तृतीयस्तरङ्गः trtiiyastarangah | Die dritte Welle, 3. Kapitel आदितस्तरङ्गः ५३ aaditastarangah Kapitel 53 ततोऽन्येद्युरलंकारवतीपार्श्वस्थितं सखा । नरवाहनदत्तं तं मरुभूतिर्व्यजिज्ञपत् ॥ १
tato’nyedyuralamkaaravatiipaarshvasthitam sakhaa | naravaahanadattam tam marubhuutirvyajijnapat || 1
Tags darauf sprach Naravahanadattas Freund Marubhuti zu ihm,
als er sich in Alankaravatis Gesellschaft befand:
पश्य पश्य वराकोऽयं देव कार्पटिकस्तव । चर्मखण्डैकवसनो जटालः कृशधूसरः ॥ २pashya pashya varaako'yam deva kaarpatikastava | carmakhandaikavasano jataalah krshadhuusarah || 2
Sieh doch nur, König, dieses Wrack von einem Hofbettler, nur in einen Fetzen Leder gehüllt,
die Haare in filzigen Zotteln, abgemagert und verdreckt,
सिंहद्वाराद्दिवारात्रं शीते वाप्यातपेऽपि वा । न चलत्येव तन्नास्य किमद्यापि प्रसीदसि ॥ ३simhadvaaraaddivaaraatram shiite vaapyaatape'pi vaa | na calatyeva tannaasya kimadyaapi prasiidasi || 3
steht Tag und Nacht, in der Kälte, in der Hitze da am Löwentor und geht nicht weg.
Willst du dich seiner nicht endlich erbarmen?
काले दत्तं वरं ह्यल्पमकाले बहुनापि किम् । तद्यावन्म्रियते नैष तावदस्य कृपां कुरु ॥ ४kaale dattam varam hyalpamakaale bahunaapi kim | tadyaavanmriyate naisha taavadasya krpaam kuru || 4
Lieber zur rechten Zeit geben, wenn's auch wenig ist, als in Mengen zur Unzeit.
Hab Mitleid mit ihm, solange er noch nicht tot ist!"
तच्छ्रुत्वा गोमुखोऽवादीत्साधूक्तं मरुभूतिना । किं पुनर्नापराधोऽस्ति देवात्र कश्चन ॥ ५tacchrutvaa gomukho'vaadiitsaadhuuktam marubhuutinaa | kim punarnaaparaadho'sti devaatra kashcana || 5
Als Gomukha das hörte, bemerkte er: "Gut gesagt, Marubhuuti. Aber du bist hier keineswegs in der Pflicht, König.
क्षयो यावन्न वृत्तो हि पापस्य परिपन्थिनः । तावद्दानप्रवृत्तोऽपि दातुं शक्नोति न प्रभुः ॥ ६kshayo yaavanna vrtto hi paapasya paripanthinah | taavaddaanapravrtto'pi daatum shaknoti na prabhuh || 6
Denn solange die Schuld eines Bittstellers, die ihm im Weg steht, nicht gesühnt ist,
kann ein König nicht geben, selbst wenn er geben will.
परिक्षीणे पुनः पापे वार्यमाणोऽपि यत्नतः । ईश्वरः प्रददात्येव कर्मायत्तमिदं किल ॥ ७parikshiine punah paape vaaryamaano'pi yatnatah | iishvarah pradadaatyeva karmaayattamidam kila || 7
Wenn wiederum eine Schuld gesühnt ist, dann schenkt der Herr, auch wenn man ihm nachdrücklich abrät.
Das hängt ganz vom Karma ab.
तथा च लक्षदत्तस्य राज्ञः कार्पटिकस्य च । लब्धदत्तस्य देवैतां कथामाख्यामि ते शृणु ॥ ८tathaa ca lakshadattasya raajnah kaarpatikasya ca | labdhadattasya devaitaam kathaamaakhyaami te shrnu || 8
Genauso wie bei König Lakshadatta und dem Büßer im Lederschurz, Labdhadatta.
Ich erzähl dir die Geschichte. Hör zu:
अभूल्लक्षपुरं नाम नगरं वसुधातले । तत्रासील्लक्षदत्ताख्यस्त्यागिनामग्रणीर्नृपः ॥ ९abhuullakshapuram naama nagaram vasudhaatale | tatraasiillakshadattaakhyastyaaginaamagraniirnrpah || 9
Da war auf dem Erdenrund eine Stadt, Lakshapur. In der lebte König Lakshadatta, ein führender Gönner.
लक्षादूनं न दातुं स जानाति स्म किलार्थिने । संबभाषे तु यं तस्मै ददौ लक्षाणि पञ्च सः ॥ १०lakshaaduunam na daatum sa jaanaati sma kilaarthine | sambabhaashe tu yam tasmai dadau lakshaani panca sah || 10
Er wußte gar nicht, wie man einem Bittsteller weniger als Hunderttausend geben konnte.
Wenn ihn einer ansprach, gab er ihm lieber gleich Fünfhunderttausend.
तुतोष यस्मै स पुनर्निर्द्रारिद्र्यं चकार तम् । लक्षदत्त इति ख्यातं नाम तस्यात एव तत् ॥ ११tutosha yasmai sa punarnirdraaridryam cakaara tam | lakshadatta iti khyaatam naama tasyaata eva tat || 11
Wenn der ihm auch noch gefiel, sorgte er dafür, daß er nie wieder arm war.
Seinen Namen Lakshadatta big spender trug er also völlig zu Recht.
तस्यैको लब्धदत्ताख्यः सिंहद्वारे दिवानिशम् । तस्थौ कार्पटिकश्चर्मखण्डैककटिकर्पटः ॥ १२tasyaiko labdhadattaakhyah simhadvaare divaanisham | tasthau kaarpatikashcarmakhandaikakatikarpatah || 12
Bei ihm vorm Löwentor stand Tag und Nacht einer, der hieß Labdhadatta.
Dieser Büßer vorm Tor trug nur einen Fetzen Leder als Lendentuch.
स निबद्धजटः शीतवर्षे ग्रीष्मातपेऽपि वा । न चचाल ततः क्षिप्रं स राजा च ददर्श तम् ॥ १३sa nibaddhajatah shiitavarshe griishmaatape'pi vaa | na cacaala tatah kshipram sa raajaa ca dadarsha tam || 13
Die Zottelhaare hochgebunden, bei Kälte, Regen oder glühender Hitze rührte er sich nicht vom Fleck.
Dem König war er gleich aufgefallen.
तथा तस्य चिरं तत्र तिष्ठतः क्लेशवर्तिनः । न स राजा ददौ किंचिद्दातापि सकृपोऽपि सन् ॥ १४tathaa tasya ciram tatra tishthatah kleshavartinah | na sa raajaa dadau kimciddaataapi sakrpo'pi san || 14
Ihm, der so lange dastand, hatte der König nie etwas geschenkt, um seine Qual zu lindern,
obwohl er freigebig und mitfühlend war.
अथैकदा स नृपतिर्जगामाखेटकाटवीम् । स च तं लगुडं बिभ्रदन्वक्कार्पटिको ययौ ॥ १५athaikadaa sa nrpatirjagaamaakhetakaataviim | sa ca tam lagudam bibhradanvakkaarpatiko yayau || 15
Einst zog der König zur Jagd in den Wald. Ihm folgte, einen Stock tragend, der Lederfetzenmann.
अत्र तस्य ससैन्यस्य वाहनस्थस्य धन्विनः । व्याघ्रान्वराहान्हरिणान्बाणवर्षेण निघ्नतः ॥ १६atra tasya sasainyasya vaahanasthasya dhanvinah | vyaaghraanvaraahaanharinaanbaanavarshena nighnatah || 16
Während der König, vom Jagdtrupp gefolgt, auf seinem Reittier sitzend, mit Pfeil und Bogen bewaffnet,
hier durch seinen Pfeilhagel Tiger, Eber und Hirsche erlegte,
अग्रतः पादचारी सन्स कार्पटिक एककः । जघान लगुडेनैव वराहान्हरिणान्बहून् ॥ १७agratah paadacaarii sansa kaarpatika ekakah | jaghaana lagudenaiva varaahaanharinaanbahuun || 17
lief Lederschurz allein zu Fuß vorweg und brachte nur mit seinem Stock viele Eber und Hirsche zur Strecke.
स दृष्ट्वा विक्रमं तस्य चित्त्रं शूरः कियानयम् । इति दध्यौ स राजान्तर्न त्वस्मै किंचिदप्यदात् ॥ १८sa drshtvaa vikramam tasya cittram shuurah kiyaanayam | iti dadhyau sa raajaantarna tvasmai kimcidapyadaat || 18
Der König sah seinen Mut und dachte: "Wunderbar, was für ein Held so ein Mensch doch sein kann!",
gab ihm aber nichts.
कृताखेटः स नगरं स्वसुखायाविशन्नृपः । स च कार्पटिकस्तस्थौ सिंहद्वारे च पूर्ववत् ॥ १९krtaakhetah sa nagaram svasukhaayaavishannrpah | sa ca kaarpatikastasthau simhadvaare ca puurvavat || 19
Nach der Jagd ritt der König in seine Stadt und ließ es sich gutgehen.
Lederschurz aber stand am Löwentor wie eh und jeh.
कदाचिदेकसीमान्तगोत्रजावजयाय सः । लक्षदत्तो ययौ राजा युद्धं चास्याभवन्महत् ॥ २०kadaacidekasiimaantagotrajaavajayaaya sah | lakshadatto yayau raajaa yuddham caasyaabhavanmahat || 20
Einst zog König Lakshadatta gegen einen benachbarten Fürsten aus derselben Familie zu Felde,
um ihn zu unterjochen. Und die Schlacht war heftig.
तत्र युद्धे स तस्याग्रे राज्ञः कार्पटिको बहून् । दृढखादिरदण्डाग्रप्रहारैरवधीत्परान् ॥ २१tatra yuddhe sa tasyaagre raajnah kaarpatiko bahuun | drdhakhaadiradandaagraprahaarairavadhiitparaan || 21
Auch in dieser Schlacht streckte Lederschurz vor dem König durch Stöße
mit der Spitze seines Stockes aus hartem Akazienholz viele Widersacher nieder.
जितशत्रुः स राजा च निजं प्रत्याययौ पुरम् । न च तस्मै ददौ किंचिदपि दृष्टपराक्रमः ॥ २२jitashatruh sa raajaa ca nijam pratyaayayau puram | na ca tasmai dadau kimcidapi drshtaparaakramah || 22
Nach seinem Sieg über den Feind ritt der König in seine Stadt zurück. Dem Ledermann gab er wieder nichts,
obwohl sein Heldenmut ihm nicht entgangen war.
एवं कार्पटिकस्यात्र लब्धदत्तस्य तिष्ठतः । व्यतीयुः पञ्च वर्षाणि तस्य काष्ठेन जीवतः ॥ २३evam kaarpatikasyaatra labdhadattasya tishthatah | vyatiiyuh panca varshaani tasya kaashthena jiivatah || 23
In diesem Zustand verblieb der Büßer Labdhadatta, und fünf Jahre vergingen,
in denen er sein karges Leben fristete.
षष्ठे प्रवृत्ते दृष्ट्वा तमेकदा दैवयोगतः । स राजा जातकरुणो लक्षदत्तो व्यचिन्तयत् ॥ २४shashthe pravrtte drshtvaa tamekadaa daivayogatah | sa raajaa jaatakaruno lakshadatto vyacintayat || 24
Das sechste Jahr brach an, als König Lakshadatta ihn irgendwann zufällig sah.
Da hatte er Mitleid mit ihm und überlegte:
नाद्याप्यस्य मया दत्तं चिरक्लिष्टस्य किंचन । तद्युक्त्या किंचिदेतस्मै दत्त्वा पश्याम्यहं न किम् ॥ २५naadyaapyasya mayaa dattam ciraklishtasya kimcana | tadyuktyaa kimcidetasmai dattvaa pashyaamyaham na kim || 25
"Bis jetzt hab ich dem Leidgeprüften immer noch nichts gegeben.
Ich will ihm indirekt etwas schenken und sehen, ob -
किं नामास्य वराकस्य वृत्तः पापक्षयो न वा । किं ददाति न वाद्यापि लक्ष्मीरस्य च दर्शनम् ॥ २६kim naamaasya varaakasya vrttah paapakshayo na vaa | kim dadaati na vaadyaapi lakshmiirasya ca darshanam || 26
oder ob nicht für diesen Armen die Tilgung der Schuld eingesetzt hat
und Göttin Lakshmi ihm heut ihren Anblick gewährt."
इत्यालोच्य नृपः स्वैरं भाण्डागरं प्रविश्य सः । रत्नैर्भृतं मातुलुङ्गं समुद्गकमिव व्यधात् ॥ २७
ityaalocya nrpah svairam bhaandaagaram pravishya sah | ratnairbhrtam maatulungam samudgakamiva vyadhaat || 27
Mit solchen Überlegungen betrat der König seine Schatzkammer. Dort präparierte er eine mit Karfunkeln gefüllte Zitrone so, daß sie wie ein Schatzkästlein aussah.
चकार सर्वास्थानं च स विधाय बहिः सभाम् । तत्र च प्राविशन्सर्वे पौरसामन्तमन्त्रिणः ॥ २८cakaara sarvaasthaanam ca sa vidhaaya bahih sabhaam | tatra ca praavishansarve paurasaamantamantrinah || 28
Er berief eine Volksversammlung vor den Toren ein,
zu der alle Bürger, Lehnsherren und Minister sich einzufinden hatten.
तन्मध्ये च प्रविष्टं तं राजा कार्पटिकं स्वयम् । इतो निकटमेहीति जगाद स्निग्धया गिरा ॥ २९tanmadhye ca pravishtam tam raajaa kaarpatikam svayam | ito nikatamehiiti jagaada snigdhayaa giraa || 29
Inmitten all der anderen kam auch Lederschurz. Mit freundlicher Stimme rief der König ihm zu: "Komm hierher!"
ततः कार्पटिकः श्रुत्वा लब्धदत्तः प्रहर्षवान् । अग्रे सविधमागत्य राज्ञस्तस्योपविष्टवान् ॥ ३०tatah kaarpatikah shrutvaa labdhadattah praharshavaan | agre savidhamaagatya raajnastasyopavishtavaan || 30
Als Lederschurz ihn hörte, freute er sich, trat vor und setzte sich vor den König.
ततस्तमवदद्राजा ब्रूहि किंचित्सुभाषितम् । तदाकर्ण्य पपाठैतामार्यां कार्पटिकोऽथ सः ॥ ३१tatastamavadadraajaa bruuhi kimcitsubhaashitam | tadaakarnya papaathaitaamaaryaam kaarpatiko'tha sah || 31
Der forderte ihn auf: "Sag irgendeinen schönen Spruch auf!" Woraufhin der Sühner diesen Aaryavers rezitierte:
पूरयति पूर्णमेषा तरङ्गिणीसंहतिः समुद्रमिव । लक्ष्मीरधनस्य पुनर्लोचनमार्गेऽपि नायाति ॥ ३२puurayati puurnameshaa taranginiisamhatih samudramiva | lakshmiiradhanasya punarlocanamaarge'pi naayaati || 32
"Göttin Lakshmi füllt die Gefüllten, so wie die Flüsse das Meer.
Den Weg zu den Armen wiederum finden ihre Augen nicht."
श्रुत्वैतत्पाठयित्वा च भूयस्तुष्टः स भूपतिः । सद्रत्नपूर्णं तस्मै तन्मातुलुङ्गफलं ददौ ॥ ३३shrutvaitatpaathayitvaa ca bhuuyastushtah sa bhuupatih | sadratnapuurnam tasmai tanmaatulungaphalam dadau || 33
Der König ließ ihn seinen Vers wiederholen und war so angenehm berührt,
daß er ihm die Citrusfrucht mit ihrer edlen Steinfüllung schenkte.
यस्य तुष्यति राजायं दारिद्र्यं तस्य कृन्तति । शोच्यः कार्पटिकस्त्वेष यमाहूयैवमादरात् ॥ ३४yasya tushyati raajaayam daaridryam tasya krntati | shocyah kaarpatikastvesha yamaahuuyaivamaadaraat || 34
"Wen der König mag, dessen Armut setzt er ein Ende. Dieser Lederschurz aber ist zu bedauern.
Erst läd er ihn höflich ein,
मातुलुङ्गमिदं दत्तं तुष्टेनानेन भूभृता । कल्पवृक्षोऽप्यभव्यानां प्रायो याति पलाशताम् ॥ ३५maatulungamidam dattam tushtenaanena bhuubhrtaa | kalpavrksho'pyabhavyaanaam praayo yaati palaashataam || 35
dann speist dieser König ihn, obwohl zufrieden mit ihm, mit einer Zitrone ab!
Für die Unglücklichen wird der Baum der Wünsche immer zum blutigen Lackbaum!"
इति सर्वेऽपि तद्दृष्ट्वा तत्रास्थाने विषादिनः । अज्ञातपरमार्थत्वात्स्वैरमूचुः परस्परम् ॥ ३६iti sarve'pi taddrshtvaa tatraasthaane vishaadinah | ajnaataparamaarthatvaatsvairamuucuh parasparam || 36
So sprachen alle in der Versammlung, die das sahen, tief enttäuscht zueinander,
weil sie den tieferen Sinn nicht verstanden.
स तु कार्पटिको मातुलुङ्गमादाय निर्ययौ । आययौ चाग्रतस्तस्य भिक्षुरेको विषीदतः ॥ ३७sa tu kaarpatiko maatulungamaadaaya niryayau | aayayau caagratastasya bhikshureko vishiidatah || 37
Lederschurz nahm die Zitrone und ging davon. Als er gerade verzweifeln wollte,
kam ein buddhistischer Bettelmönch des Wegs.
स राजवन्दिनामा तद्दत्त्वा शाटकमग्रहीत् । तस्मात्कार्पटिकान्मातुलुङ्गं दृष्ट्वा मनोरमम् ॥ ३८sa raajavandinaamaa taddattvaa shaatakamagrahiit | tasmaatkaarpatikaanmaatulungam drshtvaa manoramam || 38
Dieser Rajavandin gab ihm ein Gewandtuch. Von Lederschurz nahm er die Zitrone,
weil er sah, wie schön sie war.
प्रविश्य च स भिक्षुस्तद्राज्ञे फलमढौकयत् । राजा च तत्परिज्ञाय श्रमणं पृच्छति स्म तम् ॥ ३९pravishya ca sa bhikshustadraajne phalamadhaukayat | raajaa ca tatparijnaaya shramanam prcchati sma tam || 39
Dann trat der Mönch in die Königshalle und bot dem König die Frucht an.
Der erkannte sie wieder und fragte den Buddhisten danach:
मातुलुङ्गं कुत इदं भदन्त भवतामिति । ततः कार्पटिकं सोऽस्मै तद्दातारं शशंस तम् ॥ ४०maatulungam kuta idam bhadanta bhavataamiti | tatah kaarpatikam so'smai taddaataaram shashamsa tam || 40
"Woher hat der Ehrenwerte diese Zitrone?" Da gab er ihm Lederschurz als den Schenker an.
अथ राजा विषण्णश्च विस्मितश्च बभूव सः । अहो अद्यापि न क्षीणं पापं तस्येति चिन्तयत् ॥ ४१atha raajaa vishannashca vismitashca babhuuva sah | aho adyaapi na kshiinam paapam tasyeti cintayat || 41
Der König war bestürzt und ratlos zugleich, und dachte:
"O Weh, dann ist seine Schuld auch heute wieder nicht getilgt!"
स्वीकृत्य मातुलुङ्गं तदुत्थायास्थानतः क्षणात् । चकार दिनकर्तव्यं लक्षदत्तः स भूपतिः ॥ ४२sviikrtya maatulungam tadutthaayaasthaanatah kshanaat | cakaara dinakartavyam lakshadattah sa bhuupatih || 42
Die Zitrone an sich nehmend stand König Lakshadatta auf
und verließ die Versammlung im selben Moment, um sein Tagewerk zu verrichten.
सोऽपि कार्पटिको गत्वा सिंहद्वारे यथास्थितः । कृतभोजनपानादिरासीद्विक्रीतशाटकः ॥ ४३so'pi kaarpatiko gatvaa simhadvaare yathaasthitah | krtabhojanapaanaadiraasiidvikriitashaatakah || 43
Lederschurz wiederum verkaufte das Gewandtuch gegen Nahrung, Getränke und anderes mehr.
Dann stellte er sich wieder vor's Löwentor.
द्वितीयेऽह्नि स राजा च सर्वास्थानं तथैव तत् । विदधे तत्र सर्वे च सपौराः प्राविशन्पुनः ॥ ४४dvitiiye'hni sa raajaa ca sarvaasthaanam tathaiva tat | vidadhe tatra sarve ca sapauraah praavishanpunah || 44
Am nächsten Tag berief der König eine neue Vollversammlung ein.
Wieder erschienen die Bürger und alle anderen.
दृष्ट्वा कार्पटिकं तं च प्रविष्टं सोऽथ भूमिभृत् । तथैवाहूय पुनरप्युपावेशयदन्तिके ॥ ४५drshtvaa kaarpatikam tam ca pravishtam so'tha bhuumibhrt | tathaivaahuuya punarapyupaaveshayadantike || 45
Als der König den Lederschurz eintreten sah, rief er ihn wieder herbei und hieß ihn vor sich Platz nehmen.
पाठयित्वा च भूयोऽपि तामेवार्यां प्रसादतः । गूढरत्नं ददौ तस्मै मातुलुङ्गं तदेव सः ॥ ४६paathayitvaa ca bhuuyo'pi taamevaaryaam prasaadatah | guudharatnam dadau tasmai maatulungam tadeva sah || 46
Auch den Aryavers ließ er ihn wieder rezitieren. Milde gestimmt gab er ihm auch die Zitrone wieder,
in der die Edelsteine versteckt waren.
अहो द्वितीये दिवसे तुष्टोऽस्यायं वृथा प्रभुः । किं तावदेतदित्यत्र सर्वे दध्युः सविस्मयाः ॥ ४७aho dvitiiye divase tushto'syaayam vrthaa prabhuh | kim taavadetadityatra sarve dadhyuh savismayaah || 47
"Ach so, das ist jetzt der zweite Tag, an dem der Herr zufrieden ist und der da wieder nichts davon hat!"
So dachten alle verwundert.
स च कार्पटिको विग्नो हस्ते कृत्वा तु तत्फलम् । राजप्रसादं सफलं मन्वानो निर्ययौ बहिः ॥ ४८sa ca kaarpatiko vigno haste krtvaa tu tatphalam | raajaprasaadam saphalam manvaano niryayau bahih || 48
Erschüttert nahm Lederschurz sein Obst in Empfang.
"Des Königs Huld gleicht ihrem Lohn", denkend ging er hinaus.
तावत्तस्याययौ कोऽपि विषयाधिकृतोऽग्रतः । प्रविविक्षुस्तदास्थानं द्रष्टुकामो महीक्षितम् ॥ ४९taavattasyaayayau ko'pi vishayaadhikrto'gratah | pravivikshustadaashtaanam drashtu kaamo mahiikshitam || 49
Dieweil kam ihm der Provinzgouverneur entgegen,
der in die Versammlungshalle eintreten und den König sehen wollte.
स दृष्ट्वा मातुलुङ्गं तद्वव्रे कार्पटिकात्ततः । आददे शकुनापेक्षी दत्त्वास्मै वस्त्रयोर्युगम् ॥ ५०sa drshtvaa maatulungam tadvavre kaarpatikaattatah | aadade shakunaapekshii dattvaasmai vastrayoryugam || 50
Als der die Zitrone sah, erkannte er darin ein gutes Omen
und tauschte sie von Lederschurz gegen zwei Gewänder.
प्रविश्य च नृपास्थानं पादनम्रो नृपाय तत् । मातुलुङ्गं ददावादौ ततोऽन्यत्प्राभृतं निजम् ॥ ५१pravishya ca nrpaasthaanam paadanamro nrpaaya tat | maatulungam dadaavaadau tato'nyatpraabhrtam nijam || 51
Er trat in die Versammlungshalle und verneigte sich vor dem König bis zu den Füßen.
Zuerst reichte er ihm die Zitrone, dann gab er ihm sein eigenes Geschenk.
परिज्ञाय च तद्राज्ञा फलं स विषयाधिपः । कुत एतत्तवेत्युक्तोऽवोचत्कार्पटिकादिति ॥ ५२parijnaaya ca tadraajnaa phalam sa vishayaadhipah | kuta etattavetyukto'vocatkaarpatikaaditi || 52
Der König erkannte die Frucht: "Woher hast du die?"
Der Provinzgouverneur darauf: "Von einem Kerl im Lederschurz."
अहो ददाति नाद्यापि लक्ष्मीस्तस्येह दर्शनम् । इत्यन्तश्चिन्तयन्सोऽथ राजाभूद्विमना भृशम् ॥ ५३aho dadaati naadyaapi lakshmiistasyeha darshanam | ityantashcintayanso'tha raajaabhuudvimanaa bhrsham || 53
"Also verwehrt Lakshmi ihm auch heute wieder ihren Anblick", dachte der König bei sich und wurde sehr traurig.
उत्तस्थौ मातुलुङ्गं तद्गृहीत्वास्थानतश्च सः । सोऽथ कार्पटिको वस्त्रयुग्मं प्राप्यापाणं ययौ ॥ ५४uttasthau maatulungam tadgrhiitvaasthaanatashca sah | so'tha kaarpatiko vastrayugmam praapyaapaanam yayau || 54
Er stand auf, nahm die Zitrone zurück und verließ die Versammlungshalle.
Dafür ging Lederschurz mit seinen zwei Gewändern auf den Markt.
चक्रे भोजनपानादि विक्रीयैकं च शाटकम् । द्वितीयं च द्विधा कृत्वा वाससी द्वे व्यधत्त सः ॥ ५५cakre bhojanapaanaadi vikriiyaikam ca shaatakam | dvitiiyam ca dvidhaa krtvaa vaasasii dve vyadhatta sah || 55
Das eine Tuch verkaufte er und besorgte sich Essen, Getränke und so weiter.
Das zweite schnitt er durch und hatte somit wieder zwei Gewänder.
ततस्तृतीयेऽपि दिने सर्वास्थानं स पार्थिवः । व्यधात्तथैव सर्वश्च प्रविवेश पुनर्जनः ॥ ५६tatastrtiiye'pi dine sarvaasthaanam sa paarthivah | vyadhaattathaiva sarvashca pravivesha punarjanah || 56
Auch am dritten Tag berief der König eine Versammlung ein.
Und wieder kamen die Menschen in der Halle zusammen.
तस्मै प्रविष्टाय च तन्मातुलुङ्गं तथैव सः । भूयोऽप्याहूय तामार्यां पाठयित्वा नृपो ददौ ॥ ५७tasmai pravishtaaya ca tanmaatulungam tathaiva sah | bhuuyo'pyaahuuya taamaaryaam paathayitvaa nrpo dadau || 57
Als Lederschurz eintrat, rief der König ihn wieder zu sich, ließ ihn den Aryavers aufsagen und gab ihm die Zitrone. Noch einmal.
विस्मितेष्वथ सर्वेषु सोऽपि कार्पटिको बहिः । गत्वा राजविलासिन्यै तददाद्बीजपूरकम् ॥ ५८vismiteshvatha sarveshu so'pi kaarpatiko bahih | gatvaa raajavilaasinyai tadadaadbiijapuurakam || 58
Wieder wunderten sich alle, aber Lederschurz ging hinaus
und schenkte die mit Samenkernen gefüllte Zitrone einer königlichen Konkubine.
सा तस्मै राजसम्मानतरुवल्लीव जङ्गमा । जातरूपं ददौ पुष्पमिवाग्रफलसूचकम् ॥ ५९saa tasmai raajasammaanataruvalliiva jangamaa | jaataruupam dadau pushpamivaagraphalasuucakam || 59
Und die, als würde eine Schlingpflanze dem Baum königlicher Hochachtung entkriechen,
gab ihm Gold, als wär's die Blüte, vor der Frucht schon von ihr kündend.
तत्स विक्रीय तदहस्तस्थौ कार्पटिकः सुखम् । विलासिन्यपि सा राज्ञः प्रविवेशान्तिकं तदा ॥ ६०tatsa vikriiya tadahastasthau kaarpatikah sukham | vilaasinyapi saa raajnah praviveshaantikam tadaa || 60
Lederschurz verkaufte es und machte sich einen vergnügten Tag.
Die Kurtisane aber suchte und fand des Königs Nähe.
तस्मै च स्थूलरम्यं तन्मातुलुङ्गमढौकयत् । सोऽपि तत्प्रत्यभिज्ञाय तां पप्रच्छ तदागमम् ॥ ६१tasmai ca sthuularamyam tanmaatulungamadhaukayat | so'pi tatpratyabhijnaaya taam papraccha tadaagamam || 61
Sie hielt ihm die feste, fleischige Frucht hin. Er erkannte sie gleich und fragte sie nach ihrer Herkunft.
ततो जगाद सा दत्तमिदं कार्पटिकेन मे । तच्छ्रुत्वा स नृपो दध्यौ लक्ष्म्या सोऽद्यापि नेक्षितः ॥ ६२tato jagaada saa dattamidam kaarpatikena me | tacchrutvaa sa nrpo dadhyau lakshmyaa so'adyaapi nekshitah || 62
Sie antwortete: "Die hab ich von Lederschurz." Als er das hörte, dachte der König:
"Heut hat Lakshmi ihn wieder nicht wahrgenommen!
मन्दपुण्यो न यो वेत्ति मत्प्रसादमनिष्फलम् । मामेव चैतन्यायान्ति महारत्नान्यहो मुहुः ॥ ६३mandapunyo na yo vetti matprasaadamanishphalam | maameva caitanyaayaanti mahaaratnaanyaho muhuh || 63
Schwach gesegnet ist, wer nicht ahnt, daß meine Huld stets Früchte trägt.
Noch kommen meine edlen Steine jedes mal zu mir zurück."
इति ध्यात्वा गृहीत्वा तत्स्थापयित्वा च रक्षितम् । मातुलुङ्गं स उत्थाय चक्रे भूपतिराह्निकम् ॥ ६४iti dhyaatvaa grhiitvaa tatsthaapayitvaa ca rakshitam | maatulungam sa utthaaya cakre bhuupatiraahnikam || 64
Mit diesen Gedanken nahm der König die Zitrone und verwahrte sie sicher.
Dann stand er auf und verrichtete sein Tagesritual.
चतुर्थेऽह्नि च सोऽकार्षीद्राजास्थानं तथैव तत् । पूर्यते स्म च तत्सर्वैः सामन्तसचिवादिभिः ॥ ६५caturthe'hni ca so'kaarshiidraajaasthaanam tathaiva tat | puuryate sma ca tatsarvaih saamantasacivaadibhih || 65
Am vierten Tag berief der König wieder eine Versammlung ein,
und bald füllte sich die Halle mit Lehnsherren, Ministern und allem Volk.
ततस्तत्र तमायातं भूयः कार्पटिकं नृपः । उपवेश्याग्रतः प्राग्वत्स तामार्यामपाठयत् ॥ ६६tatastatra tamaayaatam bhuuyah kaarpatikam nrpah | upaveshyaagratah praagvatsa taamaaryaamapaathayat || 66
Lederschurz fand sich auch wieder ein. Wie schon zuvor ließ der König ihn vor sich Platz nehmen und den Aryavers aufsagen.
ददौ च मातुलुङ्गं तत्तस्मै तच्च द्रुतोज्झितम् । तस्य हस्तार्धसम्प्राप्तं द्विधाभूत्पतितं भुवि ॥ ६७dadau ca maatulungamtattasmai tacca drutojjhitam | tasya hastaardhasampraaptam dvidhaabhuutpatitam bhuvi || 67
Dann reichte er ihm die Zitrone, und als jener sie schon halb in der Hand hielt, ließ er sie plötzlich los.
Die Zitrone fiel zu Boden und ging entzwei.
पिधानसंधिभग्नाच्च तस्माद्रत्नानि निर्ययुः । भासयन्ति तदास्थानं महार्घाणि बहूनि च ॥ ६८pidhaanasamdhibhagnaacca tasmaadratnaani niryayuh | bhaasayanti tadaasthaanam mahaarghaani bahuuni ca || 68
Der schützende Deckel sprang auf, viele kostbare Edelsteine rollten heraus und ließen den Saal erstrahlen.
तानि दृष्ट्वाब्रुवन्सर्वे परमार्थमजानताम् । त्र्यहं मृषा भ्रमोऽभून्नः प्रसादस्त्वीदृशः प्रभोः ॥ ६९taani drshtvaabruvansarve paramaarthamajaanataam | tryaham mrshaa bhramo'bhuunnah prasaadastviidrshah prabhoh || 69
Da ging ein Raunen durch die Menge aller, die das sahen und den tieferen Sinn nicht erahnt hatten:
"Drei Tage lang wurden wir an der Nase herumgeführt. Ziemlich eigenartig - das Wohlwollen unseres Herrn!"
एतच्छ्रुत्वाब्रवीद्राजा मया युक्त्यानया ह्ययम् । दर्शनं श्रीर्ददात्यस्य किं न वेति परीक्षितः ॥ ७०etacchrutvaabraviidraajaa mayaa yuktyaanayaa hyayam | darshanam shriirdadaatyasya kim na veti pariikshitah || 70
Daraufhin bemerkte der Fürst: "Mit dieser Finte wollte ich mich vergewissern,
ob Shrii sich ihm zu erkennen gibt, oder nicht.
पापान्तश्च त्र्यहं नास्य प्राप्तः प्राप्तोऽस्य सोऽद्य तु । तेनैव दर्शनं लक्ष्म्या दत्तमेतस्य साम्प्रतम् ॥ ७१paapaantashca tryaham naasya praaptah praapto'sya so'dya tu | tenaiva darshanam lakshmyaa dattametasya saampratam || 71
Nach drei Tagen war das Ende seiner Schuld noch nicht erreicht.
Darum ist Lakshmi ihm erst heute richtig erschienen."
इत्युक्त्वा तानि रत्नानि ग्रामान्हस्त्यश्वकाञ्चनम् । दत्त्वा चकार सामन्तं स तं कार्पटिकं प्रभुः ॥ ७२ityuktvaa taani ratnaani graamaanhastyashvakaancanam | dattvaa cakaara saamantam sa tam kaarpatikam prabhuh || 72
Sprach's und schenkte ihm Dörfer, Elefanten, Pferde und Gold.
Dann machte der König Lederschurz zu seinem Lehnsherrn.
उत्तस्थौ च ततः स्नातुमास्थानात्संस्तुवज्जनात् । ययौ कार्पटिकः सोऽपि कृतार्थो वसतिं निजाम् ॥ ७३uttasthau ca tatah snaatumaasthaanaatsamstuvajjanaat | yayau kaarpatikah so'pi krtaartho vasatim nijaam || 73
Noch während die Menge ihm zujubelte, erhob er sich und verließ die Audienzhalle, um zu baden.
Auch Lederschurz - jetzt ein gemachter Mann - zog in sein Eigenheim.
एवं यावन्न पापान्तो वृत्तस्तावन्न लभ्यते । प्रभुप्रसादो भृत्येन कृतैः कष्टशतैरपि ॥ ७४evam yaavanna paapaanto vrttastaavanna labhyate | prabhuprasaado bhrtyena krtaih kashtashatairapi || 74
Solange die Schuld nicht restlos abgesühnt - so lange empfängt der Diener keine königliche Huld,
und wenn er Hunderte von Strapazen erlitten hat."
इत्याख्याय कथामेतां मन्त्रिमुख्यः स गोमुखः । नरवाहनदत्तं तं जगाद स्वप्रभुं पुनः ॥ ७५ityaakhyaaya kathaametaam mantrimukhyah sa gomukhah | naravaahanadattam tam jagaada svaprabhum punah || 75
Nachdem Ministerpräsident Gomukha seine Geschichte erzählt hatte,
wandte er sich erneut an seinen Herrn Naravahanadatta:
तद्देव जाने नैतस्य नूनं कार्पटिकस्य ते । वृत्तः पापक्षयोऽद्यापि येन नास्य प्रसीदसि ॥ ७६taddeva jaane naitasya nuunam kaarpatikasya te | vrttah paapakshayo'dyaapi yena naasya prasiidasi || 76
"Also, König, ich weiß, daß dein Hofbettler hier seine Schuld immer noch nicht abgebüßt hat,
denn du bist auch heute wieder nicht zufrieden mit ihm."
श्रुत्वैतद्गोमुखवचो हन्त साध्वित्युदीर्य च । तस्मै कार्पटिकाख्याय निजकार्पटिकाय सः ॥ ७७shrutvaitadgomukhavaco hanta saadhvityudiirya ca | tasmai kaarpatikaakhyaaya nijakaarpatikaaya sah || 77
Als er Gomukhas Worte gehört hatte, rief er: "Stimmt, du hast recht!"
Seinem eigenen Hofbettler, der auch Lederschurz hieß,
वत्सेश्वरसुतः सद्यः प्रददौ ग्रामसंचयम् । हस्त्यश्वं हेमकोटिं च सद्वस्त्राभरणानि च ॥ ७८vatseshvarasutah sadyah pradadau graamasamcayam | hastyashvam hemakotim ca sadvastraabharanaani ca || 78
schenkte der Sohn des Herrschers von Vatsa sogleich mehrere Dörfer,
Pferde und Elefanten, Gold in Mengen, schöne Gewänder und Schmuck.
तदैव राजसदृशः सोऽभूत्कार्पटिकः कृती । कृतज्ञे सत्परीवारे प्रभौ सेवाफला कुतः ॥ ७९tadaiva raajasadrshah so'bhuutkaarpatikah krtii | krtajne satpariivaare prabhau sevaaphalaa kutah || 79
Da hatte Lederschurz seine Mission erfüllt und wurde wie ein König. Warum sollte der Dienst für einen gerechten Herrn, den treffliche Höflinge umgeben, sich nicht lohnen!
एवं स्थितस्य तस्यात्र जातु सेवार्थमाययौ । नरवाहनदत्तस्य दाक्षिणात्यो युवा द्विजः ॥ ८०evam sthitasya tasyaatra jaatu sevaarthamaayayau | naravaahanadattasya daakshinaatyo yuvaa dvijah || 80
Während Naravahanadatta noch damit beschäftigt war, kam ein junger Brahmane aus dem Landessüden gewandert, um in seine Dienste zu treten.
प्रलम्बबाहुनामा च स वीरस्तं व्यजिज्ञपत् । कीर्त्याकृष्टस्तवैषोऽहं पादौ देव समाश्रितः ॥ ८१pralambabaahunaamaa ca sa viirastam vyajijnapat | kiirtyaakrshtastavaisho'ham paadau deva samaashritah || 81
Der Heldenmütige hieß Pralambabaahu, Hängearm, und ließ ihn wissen:
"Von deinem Ruhm angezogen, werf ich mich dir zu Füßen, mein Gebieter!
पदात्पदं च देवस्य पदातिर्न चलाम्यहम् । गजवाजिरथैर्भूमौ गच्छतो नाम्बरे पुनः ॥ ८२padaatpadam ca devasya padaatirna calaamyaham | gajavaajirathairbhuumau gacchato naambare punah || 82
Und solange ich auf Füßen laufe, will ich keinen Schritt von meinem Gebieter weichen,
während er sich mit Elefanten, Pferden oder Streitwagen am Boden bewegt. Nur nicht in der Luft.
विद्याधरेन्द्रता यस्माच्छ्रूयते भाविनी प्रभोः । दिने दिने स्वर्णशतं दीयतां वृत्तये मम ॥ ८३vidyaadharendrataa yasmaacchruuyate bhaavinii prabhoh | dine dine svarnashatam diiyataam vrttaye mama || 83
Hört ich doch gerüchteweise schon von Eurer zukünftigen Herrschaft über die Vidyadharas.
Für meinen Lebensunterhalt gebt mir pro Tag einhundert Goldstücke."
एवमुक्तवते तस्मै तत्किलातुलतेजसे । नरवाहनदत्तस्तां ददौ वृत्तिं द्विजातये ॥ ८४evamuktavate tasmai tatkilaatulatejase | naravaahanadattastaam dadau vrttim dvijaataye || 84
So unvergleichlich war seine Ausstrahlung, als er das sagte,
daß Naravahanadatta dem Brahmanen seinen Lohn zahlte.
तत्प्रसङ्गाच्च वक्ति स्म गोमुखो देव सेवकाः । भवन्त्येवम्विधा राज्ञां तथा च श्रूयतां कथा ॥ ८५tatprasangaacca vakti sma gomukho deva sevakaah | bhavantyevamvidhaa raajnaam tathaa ca shruuyataam kathaa || 85
In dem Zusammenhang rief Gomukha: "Aus solchem Holz, mein Gebieter, sind die Diener der Könige geschnitzt! Hört euch die Geschichte an:
अस्तीह विक्रमपुरं नाम्ना पुरवरं महत् । तत्र विक्रमतुङ्गाख्यो बभूव नृपतिः पुरा ॥ ८६astiiha vikramapuram naamnaa puravaram mahat | tatra vikramatungaakhyo babhuuva nrpatih puraa || 86
Hier im Land liegt die schöne Großstadt Vikramapura. In der herrschte einst König Vikramatunga.
तैक्ष्ण्यं कृपाणे यस्याभून्न दण्डे नयशालिनः । धर्मे च सततासक्तिर्न तु स्त्रीमृगयादिषु ॥ ८७taikshnyam krpaane yasyaabhuunna dande nayashaalinah | dharme ca satataasaktirna tu striimrgayaadishu || 87
Scharf geschliffen war sein Schwert, nicht aber seine politische Weitsicht bei Strafe. Stets auf Frömmigkeit bedacht, hielt er nichts von Weibern, Jagdausflügen und dergleichen.
तस्मिंश्च राज्ञि कुलयो रजःसु गुणविच्युतिः । सायकेष्वविचारश्च गोष्ठेषु पशुरक्षिणाम् ॥ ८८tasmimshca raajni kulayo rajahsu gunavicyutih | saayakeshvavicaarashca goshtheshu pashurakshinaam || 88
In seiner Regierung gingen nur Staubkörner zu Boden, Ablösung von der Tugend - oder der Sehne - gab es nur nur bei von der Bogensehne geschnellten Pfeilen, und Verblödung nur bei den Schafen, die sich in den Pferchen der Viehhirten drängten.
तस्य वीरवरो नाम शूरो मालवदेशजः । स्वाकृतिश्चाययौ राज्ञो विप्रः सेवार्थमेकदा ॥ ८९tasya viiravaro naama shuuro maalavadeshajah | svaakrtishcaayayau raajno viprah sevaarthamekadaa || 89
Einst kam ein aus der Gegend von Malva stammender Recke mit Namen Viravara,
"wahrer Held" und gutaussehender Brahmane zu diesem König, und bot ihm seine Dienste an.
यस्य धर्मवती नाम भार्या वीरवती सुता । पुत्रः सत्त्ववरश्चेति त्रयं परिकरो गृहे ॥ ९०yasya dharmavatii naama bhaaryaa viiravatii sutaa | putrah sattvavarashceti trayam parikaro grhe || 90
Bei sich hatte er seine Frau Dharmavati, seine Tochter Viravati, seinen Sohn Sattvavara.
Diese Drei waren seine Familie.
सेवापरिकरश्चान्यान्त्रयं कट्यां कृपाणिका । पाणौ करतलैकस्मिंश्चर्मान्यस्मिन्सुदर्पणम् ॥ ९१sevaaparikarashcaanyaantrayam katyaam krpaanikaa | paanau karatalaikasmimshcarmaanyasminsudarpanam || 91
Er hatte noch drei weitere Diener: den Dolch an der Hüfte,
das Schwert in der Hand und einen blank polierten Schild.
इयन्मात्रे परिकरे वृत्तयेऽर्थयते स्म सः । प्रत्यहं नृपतेस्तस्माद्दीनारशतपञ्चकम् ॥ ९२iyanmaatre parikare vrttaye'rthayate sma sah | pratyaham nrpatestasmaaddiinaarashatapancakam || 92
Das war seine ganze Gefolgschaft, trotzdem verlangte er vom König für ihren Unterhalt fünfhundert Dinar am Tag.
राजा च स ददौ तस्मै वृत्तिं तां लक्षितौजसे । पश्यामि तावदेतस्य प्रकर्षमिति चिन्तयन् ॥ ९३raajaa ca sa dadau tasmai vrttim taam lakshitaujase | pashyaami taavadetasya prakarshamiti cintayan || 93
Der König bemerkte seinen Mut und zahlte ihm diesen Lohn: "Mal sehen, wie hervorragend der ist!" dachte er.
ददौ च तस्य चारान्स पश्चाज्जिज्ञासितुं नृपः । कुर्यादियद्भिर्दीनारैः किं द्विबाहुरसाविति ॥ ९४dadau ca tasya caaraansa pashcaajjijnaasitum nrpah | kuryaadiyadbhirdiinaaraih kim dvibaahurasaaviti || 94
Er setzte auch Spione auf ihn an, weil er wissen wollte,
was dieser Kerl, der auch nur zwei Arme hatte, mit so viel Geld anfing.
स च वीरवरस्तेषां दीनाराणां दिने दिने । शतं हस्ते स्वभार्याय भोजनादिकृते ददौ ॥ ९५sa ca viiravarasteshaam diinaaraanaam dine dine | shatam haste svabhaaryaaya bhojanaadikrte dadau || 95
Hundert von diesen Dinaren drückte Viravara jeden Tag seiner Frau in die Hand,
damit sie sich um Essen und alles andere kümmern konnte,
शतेन वस्त्रमाल्यादि क्रीणाति स्म शतं पुनः । स्नात्वा हरिहरादीनामर्चनार्थमकल्पयत् ॥ ९६
shatena vastramaalyaadi kriinaati sma shatam punah | snaatvaa hariharaadiinaamarcanaarthamakalpayat || 96
für Hundert kauft er Gewänder und Kränze, weitere Hundert verwendet er nach der Waschung
für den Gottesdienst an Vishnu und Shiva,
द्विजातिकृपणादिभ्यो ददावन्यच्छतद्वयम् । एवं स विनियुङ्क्ते स्म नित्यं पञ्चशतीमपि ॥ ९७dvijaatikrpanaadibhyo dadaavanyacchatadvayam | evam sa viniyunkte sma nityam pancashatiimapi || 97
die restlichen Zweihundert schenkt er Brahmanen, Krüppeln und so fort.
Auf die Art verwendet er die Fünfhundert jedesmal.
तस्थौ च पूर्वमध्याह्नं सिंहद्वारेऽस्य भूपतेः । कृत्वाह्निकादि चागत्य तत्रैवासीन्निशां पुनः ॥ ९८
tasthau ca puurvamadhyaahnam simhadvaare'sya bhuupateh | krtvaahnikaadi caagatya tatraivaasiinnishaam punah || 98
Die erste Tageshälfte stand er am Löwentor des Königs, dann vollzog er sein tägliches Ritual,
und am Abend stand er wieder dort.
एतां तद्दिनचर्यां च नित्यं चारा न्यवेदयन् । राज्ञे तस्मै ततस्तुष्टः स तांश्चारान्न्यवर्तयत् ॥ ९९etaam taddinacaryaam ca nityam caaraa nyavedayan | raajne tasmai tatastushtah sa taamshcaaraannyavartayat || 99
Immer wieder berichteten die Spione dem König denselben Tagesablauf. Als er zufrieden war, ließ er sie abziehen.
सोऽपि वीरवरस्तस्य राज्ञस्तस्थौ दिवानिशम् । स्नानादिसमयं मुक्त्वा सिंहद्वारे धृतायुधः ॥ १००so'pi viiravarastasya raajnastasthau divaanisham | snaanaadisamayam muktvaa simhadvaare dhrtaayudhah || 100
Und so stand Viravara Tag und Nacht, bis auf die Zeit fürs Waschen und so weiter,
mit dem Schwert in der Hand vor des Königs Löwentor.
अथात्र तं वीरवरं जेतुमिच्छन्निवाययौ । शूरप्रतापासहनो गर्जितोग्रे घनागमः ॥ १०१athaatra tam viiravaram jetumicchannivaayayau | shuuraprataapaasahano garjitogre ghanaagamah || 101
Einmal aber zogen heftig grollend Donnerwolken vor Viravara auf,
als ob sie, seinen hitzigen Heldenmut nicht länger ertragend, ihn auslöschen wollten.
तदा च वर्षति घने घोरा धाराशरावलीः । न स वीरवरः सिंहद्वारात्स्तम्भ इवाचलत् ॥ १०२tadaa ca varshati ghane ghoraa dhaaraasharaavaliih | na sa viiravarah simhadvaaraatstambha ivaacalat || 102
Da schoss die Donnerwolke einen fürchterlichen Tropfenpfeilschauer ab,
doch Viravara, einer Säule gleich, wich nicht von seinem Löwentor.
राजा विक्रमतुङ्गश्च प्रासादाद्वीक्ष्य तं सदा । आरुरोह स जिज्ञासुः प्रासादं तं पुनर्निशि ॥ १०३raajaa vikramatungashca praasaadaadviikshya tam sadaa | aaruroha sa jijnaasuh praasaadam tam punarnishi || 103
Von seiner Dachterrasse aus konnte König Vikramatunga ihn immer sehen.
Auch in dieser Nacht stieg er wieder auf seine Kanzel, um ihn zu erforschen.
सिंहद्वारे स्थितः कोऽत्रेत्युपरिष्टाज्जगाद सः । तच्छ्रुत्वाहं स्थितोऽत्रेति सोऽपि वीरवरोऽभ्यधात् ॥ १०४simhadvaare sthitah ko'tretyuparishtaajjagaada sah | tacchrutvaaham sthito'treti so'pi viiravaro'bhyadhaat || 104
"Wer steht da am Löwentor?" rief er von oben herab. "Das bin ich!" erwiderte Viravara da.
अहो अयं महासत्त्वः सुमहत्पदमर्हति । सिंहद्वारं न यो मुञ्चत्यम्बुदे वर्षतीदृशो ॥ १०५aho ayam mahaasattvah sumahatpadamarhati | simhadvaaram na yo muncatyambude varshatiidrsho || 105
"Das ist wahrlich ein Edelmann, der es verdient, auf großem Fuß zu leben!
Das Löwentor verläßt er nicht mal, wenn es in Strömen gießt wie jetzt!"
इति यावच्च स श्रुत्वा विचिन्तयति भूमिभृत् । तावद्दूरात्सकरुणं रुदतीमशृणोत्स्त्रियम् ॥ १०६iti yaavacca sa shrutvaa vicintayati bhuumibhrt | taavadduuraatsakarunam rudatiimashrnotstriyam || 106
Während der König noch seinen Gedanken nachlauschte, hörte er in der Ferne eine Frau kläglich weinen.
दुःखितो मे न राष्ट्रेऽस्ति तदेषा का नु रोदति । इत्यालोच्याब्रवीद्राजा स तं वीरवरं तदा ॥ १०७duhkhito me na raashtre'sti tadeshaa kaa nu rodati | ityaalocyaabraviidraajaa sa tam viiravaram tadaa || 107
"Es gibt in meinem Reich keinen, der Not leidet. Also warum weint jene dort?"
dachte der König und rief Viravara zu:
भो वीरवर कापि स्त्री दूरे रोदित्यसौ शृणु । कैषा किं दुःखमस्याश्चेत्यत्र गत्वा निरूपय ॥ १०८bho viiravara kaapi strii duure rodityasau shrnu | kaishaa kim duhkhamasyaashcetyatra gatvaa niruupaya || 108
"He Viravara, hörst du dort in der Ferne die Frau weinen?
Geh hin und finde raus, wer sie ist und was sie bedrückt!"
तच्छ्रुत्वा स तथेत्युक्त्वा गन्तुं प्रववृते ततः । धुन्वन्करतलं वीरवरो बद्ध्वासिधेनुकः ॥ १०९tacchrutvaa sa tathetyuktvaa gantum pravavrte tatah | dhunvankaratalam viiravaro baddhvaasidhenukah || 109
Viravara gehorchte, rief: "Jawohl!" und lief los, sein Schwert schwingend, den Dolch in der Scheide.
दृष्ट्वा तं प्रस्थितं मेघे ज्वलद्विद्युति तादृशो । धारानिपातसंरुद्धरोदोरन्ध्रे सकौतुकः ॥ ११०drshtvaa tam prasthitam meghe jvaladvidyuti taadrsho | dhaaraanipaatasamruddharodorandhre sakautukah || 110
Als der König sah, daß, als er aufbrach, eine Donnerwolke grelle Blitze verschießend dermaßen abregnete,
daß ein Tropfenvorhang den Raum zwischen Himmel und Erde verschloss, wurde er neugierig,
सकृपश्चावतीर्यैव प्रासादात्तस्य पृष्ठतः । अलक्षितः खड्गपाणिः प्रतस्थे सोऽपि भूमिपः ॥ १११sakrpashcaavatiiryaiva praasaadaattasya prshthatah | alakshitah khadgapaanih pratasthe so'pi bhuumipah || 111
erbarmte sich und stieg von seinem Terrassendach.
So folgte ihm der Erdbehüter, ungesehen, Schwert in der Hand.
स चानुसर्पन्रुदितं गुप्तान्वागतभूपतिः । गत्वा बहिः पुरादेकं प्राप वीरवरः सरः ॥ ११२sa caanusarpanruditam guptaanvaagatabhuupatih | gatvaa bahih puraadekam praapa viiravarah sarah || 112
Indessen ging, vom König heimlich verfolgt, Viravara in Richtung der Klagelaute
und kam an einen außerhalb der Stadt gelegenen See.
हा नाथ हा कृपालो हा शूर त्यक्ता त्वया कथम् । वत्स्यामीति च तन्मध्ये रुदतीं स्त्रीं ददर्श ताम् ॥ ११३haa naatha haa krpaalo haa shuura tyaktaa tvayaa katham | vatsyaamiiti ca tanmadhye rudatiim striim dadarsha taam || 113
Da sah er mitten im See eine Frau klagen: "Ach Herr, ach Mitleidiger, ach Held - wie soll von dir verlassen
ich nur weiterleben?"
का त्वं शोचसि कं नाथमिति पृष्ट्वा च तेन सा । उवाच पुत्र मामेतां विद्धि वीरवर क्षितिम् ॥ ११४kaa tvam shocasi kam naathamiti prshtvaa ca tena saa | uvaaca putra maametaam viddhi viiravara kshitim || 114
"Wer bist du, und um welchen Herrn trauerst du?" fragte er sie da.
"Wisse, mein Sohn Viravara, ich bin die Erde.
तस्या विक्रमतुङ्गो मे राजा नाथोऽद्य धार्मिकः । मृत्युश्च भविता तस्य तृतीयेऽह्नि निश्चितम् ॥ ११५tasyaa vikramatungo me raajaa naatho'dya dhaarmikah | mrtyushca bhavitaa tasya trtiiye'hni nishcitam || 115
Heut ist König Vikramatunga ihr gerechter Herr. In drei Tagen aber ist sein Tod bestimmt.
एतादृशश्च भूयोऽपि पतिः स्यात्पुत्र मे कुतः । तेनैतमनुशोचामि स्वात्मानं च सुदुःखिता ॥ ११६etaadrshashca bhuuyo'pi patih syaatputra me kutah | tenaitamanushocaami svaatmaanam ca suduhkhitaa || 116
Woher nehm ich nochmal einen solchen Herrn, mein Junge?
Darum klag ich um ihn, von ganzem Herzen tief betrübt.
अहं हि भावि पश्यामि दिव्यदृष्ट्या शुभाशुभम् । त्रिदिवस्थो यथाद्राक्षीत्सुप्रभो देवपुत्रकः ॥ ११७aham hi bhaavi pashyaami divyadrshtyaa shubhaashubham | tridivastho yathaadraakshiit suprabho devaputrakah || 117
Durch mein magisches Auge seh ich die Zukunft - Gutes und Schlechtes.
So sah es auch Göttersohn Suprabha, als er am Himmel stand.
स हि पुण्यक्षयात्स्वर्गात्पतनं भावि दिव्यदृक् । सप्ताहात्सूकरीगर्भे सम्भवं चैक्षतात्मनः ॥ ११८sa hi punyakshayaatsvargaatpatanam bhaavi divyadrk | saptaahaatsuukariigarbhe sambhavam caikshataatmanah || 118
Durch sein magisches Auge sah er, daß, weil sein Verdienstvorrat erschöpft war,
er in sieben Tagen vom Himmel fallen und im Bauch einer Sau empfangen werden würde.
ततः स सूकरीगर्भवासक्लेशं विभावयन् । देवपुत्रोऽन्वशोचत्तान्दिव्यान्भोगान्सहात्मना ॥ ११९tatah sa suukariigarbhavaasaklesham vibhaavayan | devaputro'nvashocattaandivyaanbhogaansahaatmanaa || 119
Der Göttersohn stellte sich vor, wie qualvoll eine Existenz im Sauenbauch wohl wäre,
und bereute alles, was er im Himmel genossen hatte, bitterlich:
हा स्वर्ग हा हाप्सरसो हा नन्दनलतागृहाः । हा वत्स्यामि कथं क्रोडीगर्भे तदनु कर्दमे ॥ १२०haa svarga haa haapsaraso haa nandanalataagrhaah | haa vatsyaami katham krodiigarbhe tadanu kardame || 120
"Ach du lieber Himmel! Ach ihr betörenden Jungfrauen, ach ihr Lustgärten und Lianenhütten!
Wie soll ich nur im Wanst einer Sau, und danach im Schlamm weiterleben?"
इत्यादि विलपन्तं तं श्रुत्वाभ्येत्य सुराधिपः । पप्रच्छ सोऽपि स्वं तस्मै दुःखहेतुमवर्णयत् ॥ १२१ityaadi vilapantam tam shrutvaabhyetya suraadhipah | papraccha so'pi svam tasmai duhkhahetumavarnayat || 121
So und noch anders lamentierte er, als der Götterfürst vorbeikam und ihn hörte.
Auf Indras Frage schilderte er ihm den Grund seiner Not.
ततः शक्रो जगादैनमस्त्युपायोऽत्र ते शृणु । व्रजोंनमः शिवायेति जपञ्शरणमीश्वरम् ॥ १२२tatah shakro jagaadainamastyupaayo'tra te shrnu | vrajomnamah shivaayeti japansharanamiishvaram || 122
Also sprach Indra: "Hier läßt sich Abhilfe schaffen. Hör zu:
Du murmelst "Om namah shivaaya - Ehre sei Shiva!" und suchst Zuflucht beim Herrgott.
तं गत्वा शरणं हित्वा पापं पुण्यमवाप्स्यसि । येन प्राप्स्यसि न क्रोडयोनिं स्वर्गान्न च च्युतिम् ॥ १२३tam gatvaa sharanam hitvaa paapam punyamavaapsyasi | yena praapsyasi na krodayonim svargaanna ca cyutim || 123
Du suchst bei ihm Zuflucht, verlierst deine Schuld, erwirbst wieder Verdienst.
Damit umgehst du Sauenschoß und Himmelsturz."
इत्युक्तो देवराजेन सुप्रभोऽथ तथेति सः । उक्त्वा नमःशिवायेति शम्भुं शरणमग्रहीत् ॥ १२४ityukto devaraajena suprabho'tha tatheti sah | uktvaa namahshivaayeti shambhum sharanamagrahiit || 124
Von Götterkönig Indra angewiesen sagte Suprabha sogleich "So soll es sein! Ehre sei Shiva!"
und nahm Zuflucht bei dem Gnadenreichen.
तन्मयः स दिनैः षड्भिस्तत्प्रसादान्न केवलम् । निक्षिप्तः सूकरीगर्भे यावत्स्वर्गादुपर्यगात् ॥ १२५tanmayah sa dinaih shadbhistatprasaadaanna kevalam | nikshiptah suukariigarbhe yaavatsvargaaduparyagaat || 125
Sechs Tage war er ganz bei ihm, durch dessen Gnade er nicht nur nicht in den Sauenschoß gestoßen wurde, sondern aufstieg, höher noch als bis zum Himmel.
सप्तमेऽह्नि च तं स्वर्गे तत्रापश्यञ्शतक्रतुः । वीक्षते यावदधिकं लोकान्तरमसौ गतः ॥ १२६saptame'hni ca tam svarge tatraapashyanshatakratuh | viikshate yaavadadhikam lokaantaramasau gatah || 126
Als am siebten Tage Indra ihn nicht im Himmel sah, suchte er und fand ihn in noch höheren Regionen.
इत्थं शुशोच स यथा दृष्ट्वाघं भावि सुप्रभः । तथैव भाविनं मृत्युं दृष्ट्वा शोचामि भूभृतः ॥ १२७
ittham shushoca sa yathaa drshtvaagham bhaavi suprabhah | tathaiva bhaavinam mrtyum drshtvaa shochaami bhuubhrtah || 127
So wie Suprabhah, als er dräuendes Ungemach gewahrte, klagte,
so klage auch ich, weil ich den künftigen Tod meines Königs sah.“
एवमुक्तवतीं भूमिं तां स वीरवरोऽब्रवीत् । यथाम्ब सुप्रभस्याभूदुपायः शक्रवाक्यतः ॥ १२८
evamuktavatiim bhuumim taam sa viiravaro’braviit | yathaamba suprabhasyaabhuudupaayah shakravaakyatah || 128
Zu der klagenden Erde sprach Viravara nun: „Mutter, wenn, wie nach Indras Worten Suprabha geholfen ward,
तथा यद्यस्ति राज्ञोऽस्य रक्षोपायस्तदुच्यताम् । इति वीरवरेणोक्ते पृथिवी तमुवाच सा ॥ १२९
tathaa yadyasti raajno’sya rakshopaayastaducyataam | iti viiravarenokte prthivii tamuvaaca saa || 129
es auch ein Mittel gibt, dem König zu helfen, so nenn es mir!“ Von Viravara aufgefordert sagte die Erde da zu ihm:
एक एवास्त्युपायोऽत्र स्वाधीनः स तवैव च । तच्छ्रुत्वैव च सोऽवादीद्धृष्टो वीरवरो द्विजः ॥ १३०
eka evaastyupaayo’tra svaadhiinah sa tavaiva ca | tacchrutvaiva ca so’vaadiiddhrshto viiravaro dvijah || 130
„Ein Mittel gibt es, und es liegt in deiner Macht!“ Als er das hörte, rief der Brahmane Viravara voll Begeisterung:
तर्हि ब्रूहि द्रुतं देवि यदि श्रेयो भवेत्प्रभोः । प्राणैर्मे पुत्रदारैर्वा तज्जन्म सफलं मम ॥ १३१
tarhi bruuhi drutam devi yadi shreyo bhavetprabhoh | praanairme putradaarairvaa tajjanma saphalam mama || 131
Dann sag’s doch gleich, o Göttin! Wenn’s zum Wohl des Königs ist, daß ich mein Leben,
das meiner Kinder oder meiner Frau gebe, hätt ich nicht umsonst gelebt!“
इत्युक्तवन्तमवदत्सा तं वीरवरं क्षितिः । अस्त्यत्र चण्डिकादेवी यैषा राजकुलान्तिके ॥ १३२
ityuktavantamavadatsaa tam viiravaram kshitih | astyatra candikaadevii yaishaa raajakulaantike || 132
Darauf sagte die Erde zu Viravara: „Nicht weit vom Königshaus findest du eine Statue der Candika.
तस्यै सत्त्ववरं पुत्रमुपहारीकरोषि चेत् । ततो जीवति राजासौ नास्त्युपायोऽपरः पुनः ॥ १३३
tasyai sattvavaram putramupahaariikaroshi cet | tato jiivati raajaasau naastyupaayo’parah punah || 133
Wenn du der deinen Sohn Sattvavara zum Opfer bringst, lebt der König. Kein anderes Mittel gibt es mehr.“
श्रुत्वैतद्वसुधावाक्यं धीरो वीरवरस्तदा । यामि देवि करोम्येतदधुनैवेत्युवाच सः ॥ १३४
shrutvaitadvasudhaavaakyam dhiiro viiravarastadaa | yaami devi karomyetadadhunaivetyuvaaca sah || 134
Viravara, der Kühne, hörte, was die Erde ihm abverlangte, und erwiderte:
„Ich geh schon, Göttin, und erledige das gleich!“
कोऽन्यः स्वामिहितस्त्वादृग्भद्रं तेऽस्तु व्रजेति भूः । उक्त्वा तिरोऽभूत्सर्वं च राजा सोऽन्वागतोऽशृणोत् ॥ १३५
ko’nyah svaamihitastvaadrgbhadram te’stu vrajeti bhuuh | uktvaa tiro’bhuutsarvam ca raajaa so’nvaagato’shrunot || 135
„Kein anderer ist seinem Herrn so ergeben wie du. Viel Erfolg, geh!“ So sprach die Erde und versank.
Der König, der ihm gefolgt war, hatte alles mitangehört.
ततो विक्रमतुङ्गेऽस्मिन्राज्ञि छन्नेऽनुगच्छति । द्रुतं वीरवरस्तस्यां रात्रौ स स्वगृहं ययौ ॥ १३६tato vikramatunge'sminraajni channe'nugacchati | drutam viiravarastasyaam raatrau sa svagrham yayau || 136
Und Viratunga folgte ihm heimlich. Viravara eilte noch in dieser Nacht zu sich nach Haus.
तत्र प्रबोध्य भार्यायै धर्मवत्यै शशंस सः । स्वपुत्रमुपहर्तव्यंराजार्थे वचनाद्भुवः ॥ १३७
tatra prabodhya bhaaryaayai dharmavatyai shashamsa sah | svaputramupahartavyam raajaarthe vacanaadbhuvah || 137
Dort weckte er seine Frau Dharmavati und erzählte ihr vom Ansinnen der Erdgöttin,
daß er nämlich um des Königs willen seinen eigenen Sohn opfern solle.
सा तच्छ्रुत्वाब्रवीत्कार्यमवश्यं स्वामिनो हितम् । तत्पुत्रश्चाद्य भवता प्रतिबोध्योच्यतामिति ॥ १३८saa tacchrutvaabraviitkaaryamavashyam svaamino hitam | tatputrashcaadya bhavataa pratibodhyocyataamiti || 138
Als Dharmavati das hörte, sagte sie: "Es gilt sicherlich zu tun, was zum Wohl unseres Herrn ist.
Also weck den Jungen auf und sag's ihm."
ततः प्रबोध्य बालाय तस्मै वीरवरेण तत् । ऊचे तदुपहारान्तं राजार्थे यद्भुवोदितम् ॥ १३९tatah prabodhya baalaaya tasmai viiravarena tat | uuce tadupahaaraantam raajaarthe yadbhuvoditam || 139
Viravara weckte den Jungen und sagte ihm, daß die Erde von ihm verlangt hatte,
ihn zum Wohle des Königs zu opfern.
तच्छ्रुत्वा स यथार्थाख्यो बालः सत्त्ववरोऽभ्यधात् । प्रभुकार्योपयुक्तासुः पुण्यवांस्तात नास्मि किम् ॥ १४०tacchrutvaa sa yathaarthaakhyo baalah sattvavaro'bhyadhaat | prabhukaaryopayuktaasuh punyavaamstaata naasmi kim || 140
Als der Junge ihn hörte, machte er seinem Namen "Edelmut" alle Ehre, indem er sprach:
"Bin ich nicht gesegnet, Vater, daß ich mein Leben in den Dienst unseres Herrn stellen darf?
भुक्तं मया तदन्नं यच्छोधनीयं मयापि तत् । तन्नीत्वा तत्कृते देव्या उपहारीकुरुष्व माम् ॥ १४१bhuktam mayaa tadannam yacchodhaniiyam mayaapi tat | tanniitvaa tatkrte devyaa upahaariikurushva maam || 141
Sein Essen, das ich genoss, will ich ihm zurückerstatten.
Also führ mich vor die Göttin und opfere mich für sein Wohl!"
इत्यूचिवांसं तं सत्त्ववरं वीरवरः शिशुम् । सत्यं भवसि मज्जात इत्यवोचदविक्लवम् ॥ १४२ityuucivaamsam tam sattvavaram viiravarah shishum | satyam bhavasi majjaata ityavocadaviklavam || 142
Da sprach Viravara zu Sattvavara, dem Unerschrockenen, der so etwas sagen konnte:
"Du bist wahrhaftig mein Sohn!"
एतद्विक्रमतुङ्गः स राजा श्रुत्वा बहिः स्थितः । अचिन्तयदहो सर्वे समसत्त्वा अमी इति ॥ १४३etadvikramatungah sa raajaa shrutvaa bahih sthitah | acintayadaho sarve samasattvaa amii iti || 143
Das hörte König Vikramatunga mit an, als er draußen stand und dachte:
'Donnerwetter, die sind ja alle gleich edelmütig!'
ततो वीरवरः स्कन्धे सुतं सत्त्ववरं स तम् । भार्या धर्मवती चास्य पृष्ठे वीरवतीं सुताम् ॥ १४४
tato viiravarah skandhe sutam sattvavaram sa tam | bhaaryaa dharmavatii caasya prshthe viiravatiim sutaam || 144
Dann lud Viravara sich seinen Sohn Sattvavara auf die Schulter, seine Frau Dharmavati nahm ihre Tochter Viravati auf den Rücken,
जग्मतुस्तौ द्वौ रात्रौ तच्चण्डिकागृहम् । राजा विक्रमतुङ्गश्च पश्चाच्छन्नो ययौ तयोः ॥ १४५jagmatustau dvau raatrau taccandikaagrham | raajaa vikramatungashca pashcaacchanno yayau tayoh || 145
und so wanderten die beiden in der Nacht zum Tempel der Candika. König Vikramatunga folgte ihnen heimlich.
तत्रावतारितः स्कन्धात्पित्रा सत्त्ववरोऽथ सः । बालोऽपि धैर्यराशिस्तां नत्वा देवीं व्यजिज्ञपत् ॥ १४६tatraavataaritah skandhaatpitraa sattvavaro'tha sah | baalo'pi dhairyaraashistaam natvaa deviim vyajijnapat || 146
Dort ließ Viravara seinen Sattvavara von der Schulter herab, und der,
ein Kind zwar, aber schon der geballte Mut, verneigte sich mit diesem Gebet vor der Göttin:
देवि मूर्धोपहारेण मम जीवतु नः प्रभुः । नृपो विक्रमतुङ्गोऽत्र शास्तु च क्ष्मामकण्टकाम् ॥ १४७devi muurdhopahaarena mama jiivatu nah prabhuh | nrpo vikramatungo'tra shaastu ca kshmaamakantakaam || 147
"Göttin, lass mit der Opferung meines Hauptes den König Vikramatunga hier
über eine Welt ohne Widersacher herrschen!"
एवमुक्तवतस्तस्य साधु पुत्रेत्युदीर्य सः । कृष्ट्वा करतलं सूनोश्छित्त्वा वीरवरः शिरः ॥ १४८evamuktavatastasya saadhu putretyudiirya sah | krshtvaa karatalam suunoshchittvaa viiravarah shirah || 148
Nach diesen Worten seines Sohnes rief Viravara : "Bravo, mein Junge!",
zückte sein Schwert und hieb ihm den Kopf ab.
प्रददौ चण्डिकादेव्यै राज्ञः श्रेयोऽस्त्विति ब्रुवन् । नास्त्यहो स्वामिभक्तानां पुत्रे वात्मनि वा स्पृहा ॥ १४९pradadau candikaadevyai raajnah shreyo'astviti bruvan | naastyaho svaamibhaktaanaam putre vaatmani vaa sprhaa || 149
Diesen bot er Göttin Candika dar, als er ausrief: "Lang lebe der König!"
Denen, die sich dem Herrn verschrieben, liegt nichts mehr an ihren Kindern oder an sich selbst.
साधु वीरवर प्रत्तं स्वामिनो जीवितं त्वया । अपि प्राणैः सुतस्येति शुश्रुवे वाक्तदा दिवः ॥ १५०saadhu viiravara prattam svaamino jiivitam tvayaa | api praanaih sutasyeti shushruve vaaktadaa divah || 150
"Wohl getan, Viravara! Mit dem Leben deines Sohnes hast du deinem Herrn das Leben geschenkt!"
So hörte man es vom Himmel herab tönen.
तच्चातिविस्मिते राज्ञि सर्वं पश्यति शृण्वति । बाला वीरवती तस्य भ्रतुर्वीरवरात्मजा ॥ १५१taccaativismite raajni sarvam pashyati shrnvati | baalaa viiravatii tasya bhraturviiravaraatmajaa || 151
Das alles sah und hörte der König völlig entgeistert mit an.
Währenddessen war Viravaras kleine Tochter Viravati zu ihres getöteten Bruders
हतस्योपेत्य मूर्धानमाश्लिष्य परिचुम्ब्य च । हा भ्रातरिति चाक्रन्द्य हृत्स्फोटेन व्यपादि सा ॥ १५२hatasyopetya muurdhaanamaashlishya paricumbya ca | haa bhraatariti caakrandya hrtsphotena vyapaadi saa || 152
Haupt herangetreten, umarmte und küsste es. "Mein armer Bruder!" schluchzte sie noch,
bevor sie gebrochenen Herzens starb.
दृष्ट्वा सुतामपि मृतां सा तं वीरवरं तदा । भार्या धर्मवती दैन्येनाब्रवीद्रचिताञ्जलिः ॥ १५३drshtvaa sutaamapi mrtaam saa tam viiravaram tadaa | bhaaryaa dharmavatii dainyenaabraviidracitaanjalih || 153
Als Dharmavati sah, daß nun auch ihre Tochter tot war, rief die gute Frau,
in ihrer Verzweiflung die Hände ringend, Viravara zu:
राज्ञः शिवं कृतं तावत्तदनुज्ञां प्रयच्छ मे । यावदात्तमृतापत्यद्वयाग्निं प्रविशाम्यहम् ॥ १५४raajnah shivam krtam taavattadanujnaam prayaccha me | yaavadaattamrtaapatyadvayaagnim pravishaamyaham || 154
"Nun, da für des Königs Heil gesorgt ist, gewähr mir den Wunsch,
mit meinen beiden toten Kindern zusammen ins Feuer zu gehn!
बाला यत्रेयमज्ञानाप्येवं भ्रातृशुचा मृता । का शोभा जीवितेनात्र नष्टेऽपत्यद्वयेऽपि मे ॥ १५५baalaa yatreyamajnaanaapyevam bhraatrshucaa mrtaa | kaa shobhaa jiivitenaatra nashte'patyadvaye'pi me || 155
Ein kleines Mädchen noch, unwissend, stirbt an ihrem Kummer um den Bruder.
Welchen Glanz hätte das Leben noch, da meine beiden Sprößlinge tot sind?"
निश्चयेनेति जल्पन्तीं तां स वीरवरोऽब्रवीत् । एवं कुरुष्व किं वच्मि नहीदानीमनिन्दिते ॥ १५६nishcayeneti jalpantiim taam sa viiravaro'braviit | evam kurushva kim vacmi nahiidaaniimanindite || 156
Zu ihr, die so fest entschlossen klang, sprach Viravara: "Dann tu's. Was könnt ich dir entgegenhalten?
Du findest kein Glück, o Tadellose, in einer
अपत्यशोकैकमये संसारेऽस्ति सुखं तव । तत्प्रतीक्षस्व यावत्ते रचयामि चितामहम् ॥ १५७apatyashokaikamaye samsaare'sti sukham tava | tatpratiikshasva yaavatte racayaami citaamaham || 157
Welt voll Kummer um die eigenen Kinder. Doch wart, gleich will ich dir den Scheiterhaufen richten."
इत्युक्त्वात्र स्थितैर्देवीक्षेत्रनिर्माणदारुभिः । न्यस्तापत्यशवां चक्रे दीपाग्निज्वलितां चिताम् ॥ १५८ityuktvaatra sthitairdeviikshetranirmaanadaarubhih | nyastaapatyashavaam cakre diipaagnijvalitaam citaam || 158
Sprach's und baute aus Zaunpfählen, die um den Durgatempel herum standen, einen Scheiterhaufen.
Auf dem legte er die Leichname der Kinder nieder und entfachte ein hellauf loderndes Feuer.
ततो धर्मवती भार्या पादौ तस्य प्रणम्य सा । जन्मान्तरेऽपि मे भूयादार्यपुत्र पतिर्भवान् ॥ १५९tato dharmavatii bhaaryaa paadau tasya pranamya saa | janmaantare'pi me bhuuyaadaaryaputra patirbhavaan || 159
Da verneigte seine Frau Dharmavati sich zu seinen Füßen und rief aus:
"Mögest du, mein Gatte, auch im nächsten Leben mein Herr sein!
शिवं राज्ञोऽस्तु चेत्युक्त्वा साध्वी तस्मिंश्चितानले । ज्वालाजटाले न्यपतच्छीतलह्रदलीलया ॥ १६०shivam raajno'stu cetyuktvaa saadhvii tasmimshcitaanale | jvaalaajataale nyapatacchiitalahradaliilayaa || 160
Heil und Segen dem König!" rief sie und sprang in die Flammen - wo ihre Haare sofort Feuer fingen -
als wollte sie zum Bad in kühle Flut sich stürzen.
तत्स विक्रमतुङ्गश्च दृष्ट्वा गुप्तस्थितो नृपः । केनैषामनृणोऽहं स्यामित्यासीद्ध्यानमोहितः ॥ १६१tatsa vikramatungashca drshtvaa guptasthito nrpah | kenaishaamanrno'ham syaamityaasiiddhyaanamohitah || 161
Das beobachtete, sich versteckt haltend, König Vikramatunga, tief in Gedanken versunken:
"Wie mach ich das jemals wieder gut?".
ततो वीरवरः सोऽपि धीरचेता व्यचिन्तयत् । सम्पन्नं स्वामिकार्यं मे साक्षाद्दिव्या हि वाक्छ्रुता ॥ १६२
tato viiravarah so'pi dhiiracetaa vyacintayat | sampannam svaamikaaryam me saakshaaddivyaa hi vaakchrutaa || 162
Da überlegte auch Viravara, der wache Geist: "Meine Pflicht vor dem Herrn hab ich erfüllt.
Die Stimme vom Himmel war deutlich zu hören.
भुक्तान्नपिण्डः संशुद्धः प्रभोस्तदधुना मया । सर्वमिष्टं व्ययीकृत्य भरणीयं कुटुम्बकम् ॥ १६३bhuktaannapindah samshuddhah prabhostadadhunaa mayaa | sarvamishtam vyayiikrtya bharaniiyam kutumbakam || 163
Die von uns verzehrten Nahrungsportionen des Königs sind abgegolten.
Jetzt ist meine Familie, die ich mir gewünscht und zu unterhalten hatte, vernichtet.
एकस्यात्मं भरित्वेन न चकास्त्येव जीवितम् । तत्किं नात्मोपहारेणाप्यर्चयाम्यम्बिकामिमाम् ॥ १६४
ekasyaatmambharitvena na cakaastyeva jiivitam | tatkim naatmopahaarenaapyarcayaamyambikaamimaam || 164
Wenn ich jetzt nur mich selbst unterhalten muß - was für ein Leben ist das?
Dann preise ich die Göttin lieber gleich hier und opfere auch mich noch!"
इति वीरवरः सत्त्वनिष्ठः संकल्प्य चण्डिकाम् । देवीं तां वरदां पूर्वं स स्तोत्रेणोपतस्थिवान् ॥ १६५iti viiravarah sattvanishthah samkalpya candikaam | deviim taam varadaam puurvam sa stotrenopatasthivaan || 165
Aslo stellte Viravara, der Tugend ergeben, sich entschlossen vor Candika,
die wunschgewährende Göttin, ihren Lobpreis singend:
महेश्वरि नमस्तुभ्यं प्रणताभयदायिनि । संसारपङ्कमग्नं मां शरणमागतमुद्धर ॥ १६६maheshvari namastubhyam pranataabhayadaayini | samsaarapankamagnam maam sharanamaagatamuddhara || 166
"Ehre sei dir, Große Herrin! Wer sich dir beugt, dem gibst du Angstfreiheit. Ich bin im Lebenssumpf versunken und fliehe in deine Obhut. Zieh mich raus!
त्वं प्राणशक्तिर्भूतानां त्वयेदं चेष्टते जगत् । सृष्टेरादौ स्वसम्भूता स्वयं दृष्टासि शम्भुना ॥ १६७tvam praanashaktirbhuutaanaam tvayedam ceshtate jagat | srshteraadau svasambhuutaa svayam drshtaasi shambhunaa || 167
Du bist der Wesen Lebenskraft, durch dich bewegt sich die Welt.
Zu Beginn der Schöpfung sah Shiva dich, die Selbsterschaffene.
ज्वलन्ती विश्वमुद्भास्य दुर्निरीक्ष्येण तेजसा । उच्चण्डाकाण्डबालार्ककोटिपङ्क्तिरिवोदिता ॥ १६८jvalantii vishvamudbhaasya durniriikshyena tejasaa | uccandaakaandabaalaarkakotipanktirivoditaa || 168
Die Flammende, die Welt mit unerträglicher Strahlkraft Beleuchtende,
als wären urplötzlich zehn mal zehn Millionen glühende Kindersonnen aufgesprungen.
भुजानां चक्रवालेन संछादितदिगन्तरा । खड्गखेटककोदण्डशरशूलादिधारिणा ॥ १६९bhujaanaam cakravaalena samchaaditadigantaraa | khadgakhetakakodandasharashuulaadidhaarinaa || 169
Den Horizont überschattend mit dem Kreis deiner Arme,
die Schwert, Schild, Bogen, Pfeile, Lanzen und mehr noch tragen.
संस्तुतासि च तेनैव देवेनैवं त्रिशूलिना । नमस्ते चण्डि चामुण्डे मङ्गले त्रिपुरे जये ॥ १७०samstutaasi ca tenaiva devenaivam trishuulinaa | namaste candi caamunde mangale tripure jaye || 170
Die du auch von Shiva, dem Gott mit dem Dreizack, besungen wirst: "Gegrüßt seist du zornige Candi, Camunda, Glücksbringerin Mangala, Tripuraa, siegreiche Jayaa,
एकानंशे शिवे दुर्गे नारायणि सरस्वति । भद्रकालि महालक्ष्मि सिद्धे रुरुविदारिणि ॥ १७१ekaanamshe shive durge naaraayani sarasvati | bhadrakaali mahaalakshmi siddhe ruruvidaarini || 171
Ekaanamshaa die Eine Ungeteilte, Shivaa, Durgaa, Naaraayani, Sprachgewaltige Sarasvati, Gute Bhadrakaali, Mahaalakshmi, Vollendete Siddhaa, Ruruvidaarini, die den Ruru zerreißt.
त्वं गायत्री महाराज्ञी रेवती विन्ध्यवासिनी । उमा कात्यायनी च त्वं शर्वपर्वतवासिनी ॥ १७२tvam gaayatrii mahaaraajnii revatii vindhyavaasinii | umaa kaatyaayanii ca tvam sharvaparvatavaasinii || 172
Du bist Gayatrii, die reiche Maharaani, Bewohnerin der Vindhyaberge,
du bist Umaa, Katyayani und wohnst auf Shivas Berg Kailasa.
इत्यादिभिर्नाममिस्त्वां देवि स्तुतिपरं हरम् । श्रुत्वा स्कन्दो वसिष्ठश्च ब्रह्माद्यास्त्वं च तुष्टुवुः ॥ १७३ityaadibhirnaamamistvaam devi stutiparam haram | shrutvaa skando vasishthashca brahmaadyaastvam ca tushtuvuh || 173
Als der im Lobgesang geübte Shiva dich noch mit anderen Titeln pries,
und Skanda, Vasishtha, Brahma und die anderen das hörten, priesen sie dich ebenso.
स्तुवन्तस्त्वां च भगवत्यमरा ऋषयो नराः । ईप्सिताभ्यधिकान्कामान्प्राप्ताश्च प्राप्नुवन्ति च ॥ १७४stuvantastvaam ca bhagavatyamaraa rshayo naraah | iipsitaabhyadhikaankaamaanpraaptaashca praapnuvanti ca || 174
Indem die Unsterblichen, die Rishis und Menschen dich preisen, o Göttin,
erhielten und erhalten sie mehr Liebesgaben von dir, als sie je gewünscht hatten.
तन्मे प्रसीद वरदे गृहाण त्वमिमामपि । मच्छरीरोपहारार्चं श्रेयो राज्ञोऽस्तु मत्प्रभोः ॥ १७५tanme prasiida varade grhaana tvamimaamapi | macchariiropahaaraarcam shreyo raajno'stu matprabhoh || 175
Also sei, o Wunschgewährerin, auch mir gnädig und nimm den Leib an, den ich dir voller Verehrung hinopfere! Möge es dem König, meinem Herrn, wohlergehen!"
इत्युदीर्य शिरश्छेत्तुं यावदिच्छति स स्वकम् । उदभूद्भारती तावदशरीरा नभस्तलात् ॥ १७६ityudiirya shirashchettum yaavadicchati sa svakam | udabhuudbhaaratii taavadashariiraa nabhastalaat || 176
Nach dieser Erklärung machte er Anstalten, sich eigenhändig zu enthaupten,
doch da ertönte eine körperlose Stimme aus dem Äther:
मा कार्षीः साहसं पुत्र सत्त्वेनैवामुना ह्यहम् । सुप्रीता तव तन्मत्तः प्रार्थयस्वेप्सितं वरम् ॥ १७७maa kaarshiih saahasam putra sattvenaivaamunaa hyaham | supriitaa tava tanmattah praarthayasvepsitam varam || 177
"Nicht so voreilig, mein Sohn! Von deiner Entschlossenheit bin ich doch sehr angetan.
Nenne mir den Wunsch, der dich so beschäftigt!"
तच्छ्रुत्वा सोऽब्रवीद्वीरवरस्तुष्टासि देवि चेत् । राजा विक्रमतुङ्गस्तज्जीवत्वन्यत्समाशतम् ॥ १७८tacchrutvaa so'braviidviiravarastushtaasi devi cet | raajaa vikramatungastajjiivatvanyatsamaashatam || 178
Als Viravara das hörte, rief er:
"Wenn du so froh bist, Göttin, dann soll König Vikramatunga noch mal hundert Jahre leben!
भार्यापत्यानि जीवन्तु मम चेति वरेऽर्थिते । तेन भूयः समुदभूदेवमस्त्विति वाग्दिवः ॥ १७९bhaaryaapatyaani jiivantu mama ceti vare'rthite | tena bhuuyah samudabhuudevamastviti vaagdivah || 179
Meine Frau und Kinder sollen auch wieder leben!"
Als er seinen Wunsch geäußert hatte, kam wieder die Stimme von oben: "So sei es!"
तत्क्षणं ते च जीवन्तस्त्रयोऽप्युत्तस्थुरक्षतैः । देहैर्धर्मवती सत्त्ववरो वीरवती च सा ॥ १८०tatkshanam te ca jiivantastrayo'pyuttasthurakshataih | dehairdharmavatii sattvavaro viiravatii ca saa || 180
Im selben Moment erhoben sich alle drei,
lebendig und körperlich unversehrt - Dharmavati, Sattvavara und die kleine Viravati.
ततो वीरवरो हृष्टो बोधितान्देव्यनुग्रहात् । नीत्वा तान्स्वगृहं सर्वान्राज्ञो द्वारमगात्पुनः ॥ १८१tato viiravaro hrshto bodhitaandevyanugrahaat | niitvaa taansvagrham sarvaanraajno dvaaramagaatpunah || 181
Da war Viravara froh und nahm alle von göttlicher Gnade Erweckten mit zu sich nach Hause.
Danach stellte er sich wieder vor's Königstor.
नृपो विक्रमतुङ्गश्च तद्दृष्ट्वा हृष्टविस्मितः । गत्वा पुनस्तं प्रासादमारोहत्स्वमलक्षितः ॥ १८२nrpo vikramatungshca taddrshtvaa hrshtavismitah | gatvaa punastam praasaadamaarohatsvamalakshitah || 182
König Vikramatunga, der das auch erleichtert und erschüttert beobachtet hatte,
ging und bestieg wieder seine Dachterasse, wo ihn niemand sah.
सिंहद्वारे स्थितः कोऽत्रेत्युपरिष्टादुवाच स । तच्छ्रुत्वाधःस्थितो वीरवरस्तं प्रत्युवाच सः ॥ १८३simhadvaare sthitah ko'tretyuparishtaaduvaaca sa | tacchrutvaadhahsthito viiravarastam pratyuvaaca sah || 183
"Wer bewacht das Löwentor?" rief er von seiner Empore harab,
und Viravara, der unten stand und ihn gehört hatte, rief zurück:
अहं स्थितोऽत्र तां च स्त्रीं वीक्षितुं गतवानहम् । देवतेव च सा क्वापि दृष्टनष्टेव मे गता ॥ १८४aham sthito'tra taam ca striim viikshitum gatavaanaham | devateva ca saa kvaapi drshtanashteva me gataa || 184
"Hier wache ich, und die Frau bin ich auch suchen gegangen. Nur ist sie, kaum daß ich sie sah,
wie eine Gottheit irgendwohin entschwunden."
श्रुत्वैतत्कृत्स्नवृत्तान्तं दृष्ट्वा सोऽत्यन्तमद्भुतम् । भूभृद्विक्रमतुङ्गोऽत्र रात्रावेको व्यचिन्तयत् ॥ १८५shrutvaitatkrtsnavrttaantam drshtvaa so'tyantamadbhutam | bhuubhrdvikramatungo'tra raatraaveko vyacintayat || 185
Als König Vikramatunga, der ja die ganze phantastische Begebenheit gesehen hatte, hörte, wie er darüber sprach, lag er die Nacht über in Gedanken:
अहो अपूर्वः कोऽप्येष पुरुषातिशयो बत । यः करोतीदृशं श्लाघ्यमुल्लेखं न च शंसति ॥ १८६aho apuurvah ko'pyesha purushaatishayo bata | yah karotiidrsham shlaaghyamullekham na ca shamsati || 186
"Was für ein außergewöhnlicher, einmaliger Mensch ist er doch,
der so etwas Rühmenswertes macht, ohne ein Wort darüber zu verlieren!
गम्भीरोऽपि विशालोऽपि महासत्त्वोऽपि नाम्बुधिः । अचलेन महावातस्पर्शोऽपि स्पर्धतेऽमुना ॥ १८७gambhiiro'pi vishaalo'pi mahaasattvo'pi naambudhih | acalena mahaavaatasparsho'pi spardhate'munaa || 187
So tief, so grenzenlos, so voller Wunderwesen ist nicht mal das Weltmeer, um es mit einem aufzunehmen,
der auch von einem Wirbelsturm ergriffen, sich nicht von der Stelle rührt.
परोक्षं निशि येनैवं पुत्रदारव्ययेन मे । प्राणाः प्रदत्तास्तस्यास्य कुर्यां कां प्रत्युपक्रियाम् ॥ १८८paroksham nishi yenaivam putradaaravyayena me | praanaah pradattaastasyaasya kuryaam kaam pratyupakriyaam || 188
Letzte Nacht hat er mir das Leben gerettet, indem er Frau und Kinder hingab.
Wie soll ich ihm das jemals vergelten?"
इत्याद्याकलयन्राजा प्रासादादवतीर्य सः । प्रविश्य्यभ्यन्तरं रात्रिं स्मयमानो निनाय ताम् ॥ १८९ityaadyaakalayanraajaa praasaadaadavatiirya sah | pravishyyabhyantaram raatrim smayamaano ninaaya taam || 189
Das und anderes bedachte der König, als er vom Terrassendach herabstieg und ins Hausinnere ging.
Diese Nacht umspielte ein Lächeln seine Lippen.
प्रातश्च स महास्थाने तस्मिन्वीरवरे स्थिते । तदीयं कथयामास तद्रात्रिचरिताद्भुतम् ॥ १९०praatashca sa mahaasthaane tasminviiravare sthite | tadiiyam kathayaamaasa tadraatricaritaadbhutam || 190
Am nächsten Morgen, in der Volksversammlung, wo sich auch Viravara einfand,
erzählte er, was in jener Nacht sich Wunderbares zugetragen hatte.
ततः संस्तूयमानस्य सर्वैर्वीरवरस्य सः । बबन्ध तस्य ससुतस्यापि पट्टं नराधिपः ॥ १९१tatah samstuuyamaanasya sarvairviiravarasya sah | babandha tasya sasutasyaapi pattam naraadhipah || 191
Daraufhin wand der König dem von allen bejubelten Viravara und seinem Sohn den Ehrenturban.
प्रादाद्बहूंश्च विषयानश्वान्रत्नानि वारणान् । दश काञ्चनकोटीश्च वृत्तिं षष्टिगुणामपि ॥ १९२praadaadbahuumshca vishayaanashvaanratnaani vaaranaan | dasha kaancanakotiishca vrttim shashtigunaamapi || 192
Er ließ ihm viele Ländereien, Pferde, Juwelen und Elefanten,
eine Million Goldstücke und eine sechzigfach höhere Apanage zukommen.
तत्क्षणाद्राजतुल्यश्च सोऽभूद्वीरवरो द्विजः । उच्छ्रितेनातपत्रेण कृतार्थः सकुटुम्बकः ॥ १९३tatkshanaadraajatulyashca so'bhuudviiravaro dvijah | ucchritenaatapatrena krtaarthah sakutumbakah || 193
Von diesem Moment an war der Brahmane Viravara dem König gleichgestellt. Mit einem ausladenden Schirm, dem Wahrzeichen der Macht, waren er und seine Familie zu Wohlstand gelangt."
इति स कथां कथयित्वा विदधानः प्रस्तुतोपसंहारम् । नरवाहनदत्तं तं पुनरवदद्गोमुखो मन्त्री ॥ १९४iti sa kathaam kathayitvaa vidadhaanah prastutopasamhaaram | naravaahanadattam tam punaravadadgomukho mantrii || 194
Nachdem Minister Gomukha seine Geschichte erzählt hatte, brachte er das Thema zum Abschluß,
indem er Naravahanadatta noch einmal darauf ansprach:
एवं देव क्ष्माभृतामेकवीरा भृत्याः केचित्पुण्ययोगान्मिलन्ति । ये स्वाम्यर्थे त्यक्तदेहाद्यपेक्षाः सम्यग्लोकौ द्वौ सुसत्त्वा जयन्ति ॥ १९५evam deva kshmaabhrtaamekaviiraa bhrtyaah kecitpunyayogaanmilanti |
ye svaamyarthe tyaktadehaadyapekshaah samyaglokau dvau susattvaa jayanti || 195
"Eben so, Gebieter, geraten Könige, kraft ihrer Verdienste in früheren Existenzen, an einzigartige Helden, edle Charaktere, Diener, die für ihrer Herren Wohlergehen ihren Körper verlassend, anderer Dinge nicht achtend gleich beide Welten erobern.
तदेष तादृग्विध एव दृश्यते द्विजप्रवीरस्तव देव सेवकः । नवागतः सत्त्वगुणाधिकाधिकः प्रलम्बबाहुः स्थिरसौष्ठवाकृतिः ॥ १९६tadesha taadrgvidha eva drshyate dvijapraviirastava deva sevakah |
navaagatah sattvagunaadhikaadhikah pralambabaahuh sthirasaushthavaakrtih || 196
Ein Dienstmann solchen Typs scheint Neuankömmling Pralambabaahu zu sein,
ehrenhaft durch und durch, belastbar, stattlich gebaut."
इति निजसचिवादुदारसत्त्वो विपुलमतेरवधार्य गोमुखात्सः । नरवाहनदत्तराजपुत्रो हृदि परितोषमनुत्तमं बभार ॥ १९७iti nijasacivaadudaarasattvo vipulamateravadhaarya gomukhaatsah |
naravaahanadattaraajaputro hrdi paritoshamanuttamam babhaara || 197
Als Prinz Naravahanadatta, edelmütig wie er war, das von seinem weit vorausschauenden Minister Gomukha hörte, schlug sein Herz mit enormer Genugtuung.
Ende Kapitel 3
