चतुर्थस्तरङ्गः caturthastarangah Die 4. Welle Kapitel 4
ततः स्वसद्म यातायाः पश्चान्मार्गमवेक्षितुम् । सोमप्रभायाः स्नेहेन मार्गहर्म्याग्रमास्थिताम् ॥ १
tatah svasadma yaataayaah pashcaanmaargamavekshitum | somaprabhaayaah snehena maargaharmyaagramaasthitaam || 1
Dann stieg, um Somaprabhas Weg liebevoll nachzuverfolgen, auf das Dach ihres Schlosses an der Hauptstraße
कलिङ्गसेनामारात्तां ददर्श गगनागतः । दैवान्मदनवेगाख्यो युवा विद्याधराधिपः ॥ २
kalingasenaamaaraattaam dadarsha gaganaagatah | daivaanmadanavegaakhyo yuvaa vidyaadharaadhipah || 2
Kalingasena, und die bemerkte von ferne der junge Vidyadharafürst Madanavega, der zufällig durch die Lüfte vorbeiflog.
स तां दृष्ट्वैव रूपेण जगन्त्रितयमोहिनीम् । क्षोभं जगाम कामैन्द्रजालिकस्येव पिच्छिकाम् ॥ ३
sa taam drshtvaiva ruupena jagantritayamohiniim | kshobham jagaama kaamaindrajaalikasyeva picchikaam || 3
Er war bestürzt, als er sie deutlich sah, die mit ihrer Schönheit, wie des Gauklers Kama Pfauenfederbüschel die drei Welten beschämt.
अलं विद्याधरस्त्रीभिः का कथाप्सरसामपि । यत्रेदृगेतदेतस्या मानुष्या रूपमद्भुतम् ॥ ४
alam vidyaadharastriibhih kaa kathaapsarasaamapi | yatredrgetadetasyaa maanushyaa ruupamadbhutam || 4
‚Nie wieder Vidyadharafrauen! Wer redet noch von himmlischen Nymphen bei solch einer menschlichen, übernatürlichen Schönheit?
तदेषा यदि मे न स्याद्भार्या किं जीवितेन तत् । कथं च मानुषीसङ्गं कुर्यां विद्याधरेऽपि सन् ॥ ५
tadeshaa yadi me na syaadbhaaryaa kim jiivitena tat | katham ca maanushiisangam kuryaam vidyaadhare’pi san || 5
Wenn die nicht meine Frau wird, hätte mein Leben keinen Sinn. Wie aber stell ich den Bund mit einer Menschenfrau her, wenn ich doch ein Vidyadhara bin?‘
इत्यालोच्य स दध्यौ च विद्यां प्रज्ञप्तिसंज्ञिकाम् । सा चाविर्भूय साकारा तमेवमवदत्तदा ॥ ६
ityaalocya sa dadhyau ca vidyaam prajnaptisamjnikaam | saa caavirbhuuya saakaaraa tamevamavadattadaa || 6
Bei diesen Überlegungen rief er sich die Wissenschaft der Unterweisung vor Augen. Sie trat Form annehmend in Erscheinung und sprach zu ihm:
तत्त्वतो मानुषी नेयमेषा शापच्युताप्सरसाः । जाता कलिङ्गदत्तस्य गृहे सुभग भूपतेः ॥ ७
tattvato maanushii neyameshaa shaapacyutaapsarasaah | jaataa kalingadattasya grhe subhaga bhuupateh || 7
„Eigentlich ist sie auch kein Mensch. Diese himmlische Nymphe wurde nach einer Verwünschung deklassiert und im Haus des Königs Kalingadatta geboren, du Glücklicher.“
इत्युक्ते विद्यया सोऽथ हृष्टो गत्वा स्वधामनि । विद्याधरोऽन्यविमुखः कामार्तः समचिन्तयत् ॥ ८
ityukte vidyayaa so’tha hrshto gatvaa svadhaamani | vidyaadharo’nyavimukhah kaamaartah samacintayat || 8
Wissenschaftlich belehrt ging der Vidyadhara beglückt nach Hause. Doch die andere vermissend und vor Liebe verschmachtend überlegte er wieder:
हठाद्यदि हराम्येतां तदेतन्मे न युज्यते । स्त्रीणां हठोपभोगे हि मम शापोऽस्ति मृत्युदः ॥ ९
hathaadyadi haraamyetaam tadetanme na yujyate | striinaam hathopabhoge hi mama shaapo’sti mrtyudah || 9
‚Sie gewaltsam zu nehmen ziemt sich nicht für mich. Frauen mit Gewalt zu genießen wäre ein Fluch, der mir den Tod bringt.
तदेतत्प्राप्तये शम्भुराराध्यस्तपसा मया । तपोऽधीनानि हि श्रेयांस्युपायोऽन्यो न विद्यते ॥ १०
tadetatpraaptaye shambhuraaraadhyastapasaa mayaa | tapo’dhiinaani hi shreyaamsyupaayo’nyo na vidyate || 10
Um sie zu kriegen muß ich Shiva mit Selbstqual überzeugen. Quälendes Fasten führt zu Glücksmomenten. Ein anderes Mittel gibt es nicht.‘
इति निश्चित्य चान्येद्युर्गत्वा ऋषभपर्वतम् । एकपादस्थितस्तेपे निराहारस्तपांसि सः ॥ ११
iti nishcitya caanyedyurgatvaa rshabhaparvatam | ekapaadasthitastepe niraahaarastapaamsi sah || 11
So entschied er und stieg am folgenden Tag auf den Rishabhaberg. Dort kasteite er sich auf einem Bein stehend und jeder Nahrung entsagend.
अथ तुष्टोऽचिरात्तीव्रैस्तपोभिर्दत्तदर्शनः । एवं मदनवेगं तमादिदेशाम्बिकापतिः ॥ १२
atha tushto’ciraattiivraistapobhirdattadarshanah | evam madanavegam tamaadideshaambikaapatih || 12
Nicht lange, und der von grimmer Enthaltsamkeit beeindruckte Gatte Ambikas zeigte sich Madanavega und befahl ihm:
एषा कलिङ्गसेनाख्या ख्याता रूपेण भूतले । कन्या नास्याश्च भर्तापि सदृशो रूपसम्पदा ॥ १३
eshaa kalingasenaakhyaa khyaataa ruupena bhuutale | kanyaa naasyaashca bhartaapi sadrsho ruupasampadaa || 13
„Das ist Kalingasena, weltberühmt für ihre Schönheit. Nur kann das Mädchen keinen ebensolchen Mann finden, der mit ihrer Schönheit Schritt hält.
एकस्तु वत्सराजोऽस्ति स चैतामभिवाञ्छति । किं तु वासवदत्ताया भीत्या नार्थयते स्फुटम् ॥ १४
ekastu vatsaraajo’sti sa caitaamabhivaanchati | kim tu vaasavadattaayaa bhiityaa naarthayate sphutam || 14
Einzig der König von Vatsa sehnt sich nach ihr. Aber aus Angst vor Vasavadatta macht er ihr nicht öffentlich den Hof.
एषापि रूपलुब्धा तं श्रुत्वा सोमप्रभामुखात् । स्वयंवराय वत्सेशं राजपुत्र्यभिवाञ्छति ॥ १५
eshaapi ruupalubdhaa tam shrutvaa somaprabhaamukhaat | svayamvaraaya vatsesham raajaputryabhivaanchati || 15
Prinzessin Kalingasena sucht einen schönen Mann, hört Somaprabha von ihm schwärmen und wird sich Vatsesha zum Ehemann erwählen.
तत्र यावद्विवाहोऽस्या न भवेत्तावदन्तरा । कृत्वा कालासहस्येव रूपं वत्सेश्वरस्य तत् ॥ १६
tatra yaavadvivaaho’syaa na bhavettaavadantaraa | krtvaa kaalaasahasyeva ruupam vatseshvarasya tat || 16
Also nimm, solange sie noch nicht verheiratet ist, die Form des Königs von Vatsa an, der den Zeitpunkt scheinbar nicht erwarten kann.
गत्वा गान्धर्वविधिना भार्यां कुर्याद्भवानिमाम् । एवं कलिङ्गसेनासौ तव सेत्स्यति सुन्दरी ॥ १७
gatvaa gaandharvavidhinaa bhaaryaam kuryaadbhavaanimaam | evam kalingasenaasau tava setsyati sundarii || 17
Dann gehst du hin und machst sie nach dem Elfenritual zu deiner Frau, guter Mann. Damit wird Kalingasena dein schönes Weib sein.“
इत्यादिष्टः स शर्वेण प्रणिपत्याथ तं ययौ । गृहं मदनवेगः स्वं कालकूटगिरेस्तटम् ॥ १८
ityaadishtah sa sharvena pranipatyaatha tam yayau | grham madanavegah svam kaalakuutagirestatam || 18
So von Shiva beauftragt, warf er sich vor ihm zu Boden. Dann begab sich Madanavega in sein Haus am Hang des Berges Kalakuta.
अत्रान्तरे प्रतिनिशं गच्छन्त्या निजमन्दिरम् । प्रतिप्रभातमायान्त्या यन्त्रेण व्योमगामिना ॥ १९
atraantare pratinisham gacchantyaa nijamandiram | pratiprabhaatamaayaantyaa yantrena vyomagaaminaa || 19
Mit der nachts ihren eigenen Palast aufsuchenden und frühmorgens in ihrer flugfähigen Kutsche vorfahrenden
तया तक्षशिलापुर्यां सा सोमप्रभया सह । कलिङ्गसेना क्रीडन्ती तां जगादैकदा रहः ॥ २०
tayaa takshashilaapuryaam saa somaprabhayaa saha | kalingasenaa kriidantii taam jagaadaikadaa rahah || 20
Somaprabha vergnügte Kalingasena sich in der Zwischenzeit in Takshashila. Dort gestand sie ihr einmal im Vertrauen:
सखि वाच्यं न कस्यापि त्वया यत्ते ब्रवीम्यहम् । विवाहो मम सम्प्राप्त इति जाने यतः शृणु ॥ २१
sakhi vaacyam na kasyaapi tvayaa yatte braviimyaham | vivaaho mama sampraapta iti jaane yatah shrnu || 21
„Freundin, was ich dir jetzt sage, darfst du keinem verraten. Ich stehe kurz davor, verheiratet zu werden. Höre, woher ich das weiß:
इह मां याचितुं दूताः प्रेषिता बहुभिर्नृपैः । ते च तातेन संवृत्य तथैव प्रेषिता इतः ॥ २२
iha maam yaacitum duutaah preshitaa bahubhirnrpaih | te ca taatena samvrtya tathaiva preshitaa itah || 22
Viele Könige haben ihre Boten entsandt, hier um mich zu werben. Die haben sich an meinen Vater gewandt, und der hat sie alle abgewimmelt.
यस्तु प्रसेनजिन्नाम श्रावस्त्यामस्ति भूपतिः । तदीयः केवलं दूतः सादरं तेन सत्कृतः ॥ २३
yastu prasenajinnaama shraavastyaamasti bhuupatih | tadiiyah kevalam duutah saadaram tena satkrtah || 23
Dann ist da aber in Shravasti noch König Prasenajit. Nur seinen Boten hat mein Vater mit allen Ehren empfangen.
मन्त्रितं चाम्बयाप्येतत्तन्मन्ये मद्वरो नृपः । स तातस्य तथाम्बायाः कुलीन इति सम्मतः ॥ २४
mantritam caambayaapyetattanmanye madvaro nrpah | sa taatasya tathaambaayaah kuliina iti sammatah || 24
Auch die Mutter riet zu ihm, sodaß mein Vater jetzt meint, der König sei der Richtige für mich. Meinen Eltern gilt er als Mann von edler Abstammung.
स हि तत्र कुले जातो यत्राम्बाम्बालिकादिकाः । पितामह्यः कुरूणां च पाण्डवानां च जज्ञिरे ॥ २५
sa hi tatra kule jaato yatraambaambaalikaadikaah | pitaamahyah kuruunaam ca paandavaanaam ca jajnire || 25
Er wurde in der Familie geboren, aus der auch Amba und Ambalika stammen, die väterlichen Großmütter der Kurus und der Pandavas.
तत्प्रसेनजिते तस्मै सखि दत्तास्मि साम्प्रतम् । तातेन राज्ञे श्रावस्त्यां नगर्यामिति निश्चयः ॥ २६
tatprasenajite tasmai sakhi dattaasmi saampratam | taatena raajne shraavastyaam nagaryaamiti nishcayah || 26
Damit ist es beschlossene Sache, liebe Freundin, daß der Vater mich dem König Prasenajit in Shravasti zur Frau gibt.“
एतत्कलिङ्गसेनातः श्रुत्वा सोमप्रभा शुचा । सृजन्तीवापरं हारं सद्यो धाराश्रुणारुदत् ॥ २७
etatkalingasenaatah shrutvaa somaprabhaa shucaa | srjantiivaaparam haaram sadyo dhaaraashrunaarudat || 27
Nachdem sie das von Kalingasena gehört hatte, war Somaprabha so betrübt, daß sie Ströme von Tränen weinte, die sich zu einer zweiten Perlenkette um ihren Hals legten.
जगाद चैतां पृच्छन्तीं वयस्यामश्रुकारणम् । दृष्टनिःशेषभूलोका सा मयासुरपुत्रिका ॥ २८
jagaada caitaam prcchantiim vayasyaamashrukaaranam | drshtanihsheshabhuulokaa saa mayaasuraputrikaa || 28
Als die sie nach dem Grund für ihre Tränen fragte, erklärte die Tochter des Widergottes, die schon alles in der Erdenwelt gesehen hatte:
वयो रूपं कुलं शीलं वित्तं चेति वरस्य यत् । मृग्यते सखि तत्राद्यं वयो वंशादिकं ततः ॥ २९
vayo ruupam kulam shiilam vittam ceti varasya yat | mrgyate sakhi tatraadyam vayo vamshaadikam tatah || 29
„Jugend, Schönheit, Abstammung, Charakter, Reichtum, werden von einem Bräutigam erwartet, liebe Freundin. Jugend ist das Wichtigste. Abstammung und so weiter kommen danach.
प्रसेनजिच्च प्रवयाः स दृष्टो नृपतिर्मया । जातीपुष्पस्य जात्येव जीर्णस्यास्य कुलेन किम् ॥ ३०
prasenajicca pravayaah sa drshto nrpatirmayaa | jaatiipushpasya jaatyeva jiirnasyaasya kulena kim || 30
Prasenajit, den alten König, habe ich gesehen. Wen kümmert der Jasminblüte edle Herkunft, wenn sie erst dahinwelkt?
हिमशुभ्रेण तेन त्वं हेमन्तेनेव पद्मिनी । परिम्लानाम्बुजमुखी युक्ता शोच्या भविष्यसि ॥ ३१
himashubhrena tena tvam hemanteneva padminii | parimlaanaambujamukhii yuktaa shocyaa bhavishyasi || 31
Mit ihm, der schon weiß ist wie Schnee, wirst du, ein Lotus im Frost, dein rosiges Antlitz von Falten zerfurcht, unterm Joch des Kummers dich beugen.
अतो जातो विषादो मे प्रहर्षस्तु भवेन्मम । यदि स्याद्वत्सराजस्ते कल्याण्युदयनः पतिः ॥ ३२
ato jaato vishaado me praharshastu bhavenmama | yadi syaadvatsaraajaste kalyaanyudayanah patih || 32
Darum ergreift Entsetzen mich. Wieder froh sein könnt ich allerdings, wenn der König von Vatsa, der glückverheißende Udayana, dein Gatte wär.
तस्य नास्ति हि रूपेण लावण्येन कुलेन च । शौर्येण च विभूत्या च तुल्योऽन्यो नृपतिर्भुवि ॥ ३३
tasya naasti hi ruupena laavanyena kulena ca | shauryena ca vibhuutyaa ca tulyo’nyo nrpatirbhuvi || 33
Kein anderer König in der Welt gleicht diesem an Schönheit, Anmut, Herkunft, Heldenmut oder Macht.
तेन चेद्युज्यसे भर्त्रा सदृशेन कृशोदरि । धतुः फलति लावण्यनिर्माणं तदिदं त्वयि ॥ ३४
tena cedyujyase bhartraa sadrshena krshodari | dhatuh phalati laavanyanirmaanam tadidam tvayi || 34
Wenn du mit deiner Wespentaille dich so einem Ehemanne anvermählen würdest, käme zur Entfaltung, was der Schöpfer in dir an Grazie angelegt hat.
इति सोमप्रभाक्लृप्तैर्वाक्यैर्यन्त्रैरिवेरितम् । ययौ कलिङ्गसेनाया मनो वत्सेश्वरं प्रति ॥ ३५
iti somaprabhaaklptairvaakyairyantrairiveritam | yayau kalingasenaayaa mano vatseshvaram prati || 35
Nach Somaprabhas formvollendeten Worten eilten Kalingasenas Gedanken wie von Wunderautomaten angetrieben schon dem König von Vatsa entgegen.
ततश्च सा तां पप्रच्छ राजकन्या मयात्मजाम् । कथं स वत्सराज्याख्यः सखि किंवंशसम्भवः ॥ ३६
tatashca saa taam papraccha raajakanyaa mayaatmajaam | katham sa vatsaraajyaakhyah sakhi kimvamshasambhavah || 36
Und so fragte die Prinzessin Mayas Tochter: „Freundin, wieso wird er Vatsaraja genannt, und welchem Geschlecht entstammt er?
कथं चोदयनो नाम्ना त्वया मे कथ्यतामिति । साथ सोमप्रभावदीच्छृणु तत्सखि वच्मि ते ॥ ३७
katham codayano naamnaa tvayaa me kathyataamiti | saatha somaprabhaavadiicchrnu tatsakhi vacmi te || 37
Und warum hast du ihn Udayana genannt? Erklär mir das!“ Somaprabha antwortete ihr: „Hör zu, liebe Freundin, das will ich dir sagen:
वत्स इत्यस्ति विख्यातो देशो भूमेर्विभूषणम् । पुरी तत्रास्ति कौशाम्बी द्वितीयेवामरावती ॥ ३८
vatsa ityasti vikhyaato desho bhuumervibhuushanam | purii tatraasti kaushaambii dvitiiyevaamaraavatii || 38
Vatsa ist ein berühmtes Land, eine Zierde der Welt. Darinnen liegt die Stadt Kaushambi, ein zweites Amaravati.
तस्यां स कुरुते राज्यं यतो वत्सेश्वरस्ततः । वंशं च तस्य कल्याणि कीर्त्यमानं मया शृणु ॥ ३९
tasyaam sa kurute raajyam yato vatseshvarastatah | vamsham ca tasya kalyaani kiirtyamaanam mayaa shrnu || 39
Dort hat er sein Reich, von daher heißt er Herrscher von Vatsa. Und jetzt, du Glückliche, beschreib ich dir seine Abstammung. Hör zu:
पाण्डवस्यार्जुनस्याभूदभिमन्युः किलात्मजः । चक्रव्यूहभिदा येन नीता कुरुचमूः क्षयम् ॥ ४०
paandavasyaarjunasyaabhuudabhimanyuh kilaatmajah | cakravyuuhabhidaa yena niitaa kurucamuuh kshayam || 40
Arjuna von den Pandus hatte einen Sohn, Abhimanyu. Der durchbrach die Umzingelung und zerschlug die Streitmacht der Kurus.
तस्मात्परीक्षिदभवद्राजा भरतवंशभृत् । सर्पसत्त्रप्रणेताभूत्ततोऽपि जनमेजयः ॥ ४१
tasmaatpariikshidabhavadraajaa bharatavamshabhrt | sarpasattrapranetaabhuuttato’pi janamejayah || 41
Von ihm stammt König Parikshit, Urahn der Bharatas. Der zeugte Janamejaya, der das Schlangenopfer vollzog.
ततोऽभवच्छतानीकः कौशाम्बीमध्युवास यः । यश्च देवासुरगणे दैत्यान्हत्वा व्यपद्यत ॥ ४२
tato’bhavacchataaniikah kaushaambiimadhyuvaasa yah | yashca devaasuragane daityaanhatvaa vyapadyata || 42
Nach ihm kam Shatanika, der sich in Kaushambi niederließ. In der Schlacht zwischen Göttern und Dämonen erschlug er die Teufel und fiel.
तस्माद्राजा जगच्छ्लाघ्यः सहस्रानीक इत्यभूत् । यः शक्रप्रेषितरथो दिवि चक्रे गतागतम् ॥ ४३
tasmaadraajaa jagacchlaaghyah sahasraaniika ityabhuut | yah shakrapreshitaratho divi cakre gataagatam || 43
Von dem stammt der weltberühmte König Sahasranika, dem Indra einen Streitwagen schickte, mit dem er in den Himmel auf- und von da wieder zurückfuhr.
तस्य देव्यां मृगावत्यामसावुदयनोऽजनि । भूषणं शशिनो वंशे जगन्नेत्रोत्सवो नृपः ॥ ४४
tasya devyaam mrgaavatyaamasaavudayano’jani | bhuushanam shashino vamshe jagannetrotsavo nrpah || 44
Der zeugte mit Königin Mrgavati den Udayana. Dieser König wurde zum Schmuckstück des Mondgeschlechts, zum Freudenfest für die Augen der Welt.
नाम्नो निमित्तमप्यस्य शृणु सा हि मृगावती । अन्तर्वत्नी सती राज्ञो जनन्यस्य सुजन्मनः ॥ ४५
naamno nimittamapyasya shrnu saa hi mrgaavatii | antarvatnii satii raajno jananyasya sujanmanah || 45
Hör auch den Grund für seinen Namen: Als Mrgavati, die Mutter dieses hochwohlgeborenen Sohnes, mit ihm schwanger ging,
उत्पन्नरुधिरस्नानदोहदा पापभीरुणा । भर्त्रा रचितलक्षादिरसवापीकृताप्लवा ॥ ४६
utpannarudhirasnaanadohadaa paapabhiirunaa | bhartraa racitalakshaadirasavaapiikrtaaplavaa || 46
überkam sie das Gelüst, in Blut zu baden. Ihr Mann erschrak vor der Sünde und füllte ein Becken mit rotem Lack und anderen Säften. In dem schwamm sie gerade,
पक्षिणा तार्क्ष्यवंश्येन निपत्यामिषशङ्कया । नीत्वा विधिवशात्त्यक्ता जीवन्त्येवोदयाचले ॥ ४७
pakshinaa taarkshyavamshyena nipatyaamishashankayaa | niitvaa vidhivashaattyaktaa jiivantyevodayaacale || 47
als ein Vogel aus Garudas Familie auf sie niederstürzte, weil er sie für ein Stück Fleisch hielt. Er flog mit ihr fort und ließ sie, die noch lebte, zufällig über dem Sonnenaufgangsberg fallen.
तत्र चाश्वासिता भूयो भर्तृसंगमवादिना । जमदग्न्यर्षिणा दृष्टा स्थितासौ तत्र चाश्रमे ॥ ४८
tatra caashvaasitaa bhuuyo bhartrsamgamavaadinaa | jamadagnyarshinaa drshtaa sthitaasau tatra caashrame || 48
Dort fand sie der Rishi Jamadagni. Der tröstete sie und versprach ihr ein Wiedersehen mit ihrem Manne. Also blieb sie bei ihm in seiner Einsiedelei.
अवज्ञाजनितेर्ष्यायाः कंचित्कालं हि तादृशः । शापस्तिलोत्तमातोऽभूत्तद्भर्तुस्तद्वियोगदः ॥ ४९
avajnaajanitershyaayaah kamcitkaalam hi taadrshah | shaapastilottamaato’bhuuttadbhartustadviyogadah || 49
Das war nämlich der Fluch, den Tilottama aus Eifersucht, weil er sie ignoriert hatte, über Mrgavatis Mann verhängt hatte: Er sollte für eine Weile von ihr getrennt sein.
दिवसैः सा च तत्रैव जमदग्न्याश्रमे सुतम् । उदयाद्रौ प्रसूते स्म द्यौरिन्दुमिव नूतनम् ॥ ५०
divasaih saa ca tatraiva jamadagnyaashrame sutam | udayaadrau prasuute sma dyaurindumiva nuutanam || 50
Nach ein paar Tagen brachte sie dort in Jamadagnis Klause auf dem Sonnenaufgangsberg ihren Sohn zur Welt, wie der Himmel den jungen Mond.
असावुदयनो जातः सर्वभौमो महीपतिः । जनिष्यते च पुत्रोऽस्य सर्वविद्याधराधिपः ॥ ५१
asaavudayano jaatah sarvabhaumo mahiipatih | janishyate ca putro’sya sarvavidyaadharaadhipah || 51
„Dieser Udayana ist zum Herrscher über die ganze Welt geboren. Und er wird einen Sohn zeugen, der Anführer aller Vidyadharas sein wird!“
इत्युच्चार्याम्बराद्वाणीमशरीरां तदा कृतम् । नागोदयन इत्यस्य देवैरुदयजन्मतः ॥ ५२
ityuccaaryaambaraadvaaniimashariiraam tadaa krtam | naagodayana ityasya devairudayajanmatah || 52
So verkündeten es die Götter mit körperloser Stimme vom Himmel herab. Den auf dem Berg im Osten Geborenen nannten sie Udayana „Sonnenaufgang“.
सोऽपि शापान्तबद्धाशः कालं मातलिबोधितः । कृच्छ्रात्सहस्रानीकस्तां विनानैषीन्मृगावतीम् ॥ ५३
so’pi shaapaantabaddhaashah kaalam maatalibodhitah | krcchraatsahasraaniikastaam vinaanaishiinmrgaavatiim || 53
Sahasranika wiederum, von Matali unterrichtet, knüpfte seine Hoffnung an das Ende der Verwünschung und ertrug die Zeit ohne Mrgavati unter Qualen.
प्राप्ते शापावसाने तु शबराद्विधियोगतः । उदयाद्रेरुपायातात्प्राप्याभिज्ञानमात्मनः ॥ ५४
praapte shaapaavasaane tu shabaraadvidhiyogatah | udayaadrerupaayaataatpraapyaabhijnaanamaatmanah || 54
Doch als der Fluch zu Ende ging, kam zufällig ein Bergbewohner vom Berg im Osten herbei und brachte den Beweis mit sich.
आवेदितार्थस्तत्कालं गगनोद्गतया गिरा । शबरं तं पुरस्कृत्य जगामैवोदयाचलम् ॥ ५५
aaveditaarthastatkaalam gaganodgatayaa giraa | shabaram tam puraskrtya jagaamaivodayaacalam || 55
Als ihm dann auch noch eine Stimme vom Himmel herab die Lage erklärte, übergab er dem Bergwanderer die Führung und stieg den Sonnenaufgangsberg hinauf.
तत्र वाञ्छितसंसिद्धिमिव प्राप्य मृगावतीम् । भार्यामुदयनं तं च मनोराज्यमिवात्मजम् ॥ ५६
tatra vaanchitasamsiddhimiva praapya mrgaavatiim | bhaaryaamudayanam tam ca manoraajyamivaatmajam || 56
Dort fand er seine Frau Mrgavati, die Erfüllung seiner Wünsche, und seinen Sohn Udayana, der seine Gedanken beherrschte.
तौ गृहीत्वाथ कौशाम्बीमागत्यैवाभिषिक्तवान् । यौवराज्ये तनूजं तं तद्गुणोत्कर्षतोषितः ॥ ५७
tau grhiitvaatha kaushaambiimaagatyaivaabhishiktavaan | yauvaraajye tanuujam tam tadgunotkarshatoshitah || 57
Die nahm er beide mit nach Kaushambi. Den Jungen bestimmte er zum Kronprinzen, so begeistert war er von seinen herausragenden Eigenschaften.
यौगन्धरायणादींश्च तस्मै मन्त्रिसुतान्ददौ । तेनात्तभारो बुभुजे भोगान्भार्यासखश्चिरम् ॥ ५८
yaugandharaayanaadiimshca tasmai mantrisutaandadau | tenaattabhaaro bubhuje bhogaanbhaaryaasakhashciram || 58
Er gab ihm Yaugandharayana und die anderen Söhne seiner Minister. Als der dann die Bürde von ihm nahm, gab er sich noch lange mit seiner Gattin zusammen einem genüßlichen Leben hin.
कालेनारोप्य राज्ये च तमेवोदयनं सुतम् । वृद्धः सभार्यासचिवो ययौ राजा महाप्थम् ॥ ५९
kaalenaaropya raajye ca tamevodayanam sutam | vrddhah sabhaaryaasacivo yayau raajaa mahaaptham || 59
Eben diesen Sohn Udayana betraute er beizeiten mit den Staatsgeschäften. Als er alt war, beschritt er mit Frau und Ministern den letzten langen Weg.
एवं स पित्र्यं राज्यं तत्प्राप्य जित्वा ततोऽखिलाम् । यौगन्धरायणसखः प्रशास्त्युदयनो महीम् ॥ ६०
evam sa pitryam raajyam tatpraapya jitvaa tato’khilaam | yaugandharaayanasakhah prashaastyudayano mahiim || 60
So erhielt Udayana das väterliche Königreich. Nachdem er mit Yaugandharayanas Hilfe alles und jeden besiegt hatte, herrscht er nun über die Erde.“
इत्याशु कथयित्वा सा कथां सोमप्रभा रहः । सखीं कलिङ्गसेनां तां पुनरेवमभाषत ॥ ६१
ityaashu kathayitvaa saa kathaam somaprabhaa rahah | sakhiim kalingasenaam taam punarevamabhaashata || 61
Nachdem Somaprabha ihrer Freundin Kalingasena diese Geschichte schnell im Vertrauen erzählt hatte, sagte sie noch Folgendes zu ihr:
एवं वत्सेषु राजत्वाद्वत्सराजः सुगात्रि सः । पाण्डवान्वयसम्भूत्या सोमवंशोद्भवस्तथा ॥ ६२
evam vatseshu raajatvaadvatsaraajah sugaatri sah | paandavaanvayasambhuutyaa somavamshodbhavastathaa || 62
„Seiner Königsherrschaft in Vatsa wegen wird er Vatsaraja genannt, du Anmutige. Und weil er von den Pandus abstammt, ist er ebenso ein Abkömmling der Monddynastie.
नाम्नाप्युदयनः प्रोक्तो देवैरुदयजन्मना । रूपेण चात्र संसारे कन्दर्पोऽपि न तादृशः ॥ ६३
naamnaapyudayanah prokto devairudayajanmanaa | ruupena caatra samsaare kandarpo’pi na taadrshah || 63
Udayana nannten die Götter ihn, weil er auf dem Sonnenaufgangsberg geboren ist. Und in dieser Welt ist nicht mal der Liebesgott so schön wie er.
स एकस्तव तुल्योऽस्ति पतिस्त्रैलोक्यसुन्दरि । स च वाञ्छति लावण्यलुब्धस्त्वां प्रार्थितां ध्रुवम् ॥ ६४
sa ekastava tulyo’sti patistrailokyasundari | sa ca vaanchati laavanyalubdhastvaam praarthitaam dhruvam || 64
Er allein ist ein ebenbürtiger Gatte für dich, Schönheit der drei Welten. Bestimmt verlangt auch er, den’s zu allem Schönen zieht, nach dir, die du so begehrt bist.
किं तु चण्डमहासेनमहीपतितनूद्भवा । अस्ति वासवदत्ताख्या तस्याग्र्यमहिषी सखि ॥ ६५
kim tu candamahaasenamahiipatitanuudbhavaa | asti vaasavadattaakhyaa tasyaagryamahishii sakhi || 65
Nun ist aber, liebe Freundin, Vasavadatta, Tochter des Königs Candamahasena, sein Hauptweib.
तथा स च वृतस्त्यक्त्वा बान्धवानतिरक्तया । उषाशकुन्तलादीनां कन्यानां हृतलज्जया ॥ ६६
tathaa sa ca vrtastyaktvaa baandhavaanatiraktayaa | ushaashakuntalaadiinaam kanyaanaam hrtalajjayaa || 66
Dabei hatte sie ihn erwählt und dafür ihre Verwandten verlassen, glühend vor Leidenschaft und ohne Scham, wie sie Ushas, Shakuntala und andere Mädchen noch hatten.
नरवाहनदत्ताख्यस्तस्यां जातोऽस्य चात्मजः । आदिष्टः किल देवैर्यो भावी विद्याधराधिपः ॥ ६७
naravaahanadattaakhyastasyaam jaato’sya caatmajah | aadishtah kila devairyo bhaavii vidyaadharaadhipah || 67
Sie gebar ihm einen Sohn, Naravahanadatta. Der wurde von den Göttern zum künftigen Fürsten der Vidyadharas bestimmt.
अतस्तस्याः स वत्सेशो बिभ्यत्त्वां नेह याचते । सा च दृष्टा मया न त्वां स्पर्धते रूपसम्पदा ॥ ६८
atastasyaah sa vatsesho bibhyattvaam neha yaacate | saa ca drshtaa mayaa na tvaam spardhate ruupasampadaa || 68
Aus Angst vor ihr hat Vatsesha hier nicht um dich geworben. Ich hab sie gesehen: Was vollendete Schönheit angeht, kann sie mit dir nicht mithalten.“
एवमुक्तवतीं तां च सखीं सोमप्रभां तदा । कलिङ्गसेना वत्सेशसोत्सुका निजगाद सा ॥ ६९
evamuktavatiim taam ca sakhiim somaprabhaam tadaa | kalingasenaa vatseshasotsukaa nijagaada saa || 69
Nach dieser Schilderung schon in den König von Vatsa verliebt, sprach Kalingasena zu ihrer Freundin Somaprabha:
जानेऽहमेतद्वश्यायाः पित्रोः शक्यं तु किं मम । सर्वज्ञा सप्रभावा च तत्त्वमेवात्र मे गतिः ॥ ७०
jaane’hametadvashyaayaah pitroh shakyam tu kim mama | sarvajnaa saprabhaavaa ca tattvamevaatra me gatih || 70
„Das weiß ich, aber noch haben die Eltern Macht über mich. Was soll ich da tun? Angesichts dieser Wirklichkeit bist du meine Zuflucht. Du weißt alles und hast Zauberkräfte.“
दैवायत्तमिदं कार्यं तथा चात्र कथां शृणु । सोमप्रभा तामित्युक्त्वा शशंसास्यै कथामिमाम् ॥ ७१
daivaayattamidam kaaryam tathaa caatra kathaam shrnu | somaprabhaa taamityuktvaa shashamsaasyai kathaamimaam || 71
„Die Sache hängt vom Zufall ab. Hör die Erzählung dazu“, erwiderte Somaprabha und erzählte ihr diese Geschichte:
राजा विक्रमसेनाख्य उज्जयिन्यामभूत्पुरा । तस्य तेजस्वतीत्यासीद्रूपेणाप्रतिमा सुता ॥ ७२
raajaa vikramasenaakhya ujjayinyaamabhuutpuraa | tasya tejasvatiityaasiidruupenaapratimaa sutaa || 72
„Einst lebte König Vikramasena in Ujjain. Seine Tochter Tejasvati war von unvergleichlicher Schönheit.
तस्याश्चाभिमतः कश्चित्प्रायो नाभूद्वरो नृपः । एकदा च ददर्शैकं पुरुषं सा स्वहर्म्यगा ॥ ६३
tasyaashcaabhimatah kashcitpraayo naabhuudvaro nrpah | ekadaa ca dadarshaikam purusham saa svaharmyagaa || 63
Kein König, der um ihre Hand anhielt, wurde je ihr Bräutigam. Da geschah es, daß sie von ihrer Terrasse aus einen Mann sah.
तेन स्वाकृतिना दैवात्संगतिं वाञ्छति स्म सा । स्वाभिप्रायं च संदिश्य तस्मै स्वां व्यसृजत्सखीम् ॥ ७४
tena svaakrtinaa daivaatsamgatim vaanchati sma saa | svaabhipraayam ca samdishya tasmai svaam vyasrjatsakhiim || 74
Zufällig war er ein ansehnlicher Bursche, sodaß es sie nach einem Stelldichein verlangte. Ihre Absicht teilte sie einer Freundin mit. Die schickte sie zu ihm.
सा गत्वा तत्सखी तस्य पुंसः साहसशङ्किनः । अनिच्छतोऽपि प्रार्थ्यैवं यत्नात्संकेतकं व्यधात् ॥ ७५
saa gatvaa tatsakhii tasya pumsah saahasashankinah | anicchato’pi praarthyaivam yatnaatsamketakam vyadhaat || 75
Die Freundin trat an den Mann heran, doch der lehnte, das Risiko scheuend ab. Ihn erneut bedrängend arrangierte sie mit Müh und Not eine Zusammenkunft:
एतद्देवकुलं भद्र विविक्तं पश्यसीह यम् । अत्र रात्रौ प्रतीक्षेथा राजपुत्र्यास्त्वमागमम् ॥ ७६
etaddevakulam bhadra viviktam pashyasiiha yam | atra raatrau pratiikshethaa raajaputryaastvamaagamam || 76
„Siehst du, edler Herr, den verlassenen Tempel da drüben? Warte dort heut nacht, bis die Prinzessin zu dir kommt!“
इत्युक्त्वा सा तमामन्त्र्य गत्वा तस्यै तदभ्यधात् । तेजस्वत्यै ततः सापि तस्थौ सूर्यावलोकिनी ॥ ७७
ityuktvaa saa tamaamantrya gatvaa tasyai tadabhyadhaat | tejasvatyai tatah saapi tasthau suuryaavalokinii || 77
Nach diesen Worten sagte sie ihm Lebwohl, ging zu Tejasvati und berichtete. Die blieb oben und sah der Sonne hinterher.
पुमांश्च सोऽनुमान्यापि भयात्क्वाप्यन्यतो ययौ । न भेकः कोकनदिनीकिञ्जल्कास्वादकोविदः ॥ ७८
pumaamshca so’numaanyaapi bhayaatkvaapyanyato yayau | na bhekah kokanadiniikimjalkaasvaadakovidah || 78
Der Mann aber, obwohl er schon zugesagt hatte, entschwand vor lauter Angst woandershin. Ein Frosch hat eben nicht gelernt, die Fasern der roten Wasserlilie zu kosten.
अत्रान्तरे च कोऽप्यत्र राजपुत्रः कुलोद्गतः । मृते पितरि तन्मित्रं राजानं द्रष्टुमाययौ ॥ ७९
atraantare ca ko’pyatra raajaputrah kulodgatah | mrte pitari tanmitram raajaanam drashtumaayayau || 79
Mittlerweile war ein edler Prinz, dessen Vater gestorben war, gekommen, um dessen Freund, den König zu besuchen.
स चात्र सायं सम्प्राप्तः सोमदत्ताभिधो युवा । दायादहृतराज्यादिरेकाकी कान्तदर्शनः ॥ ८०
sa caatra saayam sampraaptah somadattaabhidho yuvaa | daayaadahrtaraajyaadirekaakii kaantadarshanah || 80
Somadatta, so hieß der junge, gutaussehende Mann, war gerade um sein Erbe, unter anderem das Königreich, gebracht worden. Also kam er des Abends allein dort angeritten
विवेश दैवात्तत्रैव नेतुं देवकुले निशाम् । राजपुत्र्याः सखी यत्र पुंसः संकेतमादिशत् ॥ ८१
vivesha daivaattatraiva netum devakule nishaam | raajaputryaah sakhii yatra pumsah samketamaadishat || 81
und betrat, die Nacht zu verbringen, zufällig eben jenen Tempel, den die Freundin der Königstochter dem Manne als Treffpunkt angezeigt hatte.
तं तत्र स्थितमभ्येत्य राजपुत्र्यविभाव्य सा । निशायामनुरागान्धा स्वयंवरपतिं व्यधात् ॥ ८२
tam tatra sthitamabhyetya raajaputryavibhaavya saa | nishaayaamanuraagaandhaa svayamvarapatim vyadhaat || 82
Als er sich dort niederlegte, kam in der Nacht vor Begierde blind die Prinzessin. Ohne etwas zu sehen bestimmte sie ihn zu ihrem selbsterwählten Gatten.
सोऽप्यभ्यनन्दत्तूष्णीं तां प्राज्ञो विधिसमर्पिताम् । संसूचयन्तीं भाविन्या राजलक्ष्म्या समागमम् ॥ ८३
so’pyabhyanandattuushniim taam praajno vidhisamarpitaam | samsuucayantiim bhaavinyaa raajalakshmyaa samaagamam || 83
Der war so klug, die ihm durch Zufall Gewährte still zu genießen, Vorbotin seiner künftigen Verbindung mit königlicher Pracht.
ततः क्षणाद्राजसुता सा विलोक्यैवमेव तम् । कमनीयतं मेने धात्रात्मानमवञ्चितम् ॥ ८४
tatah kshanaadraajasutaa saa vilokyaivameva tam | kamaniiyatam mene dhaatraatmaanamavancitam || 84
Dann, nach einer Weile, als die Prinzessin ihn sich ansah, den Stattlichen, merkte sie, daß der Schöpfer ihr keinen Streich gespielt hatte.
अनन्तरं कथां कृत्वा यथास्वं संविदा तयोः । एका स्वमन्दिरमगादन्यस्तत्रानयन्निशाम् ॥ ८५
anantaram kathaam krtvaa yathaasvam samvidaa tayoh | ekaa svamandiramagaadanyastatraanayannishaam || 85
Bald hatten sie sich ihre Geschichte erzählt und vereinbart, daß die eine zu sich nach Hause geht, und der andere die Nacht noch hier verbringt.
प्रातर्गत्वा प्रतीहारमुखेनावेद्य नाम सः । राजपुत्रः परिज्ञातो राज्ञः प्राविशदन्तिकम् ॥ ८६
praatargatvaa pratiihaaramukhenaavedya naama sah | raajaputrah parijnaato raajnah praavishadantikam || 86
Morgens ging der Prinz dem Torwächter seinen Namen zu nennen. Der meldete ihn dem König. Der erkannte ihn und hieß ihn eintreten.
तत्रोक्तराज्यहारादिदुःखस्य स कृतादरः । अङ्गीचक्रे सहायत्वं राजा तस्यारिमर्दने ॥ ८७
tatroktaraajyahaaraadiduhkhasya sa krtaadarah | angiicakre sahaayatvam raajaa tasyaarimardane || 87
Dort schenkte der König ihm seine Aufmerksamkeit, als er vom Raub des Königreichs und anderer erlittener Schmach berichtete, und versprach ihm Genossenschaft bei der Ermordung seiner Feinde.
मतिं चक्रे च तां तस्मै दातुं प्राग्दित्सितां सुताम् । मन्त्रिभ्यश्च तदैवैतमभिप्रायं शशंस सः ॥ ८८
matim cakre ca taam tasmai daatum praagditsitaam sutaam | mantribhyashca tadaivaitamabhipraayam shashamsa sah || 88
Er dachte auch daran, ihm seine Tochter zu geben, die er sowieso verheiraten wollte, und setzte seine Minister von seiner Absicht in Kenntnis.
अथैतस्मै च राज्ञे तं सुतावृत्तान्तमभ्यधात् । देवी स्वाबोधिता पूर्वं तयैवाप्तसखीमुखैः ॥ ८९
athaitasmai ca raajne tam sutaavrttaantamabhyadhaat | devii svaabodhitaa puurvam tayaivaaptasakhiimukhaih || 89
Freundinnen hatten der Königin zuvor berichtet, was ihrer Tochter geschehen war. Das erzählte sie nun dem König.
असिद्धानिष्टसिद्धेष्टकाकतालीयविस्मितम् । ततस्तं तत्र राजानमेको मन्त्री तदब्रवीत् ॥ ९०
asiddhaanishtasiddheshtakaakataaliiyavismitam | tatastam tatra raajaanameko mantrii tadabraviit || 90
Der wunderte sich darüber, wie Unheil abgewendet und Gewünschtes erfüllt wurde, wie in der Anekdote von der Krähe und der Palme. Da sagte ein Minister zum König:
विधिरेव हि जागर्ति भव्यानामर्थसिद्धिषु । असंचेतयमानानां सद्भृत्यः स्वामिनामिव ॥ ९१
vidhireva hi jaagarti bhavyaanaamarthasiddhishu | asamcetayamaanaanaam sadbhrtyah svaaminaamiva || 91
„Bei Rechtschaffenen wacht der Zufall über den glücklichen Ausgang der Geschäfte, so wie gute Diener es bei ihren Herren tun, wenn die unaufmerksam sind.
तथा च कथयाम्येतां राजन्नत्र कथां शृणु । बभूव हरिशर्माख्यः कोऽपि ग्रामे क्वचिद्द्विजः ॥ ९२
tathaa ca kathayaamyetaam raajannatra kathaam shrnu | babhuuva harisharmaakhyah ko’pi graame kvaciddvijah || 92
Lass mich dir die Geschichte dazu erzählen, König. Hör zu: In irgendeinem Dorf lebte ein Brahmane namens Harisharma.
स दरिद्रश्च मूर्खश्च वृत्त्यभावेन दुःस्थितः । पूर्वदुष्कृतभोगाय जातोऽतिबहुबालकः ॥ ९३
sa daridrashca muurkhashca vrttyabhaavena duhsthitah | puurvadushkrtabhogaaya jaato’tibahubaalakah || 93
Der war arm und blöde, hatte kein Einkommen und lebte in prekären Verhältnissen. Zu allem Überfluss hatte er, wohl um frühere Verfehlungen auszukosten, fürchterlich viele Bälger.
सकुटुम्बो भ्रमन्भिक्षां प्राप्यैकं नगरं क्रमात् । शिश्रिये स्थूलदत्ताख्यं गृहस्थं स महाधनम् ॥ ९४
sakutumbo bhramanbhikshaam praapyaikam nagaram kramaat | shishriye sthuuladattaakhyam grhastham sa mahaadhanam || 94
Der war mit seiner ganzen Sippschaft auf Betteltour. Irgendwann kam er in die Stadt, wo er bei dem steinreichen Hausvater Sthuladatta eine Stellung antrat.
गवादिरक्षकान्पुत्रान्भार्यां कर्मकरीं निजाम् । तस्य कृत्वा गृहाभ्यर्णे प्रैष्यं कुर्वन्नुवास सः ॥ ९५
gavaadirakshakaanputraanbhaaryaam karmakariim nijaam | tasya krtvaa grhaabhyarne praishyam kurvannuvaasa sah || 95
Seine Söhne machte er zu Hirten von Kühen und anderem Vieh, seine Frau zu seiner eigenen Arbeiterin und ließ sich als Dienstbote in der Nähe des Hauses nieder.
एकदा स्थूलदत्तस्य सुतापरिणयोत्सवः । तस्याभूदागतानेकजन्ययात्राजनाकुलः ॥ ९६
ekadaa sthuuladattasya sutaaparinayotsavah | tasyaabhuudaagataanekajanyayaatraajanaakulah || 96
Eines Tages war ein Fest anläßlich der Hochzeit einer Tochter von Sthuladatta. Viele Gäste kamen herbei zur Prozession, alles war voller Menschen.
तदा च हरिशर्मात्र तद्गृहे सकुटुम्बकः । आकण्ठघृतमांसादिभोजनास्थां बबन्ध सः ॥ ९७
tadaa ca harisharmaatra tadgrhe sakutumbakah | aakanthaghrtamaamsaadibhojanaasthaam babandha sah || 97
Da klammerte Harisharma sich an die Hoffnung, sich samt Familie hier im Haus an Fett, Fleisch und anderen Delikatessen bis zum Hals sattfressen zu können.
तद्वेलां वीक्षमाणोऽथ स्मृतः केनापि नात्र सः । ततोऽनाहारनिर्विण्णो भार्यामित्यब्रवीन्निशि ॥ ९८
tadvelaam viikshamaano’tha smrtah kenaapi naatra sah | tato’naahaaranirvinno bhaaryaamityabraviinnishi || 98
Während er noch eine Gelegenheit ausspähte, dachte kein Mensch an ihn. Unzufrieden, weil nichts zu essen für ihn abgefallen war, sagte er zu seiner Frau:
दारिद्र्यादिह मौर्ख्याच्च ममेदृशमगौरवम् । तदत्र कृत्रिमं युक्त्या विज्ञानं प्रयुनज्म्यहम् ॥ ९९
daaridryaadiha maurkhyaacca mamedrshamagauravam | tadatra krtrimam yuktyaa vijnaanam prayunajmyaham || 99
„Meiner Armut und Dummheit wegen bin ich hier so unbedeutend. Also werde ich zu einer List greifen und so tun, als hätt ich eine tiefere Einsicht.
येनास्य स्थूलदत्तस्य भवेयं गौरवास्पदम् । त्वं प्राप्तेऽवसरे चास्मै ज्ञानिनं मां निवेदय ॥ १००
yenaasya sthuuladattasya bhaveyam gauravaaspadam | tvam praapte’vasare caasmai jnaaninam maam nivedaya || 100
So, und damit ich für diesen Sthuladatta zu einem Gegenstand mit Bedeutung werde, gehst du im richtigen Moment zu ihm und sagst, daß ich magisches Wissen habe!“
इत्युक्त्वा तां विचिन्त्यात्र धिया सुप्ते जने हयः । स्थूलदत्तगृहात्तेन जह्रे जामातृवाहनः ॥ १०१
ityuktvaa taam vicintyaatra dhiyaa supte jane hayah | sthuuladattagrhaattena jahre jaamaatrvaahanah || 101
Nachdem er ihr das gesagt hatte, ersann er eine List. Als die Leute schliefen, entführte er das Reitpferd des Schwiegersohns aus Sthuladattas Stall.
दूरे प्रच्छन्नमेतेन स्थापितं प्रातरत्र तम् । इतस्ततो विचिन्वन्तोऽप्यश्वं जन्या न लेभिरे ॥ १०२
duure pracchannametena sthaapitam praataratra tam | itastato vicinvanto‘pyashvam janyaa na lebhire || 102
Er ließ es etwas weiter weg in einem Versteck stehen. Am Morgen suchten die Begleiter des Bräutigams es überall, doch fanden sie es nirgendwo.
अथामङ्गलवित्रस्तं हयचौरगवेषिणम् । हरिशर्मवधूरेत्य स्थूलदत्तमुवाच सा ॥ १०३
athaamangalavitrastam hayacauragaveshinam | harisharmavadhuuretya sthuuladattamuvaaca saa || 103
Ob des bösen Omens entsetzt fahndete Sthuladatta nach dem Pferdedieb. Da kam Harisharmas Frau zu ihm und sagte:
भर्ता मदीयो विज्ञानी ज्योतिर्विद्यादिकोविदः । अश्वं वो लम्भयत्येनं किमर्थं स न पृच्छ्यते ॥ १०४
bhartaa madiiyo vijnaanii jyotirvidyaadikovidah | ashvam vo lambhayatyenam kimartham sa na prcchyate || 104
„Mein weiser Mann kennt sich mit Sternen und solchen Wissenschaften aus. Der findet euer Pferd schon. Warum fragt ihn keiner?“
तच्छ्रुत्वा स्थूलदत्तस्तं हरिशर्माणमाह्वयत् । ह्यो विस्मृतो हृतेऽश्वे तु स्मृतोऽस्म्यद्येति वादिनम् ॥ १०५
tacchrutvaa sthuuladattastam harisharmaanamaahvayat | hyo vismrto hrte’shve tu smrto’smyadyeti vaadinam || 105
Sthuladatta hörte sie und ließ nach Harisharma rufen. „Gestern noch vergessen, doch kaum kommt ein Pferd abhanden, erinnert heute man sich meiner“, sagte der.
विस्मृतं नः क्षमस्वेति प्रार्थितं ब्राह्मणं च सः । पप्रच्छ केनापहृतो हयो नः कथ्यतामिति ॥ १०६
vismrtam nah kshamasveti praarthitam braahmanam ca sah | papraccha kenaapahrto hayo nah kathyataamiti || 106
„Verzeih uns, daß wir dich vergaßen!“ bat er den Brahmanen, und fragte ihn sogleich: „Sag uns, wer das Pferd gestohlen hat!“
हरिशर्मा ततो मिथ्या रेखाः कुर्वन्नुवाच सः । इतो दक्षिणसीमान्ते चौरैः संस्थापितो हयः ॥ १०७
harisharmaa tato mithyaa rekhaah kurvannuvaaca sah | ito dakshinasiimaante cauraih samsthaapito hayah || 107
Darauf entwarf Harisharma ein paar scheinbar bedeutungsvolle Skizzen und sprach: „Diebe haben das Pferd südlich von hier an der Grenze abgestellt.
प्रच्छन्नस्थो दिनान्ते च दूरं यावन्न नीयते । तावदानीयतां गत्वा त्वरितं स तुरंगमः ॥ १०८
pracchannastho dinaante ca duuram yaavanna niiyate | taavadaaniiyataam gatvaa tvaritam sa turamgamah || 108
Dort haben sie’s versteckt. Damit es heut abend nicht noch weiter weggetrieben wird, beeilt euch und holt das Ross zurück!“
तच्छ्रुत्वा धावितैः प्राप्य क्षणात्स बहुभिर्नरैः । आनिन्येऽश्वः प्रशंसद्भिर्विज्ञानं हरिशर्मणः ॥ १०९
tacchrutvaa dhaavitaih praapya kshanaatsa bahubhirnaraih | aaninye’shvah prashamsadbhirvijnaanam harisharmanah || 109
Als sie das hörten, ritten viele Männer los und brachten bald auch das Pferd wieder zurück, wobei sie Harisharmas Weitblick priesen.
ततो ज्ञानीति सर्वेण पूज्यमानो जनेन सः । उवास हरिशर्मात्र स्थूलदत्तार्चितः सुखम् ॥ ११०
tato jnaaniiti sarvena puujyamaano janena sah | uvaasa harisharmaatra sthuuladattaarcitah sukham || 110
Danach wurde Harisharma gleich von allen als weiser Mann verehrt. Auch von Sthuladatta respektiert, wohnte er dort glücklich weiter.
अथ गच्छत्सु दिवेष्वत्र राजगृहान्तरात् । हेमरत्नादि चौरेण भूरि केनाप्यनीयत ॥ १११
atha gacchatsu diveshvatra raajagrhaantaraat | hemaratnaadi caurena bhuuri kenaapyaniiyata || 111
Nachdem ein paar Tage vergangen waren, entwendete ein Räuber massenhaft Gold und Juwelen aus dem Königspalast.
नाज्ञायत यदा चौरस्तदा ज्ञानिप्रसिद्धितः । आनाययामास नृपो हरिशर्माणमाशु तम् ॥ ११२
naajnaayata yadaa caurastadaa jnaaniprasiddhitah | aanaayayaamaasa nrpo harisharmaanamaashu tam || 112
Weil nun der Dieb unbekannt war, ließ der König sofort den für sein magisches Wissen berühmten Harisharma holen.
स चानीतः क्षिपन्कालं वक्ष्ये प्रातरिति ब्रुवन् । वासके स्थापितो ज्ञानविग्नो राज्ञासुरक्षितः ॥ ११३
sa caaniitah kshipankaalam vakshye praatariti bruvan | vaasake sthaapito jnaanavigno raajnaasurakshitah || 113
Der Vorgeladene sprach, um Zeit zu schinden: „Morgen sag ich aus!“. Der verzweifelte Hellseher wurde in ein Kämmerlein gesteckt und vom König scharf bewacht.
तत्र राजकुले चासीन्नाम्ना जिह्वेति चेटिका । यया भ्रात्रा समं तच्च नीतमभ्यन्तराद्धनम् ॥ ११४
tatra raajakule caasiinnaamnaa jihveti cetikaa | yayaa bhraatraa samam tacca niitamabhyantaraaddhanam || 114
Unter den königlichen Angestellten war eine Dienstmagd namens Jihva Zunge, und die hatte mit ihrem Bruder zusammen den Schatz aus dem Palast entfernt.
सा गत्वा निशि तत्रास्य वासके हरिशर्मणः । जिज्ञासया ददौ द्वारि कर्णं तज्ज्ञानशङ्किता ॥ ११५
saa gatvaa nishi tatraasya vaasake harisharmanah | jijnaasayaa dadau dvaari karnam tajjnaanashankitaa || 115
Die, seiner Hellsicht wegen in Sorge, schlich sich nachts vor Harisharmas Kammer und legte ihr Ohr an seine Tür, weil sie wissen wollte, wie es weiterging.
हरिशर्मा च तत्कालमेककोऽभ्यन्तरे स्थितः । निजां जिह्वां निनिन्दैवं मृषाविज्ञानवादिनीम् ॥ ११६
harisharmaa ca tatkaalamekako’bhyantare sthitah | nijaam jihvaam ninindaivam mrshaavijnaanavaadiniim || 116
In dem Moment mit sich allein im Raum schalt Harisharma seine Zunge, daß sie vorgetäuschtes Wissen ausgesprochen hatte:
भोगलम्पटया जिह्वे किमिदं विहितं त्वया । दुराचारे सहस्व त्वमिदानीमिह निग्रहम् ॥ ११७
bhogalampatayaa jihve kimidam vihitam tvayaa | duraacaare sahasva tvamidaaniimiha nigraham || 117
„Aus reiner Lust am Genuß, o Zunge, was hast du da nur angestellt! Wenn du dich schon nicht benehmen kannst, so ertrag auch die Strafe dafür hier drinnen!“
तच्छ्रुत्वा ज्ञानिनानेन ज्ञातास्मीति भयेन सा । जिह्वाख्या चेटिका युक्त्या प्रविवेश तदन्तिकम् ॥ ११८
tacchrutvaa jnaaninaanena jnaataasmiiti bhayena saa | jihvaakhyaa cetikaa yuktyaa pravivesha tadantikam || 118
Als sie solches von dem weisen Mann vernahm, schmuggelte die Dienstmagd, die ja Zunge hieß, sich aus Angst in sein Zimmer: ‚Ich bin entdeckt!‘
पतित्वा पादयोस्तस्य ज्ञानिव्यञ्जनमब्रवीत् । ब्रह्मन्नियं सा जिह्वाहं त्वया ज्ञातार्थहारिणी ॥ ११९
patitvaa paadayostasya jnaanivyanjanamabraviit | brahmanniyam saa jihvaaham tvayaa jnaataarthahaarinii || 119
Ihm zu Füßen fallend sprach sie ihn, dem seine Weitsicht anzusehen war, an: „Brahmane, ich bin die Zunge, in der du die Schatzräuberin erkannt hast!
नीत्वा तच्च मयास्यैव मन्दिरस्येह पृष्ठतः । उद्याने दाडिमस्याधो निखातं भूतले धनम् ॥ १२०
niitvaa tacca mayaasyaiva mandirasyeha prshthatah | udyaane daadimasyaadho nikhaatam bhuutale dhanam || 120
Die Wertsachen hab ich in den Garten hinterm Schloss gebracht, wo ich sie unter einem Granatapfelbaum vergrub.
तद्रक्ष मां गृहाणेमं किंचिन्मे हेम हस्तगम् । एतच्छ्रुत्वा सगर्वं स हरिशर्मा जगाद ताम् ॥ १२१
tadraksha maam grhaanemam kimcinme hema hastagam | etacchrutvaa sagarvam sa harisharmaa jagaada taam || 121
Verschon mich! Nimm dir das bißchen Gold, das ich für mich abgezweigt hab!“ Harisharma hatte verstanden und sagte großspurig zu ihr:
गच्छ जानाम्यहं सर्वं भूतं भव्यं भवत्तथा । त्वां तु नोद्घाटयिष्यामि कृपणां शरणागताम् ॥ १२२
gaccha jaanaamyaham sarvam bhuutam bhavyam bhavattathaa | tvaam tu nodghaatayishyaami krpanaam sharanaagataam || 122
„Geh. Ich weiß alles, was war, was ist und was sein wird. Aber ich werde dich nicht bloßstellen, du Ärmste, die du dich mir anvertraut hast.“
यच्च हस्तगतं तेऽस्ति तद्दास्यसि पुनर्मम । इत्युक्ता तेन सा चेटी तथेत्याशु ततो ययौ ॥ १२३
yacca hastagatam te’sti taddaasyasi punarmama | ityuktaa tena saa cetii tathetyaashu tato yayau || 123
Aber was du geklaut hast, gibst du mir wieder her!“ Auf diese Ansage erwiderte die Magd: „Mach ich!“ und eilte von dannen.
हरिशर्मा च स ततो विस्मयादित्यचिन्तयत् । असाध्यं साधयत्यर्थं हेलयाभिमुखो विधिः ॥ १२४
harisharmaa ca sa tato vismayaadityacintayat | asaadhyam saadhayatyartham helayaabhimukho vidhih || 124
Harisharma aber dachte erstaunt: ‚Wenn das Schicksal dir erst sein Gesicht zukehrt, erreicht es spielend leicht ein Ziel, das unerreichbar schien!
यदिहोपस्थितेऽनर्थे सिद्धोऽर्थोऽशङ्कितं मम । स्वजिह्वां निन्दतो जिह्वा चौरी मे पतिता पुरः ॥ १२५
yadihopasthite’narthe siddho’rtho’shankitam mama | svajihvaam nindato jihvaa caurii me patitaa purah || 125
Was sich hier als Ungemach vor mir aufgetürmt, kommt unvermutet zum krönenden Abschluss. Die eigene Zunge hab ich beschimpft, da wirft sich eine diebische „Zunge“ vor mir nieder!
शङ्कयैव प्रकाशन्ते बत प्रच्छन्नपातकाः । इत्याद्याकलयन्सोऽत्र हृष्टो रात्रिं निनाय ताम् ॥ १२६
shankayaiva prakaashante bata pracchannapaatakaah | ityaadyaakalayanso’tra hrshto raatrim ninaaya taam || 126
Echt, nur durch Angst werden verheimlichte Verbrechen offenbar!“ Unter diesen und anderen Erwägungen verbrachte er eine geruhsame Nacht.
प्रायश्चालीकविज्ञानयुक्त्या नीत्वा स तं नृपम् । तत्रोद्याने निखातस्थं प्रापयामास तद्धनम् ॥ १२७
praayashcaaliikavijnaanayuktyaa niitvaa sa tam nrpam | tatrodyaane nikhaatastham praapayaamaasa taddhanam || 127
Am nächsten Morgen führte er den König mittels vorgetäuschten magischen Wissens bis zu dem in jenem Garten vergrabenen Schatz.
चौरं चाप्यपनीतांशं शशंस प्रपलायितम् । ततस्तुष्टो नृपस्तस्मै ग्रामान्दातुं प्रचक्रमे ॥ १२८
cauram caapyapaniitaamsham shashamsa prapalaayitam | tatastushto nrpastasmai graamaandaatum pracakrame || 128
Der Dieb, so sagte er, habe sich mit einem Teil davon aus dem Staube gemacht. Der König war so froh, daß er ihm ganze Dörfer zum Geschenk machte.
कथं स्यान्मानुषागम्यं ज्ञानं शास्त्रं विनेदृशम् । तन्नूनं चौरसंकेतकृतेयं धूर्तजीविका ॥ १२९
katham syaanmaanushaagamyam jnaanam shaastram vinedrsham | tannuunam caurasamketakrteyam dhuurtajiivikaa || 129
„Wie kann er wissen, was andere nicht wissen, ohne unterrichtet worden zu sein? Das ist bestimmt seine betrügerische Masche! Er spricht sich mit den Gaunern ab!“
तस्मादेषोऽन्यया युक्त्या वारमेकं परीक्ष्यताम् । देव ज्ञानीति कर्णे तं मन्त्री राजानमभ्यधात् ॥ १३०
tasmaadesho’nyayaa yuktyaa vaaramekam pariikshyataam | deva jnaaniiti karne tam mantrii raajaanamabhyadhaat || 130
Darum solltest du ihm ein weiters Mal auf den Zahn fühlen, o Gebieter“, flüsterte ein kundiger Minister dem König ins Ohr.
ततोऽन्तःक्षिप्तमण्डूकं सपिधानं नवं घटम् । स्वैरमानाय्य राजा तं हरिशर्माणमब्रवीत् ॥ १३१
tato’ntahkshiptamanduukam sapidhaanam navam ghatam | svairamaanaayya raajaa tam harisharmaanamabraviit || 131
Daraufhin brachte der König von sich aus einen neuen, mit einem Deckel verschlossenen Topf, in den er einen Frosch geworfen hatte, und sagte zu Harisharma:
ब्रह्मन्यदस्मिन्घटके स्थितं जानासि तद्यदि । तदद्य ते करिष्यामि पूजां सुमहतीमहम् ॥ १३२
brahmanyadasminghatake sthitam jaanaasi tadyadi | tadadya te karishyaami puujaam sumahatiimaham || 132
„Brahmane, wenn du errätst, was in dem Topf hier ist, werde ich dich heute noch mit Ehren überhäufen!“
तच्छ्रुत्वा नाशकालं तं मत्वा स्मृत्वा ततो निजम् । पित्रा क्रीडाकृतं बाल्ये मण्डूक इति नाम सः ॥ १३३
tacchrutvaa naashakaalam tam matvaa smrtvaa tato nijam | pitraa kriidaakrtam baalye manduuka iti naama sah || 133
Mit diesen Worten in den Ohren hielt er sein letztes Stündlein für gekommen. Da fiel ihm wieder ein, daß ihn als Kind sein Vater aus Spaß „Fröschlein“ genannt hatte.
विधातृप्रेरितः कुर्वंस्तेनात्र परिदेवनम् । ब्राह्मणो हरिशर्मात्र सहसैवैवमब्रवीत् ॥ १३४
vidhaatrpreritah kurvamstenaatra paridevanam | braahmano harisharmaatra sahasaivaivamabraviit || 134
Vom Schöpfer ermutigt, fing der Brahmane gleich dort zu klagen an und rief aufs Geratewohl:
साधोरेव तु मण्डूक तवाकाण्डे घटोऽधुना । अवशस्य विनाशाय संजातोऽयं हठादिह ॥ १३५
saadhoreva tu manduuka tavaakaande ghato’dhunaa | avashasya vinaashaaya samjaato’yam hathaadiha || 135
„Auf einen Schlag wurde dir hier und jetzt zufällig ein Topf zum Verhängnis, Fröschlein, das so rein und unbekümmert du warst!“
तच्छ्रुत्वाहो महाज्ञानी भेकोऽपि विदितोऽमुना । इति जल्पन्ननान्दात्र प्रस्तुतार्थान्वयाज्जनः ॥ १३६
tacchrutvaaho mahaajnaanii bheko’pi vidito’munaa | iti jalpannanaandaatra prastutaarthaanvayaajjanah || 136
„Was für ein großer Hellseher! Er hat sogar von dem Frosch gewußt!“ murmelten die Leute, erleichtert, daß seine Bemerkung dem Gegenstand entsprach.
ततस्तत्प्रातिभज्ञानं मन्वानो हरिशर्मणे । तुष्टो राजा ददौ ग्रामान्सहेमछत्त्रवाहनान् ॥ १३७
tatastatpraatibhajnaanam manvaano harisharmane | tushto raajaa dadau graamaansahemachatravaahanaan || 137
Danach hielt der König sein Wissen für göttliche Eingebung und war so beglückt, daß er Harisharma Dörfer, Gold, den Sonnenschirm und Kutschen schenkte.
क्षणाच्च हरिशर्मा स जज्ञे सामन्तसंनिभः । इत्थं दैवेन साध्यन्ते सदर्थाः शुभकर्मणाम् ॥ १३८
kshanaacca harisharmaa sa jajne saamantasamnibhah | ittham daivena saadhyante sadarthaah shubhakarmanaam || 138
So erlangte Harisharma augenblicklich Ähnlichkeit mit einem Lehnsherren. Damit läßt der Zufall solche, die früher Gutes taten, ihr edles Ziel erreichen.
तत्सोमदत्तं सदृशं दैवेनैवाभिसारिता । निवार्यासदृशं राजंस्तव तेजस्वती सुता ॥ १३९
tatsomadattam sadrsham daivenaivaabhisaaritaa | nivaaryaasadrsham raajamstava tejasvatii sutaa || 139
Also wurde, o König, deine Tochter Tejasvati auf Somadatta zugetrieben, einen, der zu ihr paßt, und vor dem bewahrt, der nicht zu ihr paßt.“
इति मन्त्रिमुखाच्छ्रुत्वा तस्मै राजसुताय ताम् । राजा विक्रमसेनोऽथ ददौ लक्ष्मीमिवात्मजाम् ॥ १४०
iti mantrimukhaacchrutvaa tasmai raajasutaaya taam | raajaa vikramaseno’tha dadau lakshmiimivaatmajaam || 140
Als König Vikramasena das aus dem Mund seines Ministers gehört hatte, gab er dem Prinzen seine Tochter, als wäre sie die Glücksgöttin selbst.
ततः श्वशुरसैन्येन गत्वा जित्वा रिपूंश्च सः । सोमदत्तः स्वराज्यस्थस्तस्थौ भार्यासखः सुखम् ॥ १४१
tatah shvashurasainyena gatvaa jitvaa ripuumshca sah | somadattah svaraajyasthastasthau bhaaryaasakhah sukham || 141
Danach zog Somadatta mit dem Heer seines Schwiegervaters los und besiegte die Feinde. In sein eigenes Königreich eingesetzt, lebte er mit seiner Frau zusammen im Glück.
एवं विधेर्भवति सर्वमिदं विशेषात्त्वामीदृशीं घटयितुं क इह क्षमेत ।
वत्सेश्वरेण सदृशेन विनैव दैवं कुर्यामहं सखि किमत्र कलिङ्गसेने ॥ १४२
evam vidherbhavati sarvamidam visheshaattvaamiidrshiim ghatayitum ka iha kshameta |
vatseshvarena sadrshena vinaiva daivam kuryaamaham sakhi kimatra kalingasene || 142
„All das geschieht ausschließlich durch Zufall. Wer wäre überhaupt im Stande, dich, so wie du bist, mit dem König von Vatsa, der gut zu dir passen würde, zu verbinden? Was kann ich, Freundin Kalingasena, ohne den Zufall in dieser Sache unternehmen?“
इत्थं कथां रहसि राजसुता निशम्य सोमप्रभावदनतोऽत्र कलिङ्गसेना ।
तत्प्रार्थिनी शिथिलबन्धुभयत्रपा सा वत्सेशसंगमसमुत्कमना बभूव ॥ १४३
ittham kathaam rahasi raajasutaa nishamya somaprabhaavadanato’tra kalingasenaa |
tatpraarthinii shithilabandhubhayatrapaa saa vatseshasamgamasamutkamanaa babhuuva || 143
Nachdem Kalingasena die ihr von Somaprabha im Vertrauen erzählte Geschichte gehört hatte, wurde sie, gleichgültig gegen Scham und Angst vor der Familie, von tiefer Sehnsucht nach einer Verbindung mit Vatsesha erfasst.
अथास्तमुपयास्यति त्रिभुवनैकदीपे रवौ प्रभातसमयागमावधि कथंचिदामन्त्र्य ताम् ।
सखीमभिमतोद्यमस्थितमतिं खमार्गेण सा मयासुरसुता ययौ निजगृहाय सोमप्रभा ॥ १४४
athaastamupayaasyati tribhuvanaikadiipe ravau prabhaatasamayaagamaavadhi kathamcidaamantrya taam |
sakhiimabhimatodyamasthitamatim khamaargena saa mayaasurasutaa yayau nijagrhaaya somaprabhaa || 144
Als die Sonne, das eine Licht dreier Welten, unterging, verabschiedete sich Somaprabha, die Tochter des Dämonen Maya, bis zu ihrer Ankunft beim nächsten Sonnenaufgang, von ihrer Freundin, die in Gedanken schon bei ihrer herbeigesehnten Unternehmung war, und flog auf dem Himmelsweg zu sich nach Hause.
इति महाकविश्रीसोमदेवभट्टविरचिते कथासरित्सागरे मदनमञ्चुकालम्बके चतुर्थस्तरङ्गः ।
iti mahaakavishrisomadevabhattaviracite kathaasaritsaagare madanamancukaalambake caturthastarangah |
Das war im Buch Madanamancuka die vierte Welle im Ozean aus Strömen von Erzählungen, den der Große Dichter Somadeva Bhatta komponiert hat.
