanam jaraaparibhavasya tadaa pumaamsam |

aaropitaasthishatakam parihrtya yaanti

candaalakuupamiva duurataram tarunyah || 74 ||

Wird auf dem Haupte das Weiß der diesem noch Entsprießenden sichtbar,

ist für die Männer der Zustand erreicht, da man sie für ihr Alter verachtet.

Einen, aus dem hundert Knochen hervorstarren, meiden und umgehen

die Mädchen weiträumig wie das Wasserloch für Ausgestoßene.

यावत्स्वस्थमिदं शरीरमरुजं यावच्च दूरे जरा

यावच्चेन्द्रियशक्तिरप्रतिहता यवत्क्षयो नायुषः ।

आत्मश्रेयसि तावदेव विदुषा कार्यः प्रयत्नो महान्

संदीप्ते भवने तु कूपखननं प्रत्युद्यमः कीदृशः ॥ ७५ ॥

yaavatsvasthamidam shariiramarujam yaavacca duure jaraa

yaavaccendriyashaktirapratihataa yavatkshayo naayushah |

aatmashreyasi taavadeva vidushaa kaaryah prayatno mahaan

sandiipte bhavane tu kuupakhananam pratyudyamah kiidrshah || 75 ||

Solange wie dieser Körper hier noch kräftig und gesund, das Alter noch in weiter Ferne, die Sinneskraft uneingeschränkt und das Leben noch nicht ausgelebt ist,

soll der Weise große Werke zum Besten seiner Seele tun. Denn wenn das Haus in Flammen steht, ist Brunnen zu graben wohl kaum noch eine Gegenmaßnahme.

तपस्यन्तस्सन्तः किमधिनिवसामस्सुरनदीं

गुणोदारान्दारानुत परिचरामस्सविनयम् ।

पिबामश्शास्त्रौघानुत विविधकाव्यामृतरसा

न्न विद्मः किं कुर्मः कतिपय निमेषायुषि जने ॥ ७६ ॥

tapasyantassantah kimadhinivasaamassuranadiim

gunodaaraandaaraanuta paricaraamassavinayam |

pibaamashshaastraughaanuta vividhakaavyaamrtarasaa

nna vidmah kim kurmah katipaya nimeshaayushi jane || 76 ||

Sollen wir Bußhandlungen vollziehend uns am heiligen Flusse niederlassen ?

Oder sollen wir unsere edlen, verdienten Frauen hingebungsvoll umsorgen?

Oder Lehren in Strömen aufsaugen oder mancher Dichtung Lebensquellen?

Wir wissen nicht, was tun in einem auf wenige Momente bemessenen Menschenleben.

Vairagya 71 - 73: Ewiges und nicht ganz so Ewiges; der Verfall

|| nityaanityavastuvicaarah ||

Nachdenken über Ewiges und Vergängliches

किं वेदैः स्मृतिभिः पुराणपठनैश्शास्त्रैर्महाविस्तरैः

स्वर्गग्रामकुटीनिवास फलदैः कर्मक्रियाविभ्रमैः ।

मुक्त्वैकं भवदुःखभाररचनाविध्वंसकालानलं

स्वात्मानन्दपदप्रवेशकलनं शेषैर्वनिग्वृत्तिभिः ॥ ७१ ॥

kim vedaih smrtibhih puraanapathanaishshaastrairmahaavistaraih

svargagraamakutiinivaasa phaladaih karmakriyaavibhramaih |

muktvaikam bhavaduhkhabhaararacanaavidhvamsakaalaanalam

svaatmaanandapadapraveshakalanam sheshairvanigvrttibhih || 71 ||

Wozu die Veden, Überlieferungen, Puranalektionen, ausufernden Doktrinen,

ausgeklügelten Opferrituale mit der Niederlassung am Rand eines Dorfes im Himmel zum Lohn? Mit Ausnahme dieses einen, aufgetürmte Werdeschmerzlasten niederbrennenden Zeitenfeuers, das den Weg ebnet für den Schritt in die Glückseligkeit der Eigenseele.
Wozu der Schacher um Verdienstreste?

यतो मेरुश्श्रीमान्निपतति युगान्ताग्निवलितः

समुद्राश्शुष्यन्ति प्रचुरमकरग्राहनिलयाः ।

धरा गच्छत्यन्तं धरणिधरपादैरपि धृता

शरीरे का वार्ता करिकलभकर्णाग्रचपले ॥ ७२ ॥

yato merushshriimaannipatati yugaantaagnivalitah

samudraashshushyanti pracuramakaragraahanilayaah |

dharaa gacchatyantam dharanidharapaadairapi dhrtaa

shariire kaa vaartaa karikalabhakarnaagracapale || 72 ||

Wenn schon Meru der prächtige Berg vom Endzeitfeuer geborsten einstürzt,

die Schwärme von Delfinen und Haien beherbergenden Weltmeere austrocknen,

eine auf Felssockeln ruhende Welt zusammenbricht – wie geht die Sage vom Körper dann, der wie die Ohrzipfel eines Elefantenkälbchens herumbaumelt?

गात्रं संकुचितं गतिर्विगलिता भ्रष्टा च दन्तावलिर्

दृष्टिर्नश्यति वर्धते बधिरता वक्त्रं च लालायते ।

वाक्यं नाद्रियते च बान्धवजनो भार्या न शुश्रूषते

हा कष्टं पुरुषस्य जीर्णवयसः पुत्रोऽप्यमित्रायते ॥ ७३ ॥

gaatram samkucitam gatirvigalitaa bhrashtaa ca dantaavalir

drshtirnashyati vardhate badhirataa vaktram ca laalaayate |

vaakyam naadriyate ca baandhavajano bhaaryaa na shushruushate

haa kashtam purushasya jiirnavayasah putro’pyamitraayate || 73 ||

Die Beine schief, wackelnd der Gang, Zähne reihenweis ausgefallen,

die Sicht schwindet, Taubheit nimmt zu und es sabbert das Maul.

Was er sagt, bleibt unbeachtet, Sippschaft und Gattin wollen nicht hören.

Ach, ist das hart! Eines altersschwachen Mannes Sohn gar wird ihm zum Feind. 

Vairagya 69 - 70: keine Qual der Wahl mehr; ein unruhiger Geist

तस्मादनन्तमजरं परमं विकासि

तद्ब्रह्मं चिन्तय किमेभिरसद्विकल्पैः ।

यस्यानुषङ्गिण इमे भुवनाधिपत्य

भोगादयः कृपणलोकमता भवन्ति ॥ ६९ ॥

tasmaadanantamajaram paramam vikaasi

tadbrahmam cintaya kimebhirasadvikalpaih |

yasyaanushangina ime bhuvanaadhipatya

bhogaadayah krpanalokamataa bhavanti || 69 ||

Darum denk an das endlose, nicht alternde, höchste, über dich hinauswachsende, das hier stark machende Brahman! Wozu noch diese falschen Unterscheidungen?

Daraus ergeben sich von selbst diese Seinsmeisterung und andere vom armen Volk so hochgeschätzte Freuden.

पातालमाविशसि यासि नभो विलङ्घ्य

दिङ्ग्मण्डलं भ्रमसि मानस चापलेन ।

भ्रान्त्यापि जातु विमलं कथमात्मनीनं

न ब्रह्म संस्मरसि निर्वृतिमेषि येन ॥ ७० ॥

paataalamaavishasi yaasi nabho vilanghya

dingmandalam bhramasi maanasa caapalena |

bhraantyaapi jaatu vimalam kathamaatmaniinam

na brahma samsmarasi nirvrtimeshi yena || 70 ||

In die Hölle steigst du hinab, springst himmelhoch,

durchwanderst, o Geist, den Erdkreis unentwegt.

Wieso erinnerst du dich bei all diesen Fahrten eigentlich nie an das dir selbst so verwandte Brahman, mit dem du zur Erlösung gelangst?

Vairagya 67 68: erfüllt sind die Wünsche; Freiheit erlangt;

प्राप्ताः श्रियस्सकलकामदुघास्ततः किं

न्यस्तं पदं शिरसि विद्विषतां ततः किम् ।

सम्पादिताः प्रणयिनो विभवैस्ततः किं

कल्पं स्थिताः तनुभृतां तनवस्ततः किम् ॥ ६७ ॥

praaptaah shriyassakalakaamadughaastatah kim

nyastam padam shirasi vidvishataam tatah kim |

sampaaditaah pranayino vibhavaistatah kim

kalpam sthitaah tanubhrtaam tanavastatah kim || 67 ||

Alle Reichtümer, die jeden Wunsch erfüllen, sind erlangt: Und was jetzt?

Den Fuß aufs Haupt der Hasser gesetzt: Und wie weiter?

Mit Reichtümern Freunde um dich geschart: Na und?

Ganze Zeitalter halten nun der Menschen Körper: Und was dann?

भक्तिर्भवे मरणजन्मभयं हृदिस्थं

स्नेहो न बन्धुषु न मन्मथजा विकाराः ।

संसर्गदोषरहिता विजना वनान्ता

वैराग्यमस्ति किमितः परमर्थनीयम् ॥ ६८ ॥

bhaktirbhave maranajanmabhayam hrdistham

sneho na bandhushu na manmathajaa vikaaraah |

samsargadosharahitaa vijanaa vanaantaa

vairaagyamasti kimitah paramarthaniiyam || 68 ||

Da ist Hingabe an Shiva, Ehrfurcht vor Geburt und Sterben im Herzen,

kein Kleben an Verwandten, keine vom Liebesgott geschlagenen Wunden,

da sind menschenleere, von den Makeln der Welt freie Wälder,

da ist Entsagung – was Besseres kann man sich gar nicht wünschen!

Vairagya 64 - 66: don't trust Lady Luck; alternativlose Versenkung

मोहं मार्जय तामुपार्जय रतिं चन्द्रार्धचूडामणौ

चेतस्स्वर्गतरङ्गिणीतटभुवामासङ्गमङ्गीकुरु ।

को वा वीचिषु बुद्बुदेषु च तटिल्लेखासु च श्रीषु च

ज्वालाग्रेषु च पन्नगेषु च सरिद्वेगेषु च प्रत्ययः ॥ ६४ ॥

moham maarjaya taamupaarjaya ratim candraardhacuudaamanau

cetassvargataranginiitatabhuvaamaasangamangiikuru |

ko vaa viicishu budbudeshu ca tatillekhaasu ca shriishu ca

jvaalaagreshu ca pannageshu ca saridvegeshu ca pratyayah || 64 ||

Das Trugbild wisch beiseite und schaff dir Lust auf Shiva, der das Mondsicheljuwel auf dem Haupt trägt! Werde Mitglied der Wohngemeinschaft am Uferhang der dem Himmel entströmenden Ganga! Wer wollte denn Kräuselwellen, Wasserblasen, Blitzen, Glücksgöttinnen, Flammenspitzen, Schlangen oder Wasserfluten noch vertrauen?

चेतश्चिन्तय मा रमां सकृदिमामस्थायिनीमास्थया

भूपालभ्रुकुटीकुटीविहरणव्यापारपण्याङ्गनां ।

कन्थाकञ्चुकिनः प्रविश्य भवनद्वाराणि वाराणसी

रथ्यापङ्क्तिषु पाणिपात्रपतितां भिक्षामपेक्षामहे ॥ ६५ ॥

cetashcintaya maa ramaam sakrdimaamasthaayiniimaasthayaa

bhuupaalabhrukutiikutiiviharanavyaapaarapanyaanganaam |

kanthaakancukinah pravishya bhavanadvaaraani vaaraanasii

rathyaapanktishu paanipaatrapatitaam bhikshaamapekshaamahe || 65 ||

O Geist, denk nie wieder voller Hoffnung an eine launische Glücksgöttin, die ihren Körper feilbietend berufen ist, auf königliches Brauenrunzeln hin sich nützlich zu machen! Wir, die in Fetzen gehüllt die Straßenschluchten von Benares durchkämmen, hoffen auf Almosen, die uns vor den Hauseingängen in die hohle Hand fallen!

अग्रे गीतं सरसकवयः पार्श्वयोर्दाक्षिणात्याः

पश्चाल्लीलावलयरणितं चामरग्राहिणीनाम् ।

यद्यस्त्येवं कुरु भवरसास्वादने लम्पटत्वं

नोचेच्चेतः प्रविश सहसा निर्विकल्पे समाधौ ॥ ६६ ॥

agre giitam sarasakavayah paarshvayordaakshinaatyaah

pashcaalliilaavalayaranitam caamaragraahiniinaam |

yadyastyevam kuru bhavarasaasvaadane lampatatvam

noceccetah pravisha sahasaa nirvikalpe samaadhau || 66 ||

Vor dir Gesang, zu beiden Seiten elegante Dichter des Südens, hinter dir das muntere Klingen von Armreifen Yakschweifwedel führender Damen:

Wenn das so ist, entfalte beim Schlürfen des Lebenssaftes Sinnenlust!

Wenn nicht, o Geist, verschwinde rasch in alternativloser Versenkung!

Bhartrhari Vairagya 61 - 63: Die Selbstverpflichtung der Vernunft; komm zur Ruhe!

॥ मनस्सम्बोधननियमनम् ॥

|| manassambodhananiyamanam ||

Die Verpflichtung der Vernunft auf Selbsterweckung

परेषां चेतांसि प्रतिदिवसमाराध्य बहुधा

प्रसादं किं नेतुं विशसि हृदयक्लेशकलितम् ।

प्रसन्ने त्वय्यन्तस्स्वयमुदितचिन्तामणिगणो

विविक्तस्संकल्पः किमभिलषितं पुष्यति न ते ॥ ६१ ॥

pareshaam cetaamsi pratidivasamaaraadhya bahudhaa

prasaadam kim netum vishasi hrdayakleshakalitam |

prasanne tvayyantassvayamuditacintaamanigano

viviktassamkalpah kimaabhilashitam pushyati na te || 61 ||

In anderer Leute Bewußtsein dringst jeden Tag du ein, um sie auf mancherlei Art 

günstig und heiter zu stimmen, was mir im Herzen wehtut.

Sei nur dir selbst gewogen, und Wunschjuwelen steigen eins nach dem andern
fern jeder Absicht in dir auf, sodass jeder Wunsch sich dir erfüllt!

परिभ्रमसि किं मुधा क्वचन चित्त विश्राम्यतां

स्वयं भवति यद्यथा भवति तत्तथा नान्यथा ।

अतीतमननुस्मरन्नपि च भाव्यसङ्कल्पय

न्नतर्कितसमागमाननुभवामि भोगानहम् ॥ ६२ ॥

paribhramasi kim mudhaa kvacana citta vishraamyataam

svayam bhavati yadyathaa bhavati tatathaa naanyathaa |

atiitamananusmarannapi ca bhaavyasankalpaya

nnatarkitasamaagamaananubhavaami bhogaanaham || 62 ||

Warum ziehst, meine Sehnsucht, du so ziellos umher? Irgendwo mußt du zur Ruhe kommen. Was von sich aus sein soll, geschieht auch so und nicht anders.

Ohne über Vergangenes zu grübeln oder Künftiges mir auszumalen

erlebe die unerwartet sich einstellenden Freuden ich nun.

एतस्माद्विरमेन्द्रियार्थगहनादायासकादाश्रय

श्रेयोमार्गमशेषदुःखशमनव्यापारदक्षं क्षणात् ।

स्वात्मीभावमुपैहि संत्यज निजां कल्लोललोलां गतिं

मा भूयो भज भङ्गुरां भवरतिं चेतः प्रसीदाधुना ॥ ६३ ॥

etasmaadviramendriyaarthagahanaadaayaasakaadaashraya

shreyomaargamasheshaduhkhashamanavyaapaaradaksham kshanaat |

svaatmiibhaavamupaihi santyaja nijaam kallolalolaam gatim

maa bhuuyo bhaja bhanguraam bhavaratim cetah prasiidaadhunaa || 63 ||

Lass ab von diesem zähen Geflecht der Sinnenfreuden! Beschreite den besseren, für das sofortige Stillen endloser Schmerzen bewährten Pfad! In den Freiheitszustand steig auf! Verlass deinen inneren Weg spielender Wellen! Ergib dich brüchiger Werdelust nicht länger, komm jetzt zur Ruhe, mein Geist!

Vairagya 57 - 60: Dekadenz; närrische Freude; Warlords

विपुलहृदयैरीशैरेतज्जगज्जनितं पुरा

विद्रुतमपरैर्दत्तं चान्यैर्विजित्य तृणं यथा ।

इह हि भुवनान्यन्ये धीराश्चतुर्दश भुञ्जते

कतिपयपुरस्वाम्ये पुंसां क एष मदज्वरः ॥ ५७ ॥

vipulahrdayairiishairetajjagajjanitam puraa

vidrutamaparairdattam caanyairvijitya trnam yathaa |

iha hi bhuvanaanyanye dhiiraashcaturdasha bhunjate

katipayapurasvaamye pumsaam ka esha madajvarah || 57 ||

In der Frühzeit wurde dieses Reich von großherzigen Königen gegründet.

Spätere haben es zerschlagen und anderen geschenkt, die es geringschätzten.

Andere Entschlossene genießen jede einzelne der vierzehn Welten hier.

Einige Männer glühen vor Stolz auf ihre Herrschaft über wenige Städte!

अभुक्तायां यस्यां क्षणमपि न यातं नृपशतै

र्भुवस्तस्यालाभे क इव बहुमानः क्षितिभृताम् ।

तदंशस्याप्यंशे तदवयवलेशेऽपि पतयो

विषादे कर्तव्ये विदधति जडाः प्रत्युत मुदम् ॥ ५८ ॥

abhuktaayaam yasyaam kshanamapi na yaatam nrpashatai

rbhuvastasyaalaabhe ka iva bahumaanah kshitibhrtaam |

tadamshasyaapyamshe tadavayavaleshe’pi patayo

vishaade kartavye vidadhati jadaah pratyuta mudam || 58 ||

Nicht ein Moment verging, da Hunderte von Krieger sich ihrer nicht erfreuten.

Welche Ehre gebührt also Königen, die von dieser Erde nichts erwarben?

Herren über den Bruchteil des Bruchteils eines winzigen Fleckens davon

sollten sich eher grämen, doch diese Narren finden Gefallen daran. 

मृत्पिण्डो जलरेखया वलयितस्सर्वोऽप्ययं नन्वणुः

स्वांशीकृत्य स एव सङ्गरशतैराज्ञां गणा भुञ्जते ।

ते दद्युर्ददतोऽथवा किमपरं क्षुद्रा दरिद्रा भृशं

धिग्धिक्तान् पुरुषाधमान् धनखणान् वाञ्छन्ति तेभ्योऽपि ये ॥ ५९ 

mrtpindo jalarekhayaa valayitassarvo’pyayam nanvanuh

svaamshiikrtya sa eva sangarashatairaajnaam ganaa bhunjate |

te dadyurdadato’thavaa kimaparam kshudraa daridraa bhrsham

dhigdhiktaan purushaadhamaan dhanakhanaan vaanchanti tebhyo’pi ye || 59 ||

Die Erdscholle von einem Wasserstreifen umgürtet – sind alle beide nicht nur ein Atom? Selbst das teilen Horden von Warlords noch in Hunderten von Kriegen unter sich auf, um es auszusaugen. Wenn sie denn wollten, was könnten sie geben? Sie sind doch selbst nur Hungernde, Erbärmliche. Schimpf und Schande über das Menschenwrack, das von denen auch nur ein Münzlein erheischt!

स जातः कोऽप्यासीन्मदनरिपुणा मूर्ध्नि धवलं

कपालं यस्योच्चैर्विनिहितमलंकारविधये ।

नृभिः प्राणत्राणप्रवणमतिभिः कैश्चिदधुना

नमद्भिः कः पुंसामयमतुलदर्पज्वरभरः ॥ ६० ॥

sa jaatah ko’pyaasiinmadanaripunaa muurdhni dhavalam

kapaalam yasyoccairvinihitamalamkaaravidhaye |

nrbhih praanatraanapravanamatibhih kaishcidadhunaa

namadbhih kah pumsaamayamatuladarpajvarabharah || 60 ||

Einst ward Kah geboren, dessen weißen Schädel der Feind des Liebesgottes sich zur Zierde hoch aufs Haupt gesetzt.

Was für ein Gewicht hat dagegen die fiebrige, beispiellose Anmaßung solcher Krieger, weil einige Leute sich gerade mit dem Wunsch ihr Leben zu retten vor ihnen krümmen?

Vairagya 54 - 56: die Neureichen; gegenseitiger Nutzen

फलमलमशनाय स्वादु पानाय तोयं

क्षितिरपि शयनार्थं वासने वल्कलं च ।

नवधनमधुपानभ्रान्तसर्वेन्द्रियाणा

मविनयमनुमन्तुं नोत्सहे दुर्जनानाम् ॥ ५४ ॥

phalamalamashanaaya svaadu paanaaya toyam

kshitirapi shayanaartham vaasane valkalam ca |

navadhanamadhupaanabhraantasarvendriyaanaa

mavinayamanumantum notsahe durjanaanaam || 54 ||

Es gibt genug Früchte zu essen, süßes Wasser zu trinken,

die Erde als Bett, Rindenbast sich anzukleiden.

Die Anmaßung von Schurken, deren Sinne von neuem Reichtum und Rauschtrank
benommen sind, kann ich nicht mehr gutheißen.

अश्नीमहि वयं भिक्षामाशावासो वसीमहि ।

शयीमहि महीपृष्ठे कुर्वीमहि किमीश्वरैः ॥ ५५ ॥

ashniimahi vayam bhikshaamaashaavaaso vasiimahi |

shayiimahi mahiiprshthe kurviimahi kimiishvaraih || 55 ||

Wir sollten Erbetteltes verzehren, uns in Nacktheit hüllen,

auf dem Erdrücken ruhen – was haben wir mit den Herren zu schaffen?

न नटा न विटा न गाथका न च सभ्येतरवादचुञ्चवः ।

नृपमीक्षितुमत्र के वयं स्तनभारानमिता न योषितः ॥ ५६ ॥

na nataa na vitaa na gaathakaa na ca sabhyetaravaadacuncavah |

nrpamiikshitumatra ke vayam stanabhaaraanamitaa na yoshitah || 56 ||

Tänzer sind wir nicht, Possenreißer, Sänger oder billige Lobhudler auch nicht. Wenn schon keine sich vollbusig vorbeugenden Damen – wer sind wir dann, den König zu sehen? 

Vairagya 51 - 53: Gespräch zwischen Asket und König; Konkurrenz; Augenhöhe

॥ यतिनृपतिसंवादवर्णनम् ॥

|| yatinrpatisamvaadavarnanam ||

Gespräch zwischen Asket und König

त्वं राजा वयमप्युपासितगुरुप्रज्ञाभिमानोन्नताः

ख्यातस्त्वं विभवैर्यशांसि कवयो दिक्षु प्रतन्वन्ति नः ।

इत्थं मानधनातिदूरमुभयोरप्यावयोरन्तरं

यद्यस्मासु पराङ्मुखोऽसि वयमप्येकान्ततो नि:स्पृहाः ॥ ५१ ॥

tvam raajaa vayamapyupaasitaguruprajnaabhimaanonnataah

khyaatastvam vibhavairyashaamsi kavayo dikshu pratanvanti nah |

ittham maanadhanaatiduuramubhayorapyaavayorantaram

yadyasmaasu paraangmukho’si vayamapyekaantato nihsprhaah || 51 ||

Du bist der König. Erhaben sind auch wir, da der weise Lehrer, vor dem wir sitzen, uns annimmt. Du bist bekannt für deine Besitztümer, Dichter verbreiten unseren Ruhm in alle Himmelsrichtungen. Somit ist die Kluft zwischen uns beiden, zwischen Geld und Ehre, sehr weit. Wenn du von uns dich abwendest, werden auch wir in jeder Beziehung teilnahmslos.

अर्थानामीशिषे त्वं वयमपि च गिरामीश्महे यावदर्थं

शूरस्त्वं वादिदर्पव्युपशमनविधावक्षयं पाटवं नः ।

सेवन्ते त्वां धनाढ्या मतिमलहतये मामपि श्रोतुकामा

मय्यप्यास्था न ते चेत्त्वयि मम नितरामेष राजन्ननास्था ॥ ५२ ॥

arthaanaamiishishe tvam vayamapi ca giraamiishmahe yaavadartham

shuurastvam vaadidarpavyupashamanavidhaavakshayam paatavam nah |

sevante tvaam dhanaadhyaa matimalahataye maamapi shrotukamaa

mayyapyaasthaa na te cettvayi mama nitaraamesha raajannanaasthaa || 52 ||

Du herrscht über wertvolle Dinge, wir aber beherrschen die Sprache als Wert.

Du bist ein Held, wir aber gebieten über das stets geschliffene Wort und die Methoden, in Debatten freche Gegner mundtot zu machen. Dir dienen die Geldsäcke, mir jedoch die Lernwilligen, um sich ihrer faulen Gedanken zu entledigen. Wenn du nicht zu mir stehst, dann ist es auch um mein festes Vertrauen in dich, o König, geschehen.

वयमिह परितुष्टा वल्कलैस्त्वं दुकूलैस्

स्सम इह परितोषो निर्विशेषो विशेषः ।

स तु भवतु दरिद्रो यस्य तृष्णा विशाला

मनसि च परितुष्टे कोऽर्थवान् को दरिद्रः ॥ ५३ ॥

vayamiha paritushtaa valkalaistvam dukuulais

ssama iha paritosho nirvishesho visheshah |

sa tu bhavatu daridro yasya trshnaa vishaalaa

manasi ca paritushte ko’rthavaan ko daridrah || 53 ||

Wir sind hier durchaus zufrieden mit Rindenbast, du mit feineren Geweben.

Die Zufriedenheit an sich ist gleich und unterscheidet uns nicht voneinander.

Der soll ein Armer sein, dessen Gier übermächtig wird. Wenn beide Befriedigung empfinden - wer ist dann der Reiche, und wer der Habenichts?

Vairagya 50: finita la comedia;

क्षणं बालो भूत्वा क्षणमपि युवा कामरसिकः

क्षणं वित्तैर्हीनः क्षणमपि च सम्पूर्णविभवः ।

जराजीर्णैरङ्गैर्नट इव वलीमण्डिततनु

र्नरस्संसारान्ते विशति यमधानीयवनिकाम् ॥ ५० ॥

kshanam baalo bhuutvaa kshanamapi yuvaa kaamarasikah

kshanam vittairhiinah kshanamapi ca sampuurnavibhavah |

jaraajiirnairangairnata iva valiimanditatanu

rnarassamsaaraante vishati yamadhaaniiyavanikaam || 50 ||

Einen Augenblick nur war er Kind, im nächsten Moment Pubertant,

eine Zeit lang ganz ohne Habe, später wieder von Macht erfüllt:

Die Glieder vom Alter gebeugt, den Leib von Falten gezeichnet tritt ein Mensch ab wie der Mime am Ende der Vorstellung hinter den Vorhang in Yamas Gefilde.

Vairagya 47 - 49: Lamento des Versagers; prekäre Lage; der schäbige Rest

विद्या नाधिगता कलङ्करहिता वित्तं च नोपार्जितं

शुश्रूषाऽपि समाहितेन मनसा पित्रोर्न सम्पादिता ।

आलोलायतलोचनाः प्रियतमास्स्वप्नेऽपि नालिङ्गिताः

कालोऽयं परपिण्डलोलुपतया काकैरिव प्रेरितः ॥ ४७ ॥

vidyaa naadhigataa kalangkarahitaa vittam ca nopaarjitam

shushruushaa’pi samaahitena manasaa pitrorna sampaaditaa |

aalolaayatalocanaah priyatamaassvapne’pi naalingitaah

kaalo’yam parapindalolupatayaa kaakairiva preritah || 47 ||

Lückenlose Bildung ward nicht erworben, Reichtum nicht angehäuft,

geduldiger Gehorsam den Eltern gegenüber wurde nicht gepflegt,

verliebt schielende, liebreizende Damen haben im Schlaf wir nicht umarmt:

Die Zeit verging unter Lüsternheit auf nicht für uns bestimmte Brocken, wie bei den Krähen.

वयं येभ्यो जाताश्चिरपरिगता एव खलु ते

समं यैस्संवृद्धास्स्मृतिविषयतां तेऽपि गमिताः ।

इदानीमेते स्मः प्रतिदिवसमासन्नपतना

गतास्तुल्यावस्थां सिकतिलनदीतीरतरुभिः ॥ ४८ ॥

vayam yebhyo jaataashciraparigataa eva khalu te

samam yaissamvrddhaassmrtivishayataam te’pi gamitaah |

idaaniimete smah pratidivasamaasannapatanaa

gataastulyaavasthaam sikatilanadiitiiratarubhih || 48 ||

Die, welchen wir geboren, sind nun schon vor langer Zeit von uns gegangen.

Die, mit denen zusammen wir aufwuchsen, leben auch nur noch in unserer Erinnerung. Jetzt sind wir diejenigen, die mit jedem Tag sich dem Absturz nähern und gleichsam in einen Zustand von Bäumen an sandigen Flussufern geraten. 

आयुर्वर्षशतं नृणां परिमितं रात्रौ तदर्धं गतं

तस्यार्धस्य परस्य चार्धमपरं बालत्ववृद्धत्वयोः ।

शेषं व्याधिवियोगदुःखसहितं सेवाधिभिर्नीयते

जीवे वारितरङ्गचञ्चलतरे सौख्यं कुतः प्राणिनाम् ॥ ४९ ॥

aayurvarshashatam nrnaam parimitam raatrau tadardham gatam

tasyaardhasya parasya caardhamaparam baalatvavrddhatvayoh |

shesham vyadhiviyogaduhkhasahitam sevaadhibhirniiyate

jiive vaaritarangacancalatare saukhyam kutah praaninaam || 49 ||

Der Menschen Leben mißt ein Jahrhundert. Die Hälfte davon vergeht des Nachts. Die andere Hälfte ist jeweils zur Hälfte Jugend und Greisenzustand. Den Rest voller Leiden und Trennungsschmerz vertun wir unter Diensten. Woher rührt dann in einem Leben, kurzatmiger als Wasserwellen, der Menschen Wohlbefinden?

Vairagya 44 - 46: die Schamlosen; oberflächlich und verpfuscht

रात्रिस्सैव पुनस्सैव दिवसो मत्वा मुधा जन्तवो

धावन्त्युद्यमिनस्तथैव निभृतप्रारब्धतत्तत्क्रियाः ।

व्यापारैः पुनरुक्तमुक्तविषयैरेवं विधेनामुना

संसारेण कदर्थिता वयमहो मोहान्न लज्जामहे ॥ ४४ ॥

raatrissaiva punassaiva divaso matvaa mudhaa jantavo

dhaavantyudyaminastathaiva nibhrtapraarabdhatattatkriyaah |

vyaapaaraih punaruktamuktavishayairevamvidhenaamunaa

samsaarena kadarthitaa vayamaho mohaanna lajjaamahe || 44 ||

„Wieder eine Nacht, wieder ein Tag“, denken benommen die Menschenkinder.

Verstört huschen sie umher, legen die eine Arbeit nieder, beginnen eine andere.

Vor monotoner Geschäftigkeit, in dieser Routine gefangen werden mit der Zeit wir so nutzlos, dass, o Weh, der Vortäuschung wegen wir uns nicht mal dafür mehr schämen.

न ध्यातं पदमीश्वरस्य विधिवत्संसारविच्छित्तये

स्वर्गद्वारकवाटपाटनपटुर्धर्मोऽपि नोपार्जितः ।

नारीपीनपयोधरोरुयुगलं स्वप्नेऽपि नालिङ्गितं

मातुः केवलमेव यौवनवनच्छेदे कुठारा वयम् ॥ ४५ ॥

na dhyaatam padamiishvarasya vidhivatsamsaaravicchittaye

svargadvaarakavaatapaatanapaturdharmo’pi nopaarjitah |

naariipiinapayodharoruyugalam svapne’pi naalingitam

maatuh kevalameva yauvanavanacchede kuthaaraa vayam || 45 ||

Nicht ward zu Füßen des Herrn gründlich genug meditiert, um den Kreislauf zu durchbrechen, nicht die Frömmigkeit erreicht, robust genug, das Tor zum Himmel in der Mauer aufzustoßen, nicht mal der Buhlinnen milchstrotzendes Brüstepaar haben im Schlaf wir umarmt –  Stemmeisen waren wir, einer Mutter jungfräulichen Wald aufzubrechen.

.

नाभ्यस्ता प्रतिवादिबृन्ददमनी विद्या विनीतोचिता

खड्गाग्रैः करिकुम्भपीठदलनैर्नाकं न नीतं यशः ।

कान्ताकोमलपल्लवाधररसः पीतो न चन्द्रोदये

तारुण्यं गतमेव निष्फलमहो शून्यालये दीपवत् ॥ ४६ ॥

naabhyastaa prativaadibrndadamanii vidyaa viniitocitaa

khangaagraih karikumbhapiithadalanairnaakam na niitam yashah |

kaantaakomalapallavaadhararasah piito na candrodaye

taarunyam gatameva nishphalamaho shuunyaalaye diipavat || 46 ||

Nicht eingeübt ward den Chor der Gegner bezwingende, Demut lehrende Weisheit, kein Ruhm reichte in höchste Sphären, da Elefantenbullenschläfen unter Schwertspitzen nicht zerbarsten, es wurde auch kein Nektar von zarten Unterlippenknospen geliebter Frauen bei Mondaufgang geschlürft – sinnlos ging unsere Jugend dahin, sinnlos Ach! wie die Lampe im leeren Haus.

Vairagya 41 - 43: Die Macht der Zeit; der Würfelspieler; von Hoffnung besoffen

॥ कालमहिमानुवर्णनम् ॥

|| kaalamahimaanuvarnanam ||

Die Macht der Zeit

सा रम्या नगरी महान्स नृपतिस्सामन्तचक्रं च त

त्पार्श्वे तस्य च सा विदग्धपरिषत्ताश्चन्द्रबिम्बाननाः ।

उद्वृत्तस्स च राजपुत्रनिवहस्ते वन्दिनस्ताः कथा

स्सर्वं यस्य वशादगात् स्मृतिपथं कालाय तस्मै नमः ॥ ४१ ॥

saa ramyaa nagarii mahaansa nrpatissaamantacakram ca ta

tpaarshve tasya ca saa vidagdhaparishattaashcandrabimbaananaah |

udvrttassa ca raajaputranivahaste vandinastaah kathaa

ssarvam yasya vashaadagaat smrtipatham kaalaaya tasmai namah || 41 ||

All die schönen Städte, der große König dort im Kreis seines Hofstaats, neben ihm durchtriebene Berater, all die Frauen mit dem Vollmondglanz im Gesicht,

das extravagante Prinzenvolk, all die Barden, die vielen Geschichten – auf wessen Wunsch ging all das den Weg des Erinnerns? Vor ihm, dem Gott der Zeit, verneigen wir uns.

यत्रानेकः क्वचिदपि गृहे तत्र तिष्ठत्यथैको

यत्राप्येकस्तदनु बहवस्तत्र नैकोऽपि चान्ते ।

इत्थं नेयौ रजनिदिवसौ लोलयन्द्वाविवाक्षौ

कालः कल्यो भुवनफलके क्रीडति प्राणिशारैः ॥ ४२ ॥

yatraanekah kvacidapi grhe tatra tishthatyathaiko

yatraapyekastadanu bahavastatra naiko’pi caante |

ittham neyau rajanidivasau lolayandvaavivaakshau

kaalah kalyo bhuvanaphalake kriidati praanishaaraih || 42 ||

Ein Haus, in dem einst viele lebten - dort steht er jetzt allein.

Wo anfangs nur einer, dann viele waren, ist zuletzt nicht mal einer mehr.

Damit verbringt Tag und Nacht gleichsam zwei Würfel werfend

Gott Kala seine Zeit mit lebenden Figuren, die auf dem Spielbrett Welt er zu verschieben weiß.

आदित्यस्य गतागतैरहरहस्संक्षीयते जीवितं

व्यापारैर्बहुकार्यभारगुरुभिः कालोऽपि न ज्ञायते ।

दृष्ट्वा जन्मजराविपत्तिमरणं त्रासंच नोत्पद्यते

पीत्वा मोहमयीं प्रमादमदिरामुन्मत्तभूतं जगत् ॥ ४३ ॥

aadityasya gataagatairaharahassamkshiiyate jiivitam

vyaapaarairbahukaaryabhaaragurubhih kaalo’pi na jnaayate |

drshtvaa janmajaraavipattimaranam traasamca notpadyate

piitvaa mohamayiim pramaadamadiraamunmattabhuutam jagat || 43 ||

Mit der Sonne Auf- und Untergang schwindet jeden Tag gelebtes Leben.

Unter Arbeitslast und Leistungsdruck wird auch die Zeit nicht wahrgenommen,

und mit Geburt, Alter, Zerfall und Tod vor Augen kommt keine Unruhe auf,

denn alle Welt trank vom Schnaps aus Vortäuschung gebrannt und ist von Sinnen.