Sabharanjanashataka

अपि मानुष्यकं लब्ध्वा भवन्ति ज्ञानिनो नये ।
पशुतैव वरा तेषां प्रत्यवायाप्रवर्तनात् ॥

api maanushyakam labdhvaa bhavanti jnaanino naye |
pashutaiva varaa teshaam pratyavaayaapravartanaat ||

Auch wer eine menschliche Existenz erlangt hat, bedarf kundiger Führung.
Sonst wäre ja das Viehstadium besser als jene, weil Tiere keine Sünden begehen.

Pancatantra Mitrabheda

अप्राप्तकालं वचनं बृहस्पतिरपि ब्रुवन् ।
लभते बह्ववज्ञानमपमानं च पुष्कलम् ॥

apraaptakaalam vacanam brhaspatirapi bruvan |
labhate bahvavajnaanamapamaanam ca pushkalam ||

Ein falsches Wort zur falschen Zeit gesagt, erst recht von einem, so beredsam wie Brhaspati, trägt einem viel Verachtung und lautstarke Empörung ein.

Hitopadesha

अनेकसंशयोच्छेदि परोक्षार्थस्य दर्शकम् ।
सर्वस्य लोचनं शास्त्रं यस्य नास्त्यन्ध एव सः ॥

anekasamshayocchedi parokshaarthasya darshakam |
sarvasya locanam shaastram yasya naastyandha eva sah ||

Mehr als ein Dilemma lösen sie, machen unsichtbaren Sinn erkennbar.
Die heiligen Schriften sind jedermanns Augen, und wer die nicht hat, ist eben blind.

Yajniaphala

अनुभवेन विनाधिगतं श्रुतं
भवति नैव नृणामुपकारकं ।
दधिनि वर्तत एव हविः पुनः
न मथनेन विना विना तदवाप्यते ॥

anubhavena vinaadhigatam shrutam
bhavati naiva nrnaamupakaarakam |
dadhini vartata eva havih punah
na mathanena vinaa vinaa tadavaapyate ||

Ohne Anwendung ist, was man gehört und gelernt hat, dem Menschen keine Hilfe.
Die Opferbutter schwimmt zwar in der Milch herum, doch ganz ohne Aufschlagen ist sie nicht zu haben.

Pancatantra Kakolukiya

अनारम्भो हि कार्याणां प्रथमं बुद्धिलक्षणम् ।
प्रारब्धस्यान्तगमनं द्वितीयं बुद्धिलक्षणम् ॥

anaarambho hi kaaryaanaam prathamam buddhilakshanam |
praarabdhasyaantagamanam dvitiiyam buddhilakshanam ||

Nicht gleich jede Sache in Angriff zu nehmen ist der erste Vernunftbeweis.
Einmal Angefangenes zu Ende zu führen ist der zweite Vernunftbeweis.

Pancatantra Kathamukha

अनन्तपारं किल शब्दशास्त्रं
स्वल्पं तथायुर्बहवश्च विघ्नाः ।
सारं ततो ग्राह्यमपास्य फल्गु
हंसैर्यथा क्षीरमिवाम्बुमध्यात् ॥

anantapaaram kila shabdashaastram
svalpam tathaayurbahavashca vighnaah |
saaram tato graahyamapaasya phalgu
hansairyathaa kshiiramivaambumadhyaat ||

Lang ist die Literatur, kurz das Leben, und bei all den Hindernissen
ist das Gehaltvolle vom Überflüssigen abzuscheiden und zu bewahren, so wie Schwäne sich aus dem Wasser ihre Nährstoffe filtern.

Subhashitam

अधीत्य चतुरो वेदान् व्याकृत्याष्टादश स्मृतीः ।
अहो श्रमस्य वैफल्यं आत्मापि कलितो न चीत् ॥

adhiitya caturo vedaan vyaakrtyaashtaadasha smrtiih |
aho shramasya vaiphalyam aatmaapi kalito na ciit ||

Die vier Veden studiert und die achtzehn Gesetzbücher ausgelegt zu haben
ist ach, vergebne Plackerei, wenn keine Selbsterkenntnis wird.

Pancatantra Kakolukiya

अदेशकालज्ञमनायतिक्षमं
यदप्रियं लाघवकारि चात्मनः ।
योऽत्राब्रवीत्कारणवर्जितं वचो
न तद्वचः स्याद्विषमेव तद्वचः ॥

adeshakaalajnamanaayatikshamam
yadapriyam laaghavakaari caatmanah |
yo'traabraviitkaaranavarjitam vaco
na tadvacah syaadvishameva tadvacah ||

Wer ohne Ort und Zeitpunkt zu bedenken, verführt von Ungeduld,
was andere verletzt und ihn selbst leicht werden läßt
ohne jeden Anlaß ausspricht, hätte lieber nichts gesagt,
denn so ein Wort ist Gift.

Vivekacudamani

अर्थस्य निश्चयो दृष्टो विचारेण हितोक्तितः ।
न स्नानेन न दानेन प्राणायामशतेन वा ॥

arthasya nishcayo drshto vicaarena hitoktitah |
na snaanena na daanena praanaayaamashatena vaa ||

Vom Sinn aller Segenssprüche ist man erst überzeugt nach kritischer Überprüfung,
nicht aber nach Baden, Schenken oder hundert Atemübungen.

Pancatantra Mitrabheda

अन्तस्सारैरकुटिलैरच्छिदैः सुपरीक्षितैः ।
मन्त्रिभिर्धार्यते राज्यं सुस्तम्भैरिव मन्दिरम् ॥

antassaarairakutilairacchidaih supariikshitaih |
mantribhirdhaaryate raajyam sustambhairiva mandiram ||

Auf sorgfältig ausgesuchten innerlich starken, nicht verkrümmten, nicht gespaltenen
Ministern ruht ein Reich wie auf festen Säulen das Bauwerk.

Appaya Dikshita

अक्षराणि परीक्ष्यन्तामम्बराडम्बरेण किं ।
शम्भुरम्बरहीनोपि सर्वज्ञः किं न कथ्यते ॥

aksharaani pariikshyantaamambaraadambarena kim |
shambhurambarahiinopi sarvajnah kim na kathyate ||

Laßt uns Ton für Ton überprüfen was es auf sich hat mit schriller Kleidung!
Gänzlich unbekleidet ist - wer wollte das bestreiten? - der freundliche Shiva doch allwissend.

Bhagavata

स्त्रीषु नर्मविवाहे च वृत्त्यर्थे प्राणसंकटे ।
गोब्राह्मणार्थे हिंसयां नानृतं स्याज्जुगुप्सितम् ॥

striishu narmavivaahe ca vrttyarthe praanasankate |
gobraahmanaarthe hinsayaam naanrtam syaajjugupsitam ||

Lügen ist nicht verwerflich bei Frauen, während der Hochzeitsfeier, im Arbeitsleben,
in Lebensgefahr, wenn der Brahmane zu seiner Kuh kommen soll und bei Gewalt.

Shakuntala

स्वसुखनिरभिलाषः खिद्यसे कस्य हेतोः
प्रतिदिनमथवा ते वृत्तिरेवं विधैव ।
अनुभवति हि मूर्ध्ना पादपस्तीव्रमुष्णं
शमयति परितापं छायया संश्रितानाम् ॥

svasukhanirabhilaashah khidyase kasya hetoh
pratidinamathavaa te vrttirevam vidhaiva |
anubhavati hi muurdhnaa paadapastiivramushnam
shamayati paritaapam chaayayaa samshritaanaam ||

Warum läßt du deines eigenen Glückes nicht achtend den Kopf hängen?
Oder ist es vielleicht nur Teil deiner täglichen Routine,
daß dein Haupt es dem unter der Hitze tief gebeugten Baume gleichtut,
der die wütende Glut besänftigt für die um Schatten Herbeigeeilten?

Subhashitasudhanidhi

सर्वे कङ्कणकेयूरकुण्डलप्रतिमा गुणाः ।
शीलं चाकृत्रिमं लोके लावण्यमिव भूषणम् ॥

sarve kankanakeyuurakundalapratimaa gunaah |
shiilam caakrtrimam loke laavanyamiva bhuushanam ||

All die Armbänder, Oberarmreifen und Ohrgehänge ersetzen andere Qualitäten.
Allein die innere Kraft, nicht künstlich hergestellt, ist wie Salz in der Welt eine Zier.

Nagananda

सर्वाशुचि निधानस्य कृतघ्नस्य विनाशिनः ।
शरीरकस्यापि कृते मूढाः पापानि कुर्वते ॥

sarvaashuci nidhaanasya krtaghnasya vinaashinah |
shariirakasyaapi krte muudhah paapaani kurvate ||

Stumpfsinnig begeht einer Verbrechen für flüchtigen Körperreiz allein,
ein Undankbarer, am schmutzigsten von allen Geschäften sich noch bereichernd.

Subhashitaratnabandhaghara

सर्वहिंसानिवृत्ता ये नराः सर्वं सहाश्च ये ।
सर्वस्याश्रयभूताश्च ते नराः स्वर्गगामिनः ॥

sarvahinsaanivrttaa ye naraah sarvam sahaashca ye |
sarvasyaashrayabhuutaashca te naraah svargagaaminah ||

Männer, die mit all der Gewalt fertig sind, die alles auf sich nehmen
und jedermann Schutz gewähren, sind himmelwärts Strebende.

Subhashitaratnabandhaghara

सर्वंसहा ये ऋजवः प्रतिज्ञातार्थपालकाः ।
परोपकारिणः सेव्याः निर्धना अपि ते जनाः ॥

sarvamsahaa ye rjavah pratijnaataarthapaalakaah |
paropakaarinah sevyaah nirdhanaa api te janaah ||

Leute, die alles ertragen, die ehrlich ihr Versprechen halten
und anderen helfen, verdienen, wenn sie auch arm sind, Respekt.

Manusmrti

सर्वलक्षणहीनोऽपि यः सदाचारवान्नरः ।
श्रद्धधानोऽनसूयश्च शतं वर्षाणि जीवति ॥

sarvalakshanahiino'pi yah sadaacaaravaannarah |
shraddadhaano'nasuuyashca shatam varshaani jiivati ||

Ein ansonsten immer anständiger Kerl ohne alle Kennzeichen
lebt, wenn er zuversichtlich ist und frei von Neid, hundert Jahre lang.

Manusmrti

संरक्षणार्थं जन्तूनां रात्रावहनि वा सदा ।
शरीरस्यात्यये चैवे समीक्ष्य वसुधां चरेत् ॥

samrakshanaartham jantuunaam raatraavahani vaa sadaa |
shariirasyaatyaye caiva samiikshya vasudhaam caret ||

Ob bei Tag oder bei Nacht, auch bei Gefahr für Leib und Leben, immer
achte er auf den Schutz der Tiere. So gelangt er zu Wohlstand.

Manusmrti

संप्राप्ताय त्वतिथये प्रदद्यादासनोदके ।
अन्नं चैव यथाशक्ति सत्कृत्य विधिपूर्वकम् ॥

sampraaptaaya tvatithaye pradadyaadaasanodake |
annam caiva yathaashakti satkrtya vidhipuurvakam ||

Beim Empfang schon ist dem Gast Sitz und Wasser zu gewähren.
Essen gibt man nach Kräften. Damit ist der Regel seit Alters her Genüge getan.

Manusmrti

समुत्पत्तिं च मांसस्य वधबन्धौ च देहिनां ।
प्रसमीक्ष्य निवर्तेत सर्वमांसस्य भक्षणात् ॥

samutpattimshca maamsasya vadhabandhau ca dehinaam |
prasamiikshya nivarteta sarvamaamsasya bhakshanaat ||

Vom Verzehr allen Fleisches kann sich nur noch abwenden, wer die Herkunft des Fleisches
von Individuen, ihre Fesselung und Schlachtung mitangesehen hat.

Subhashitasudhanidhi

संपदो जलतरङ्गविलोल
यौवनं त्रिचतुराणि दिनानि ।
शारदाभ्रपरिपेलवमायुः
किं धनैः परहितानि कुरुध्वम् ॥

sampado jalatarangavilola
yauvanam tricaturaani dinaani |
shaaradaabhraparipelavamaayuh
kim dhanaih parahitaani kurudhvam ||

Glück rollt Wasserwellen gleich dahin, Jugend – das sind drei, vier Tage.
Das fasrige Herbstgewölk ist unser Leben. Was tun mit Geld? Am Wohl der andern wirken!

Manusmrti

सदा प्रहृष्टया भाव्यं गृहकार्येषु दक्षया ।
सुसंस्कृतोपस्करया व्यये चामुक्तहस्तया ॥

sadaa prahrshtayaa bhaavyam grhakaaryeshu dakshayaa |
susanskrtopaskarayaa vyaye caamuktahastayaa ||

Stets gutgelaunt sein sollte sie, in den häuslichen Verrichtungen gewandt,
ihre Gerätschaften pfleglich behandelnd und beim Einkauf die Hand nicht lockernd.

Bhagavata

सत्त्वे पुलीनाः स्वर्यान्ति नरलोकं तु राजसाः ।
तमोलयास्तु निरयं यान्ति मामेव निर्गुणाः ॥

sattve puliinaah svaryaanti naralokam tu raajasaah |
tamolayaastu nirayam yaanti maameva nirgunaah ||

Die voller Reinheit und Güte gehen in den Himmel, die Leidenschaftlichen in die Menschenwelt, die in Dunkelheit verharren, sinken in die Tiefe, die ohne Eigenschaften sind, kommen zu mir.

Shakuntala

सतीमपि ज्ञातिकुलैकसंश्रयां
जनोऽन्यथा भर्तृमतीं विशङ्कते ।
अतः समीपे परिणेतुरिष्यते
प्रियाप्रिया वा प्रमदा स्वबन्दुभिः ॥

satiimapi jnaatikulaikasamshrayaam
jano'nyathaa bhartrmatiim vishankate |
atah samiipe parineturishyate
priyaapriyaa vaa pramadaa svabandubhih ||

Bei einer Ehefrau, die allein mit ihren Angehörigen wohnt, fragen die Leute sich, ob sie noch gattentreu ist. Folglich wünscht ihre eigene Familie sie mit ihrem Bräutigam vereint, ob sie diesem nun als Frau willkommen ist oder nicht.

Yajniavalkya

सत्यमस्तेयमक्रोधो ह्रीः शौचं धीर्धृतिर्दमः ।
संयतेन्द्रियता विद्या धर्मः सर्व उदाहृतः ॥

satyamasteyamakrodho hriih shaucam dhiirdhrtirdamah |
samyatendriyataa vidyaa dharmah sarva udaahrtah ||

Aufrichtigkeit, Nichtstehlen, Friedfertigkeit, Demut, Reinheit, Konsequenz, Disziplin,
Triebzügelung, Wissenschaft: Damit ist das ganze Rechtssystem erklärt.

Manusmrti

सत्यं ब्रूयात् प्रियं ब्रूयात्
न ब्रूयात् सत्यमप्रियम् ।
प्रियं च नानृतं ब्रूयात्
एष धर्मः सनातनः ॥

satyam bruuyaat priyam bruuyaat
na bruuyaat satyamapriyam |
priyam ca naanrtam bruuyaat
esha dharmah sanaatanah ||

Er soll die Wahrheit sagen, er soll Angenehmes sagen.
Die unangenehme Wahrheit soll er nicht sagen.
Die angenehme Unwahrheit soll er nicht sagen.
Das ist ewiges Gesetz.

Mahabharata Shantiparvan

सत्यस्य वचनं श्रेयः सत्यादपि हितं वदेत् ।
यद्भूतहितमत्यन्तं एतत्सत्यं मतं मम ॥

satyasya vacanam shreyah satyaadapi hitam vadet |
yadbhuutahitamatyantam etatsatyam matam mama ||

Besser ist es, die Wahrheit zu sagen. Noch besser wäre, Heilsameres als die Wahrheit zu sagen. Meine Meinung: Wahrheit ist, was den Geschöpfen letztendlich wohltut.

Pancatantra Kakolukiya

संक्षेपात्कथ्यते धर्मो जनाः किं विस्तरेण वः ।
परोपकारः पुण्याय पापाय परपीडनम् ॥

samkshepaatkathyate dharmo janaah kim vistarena vah |
paropakaarah punyaaya paapaaya parapiidanam ||

Zusammengefaßt läßt die Rechtslehre sich auch erklären, keinem ist mit Langatmigkeit gedient: Einem anderen helfen ist richtig, falsch ist, einem anderen zu schaden.

Pancatantra Kakolukiya

श्रूयतां धर्मसर्वं श्रुत्वा चैवावधार्यताम् ।
आत्मनः प्रतिकूलानि परेषां न समाचरेत् ॥

shruuyatam dharmasarvam shrutvaa caivaavadhaaryataam |
aatmanah pratikuulaani pareshaam na samaacaret ||

Erst soll er die ganze Morallehre hören und sich auch dran halten.
Was ihm selbst zuwider, tue er keinem andern an.