Pancatantra

परपरिवादः परिषदि न कथंचित्पण्डितेन वक्तव्यः ।
सत्यमपि तन्न वाच्यं यदुक्तमसुखावहं भवति ॥

paraparivaadah parishadi na kathamcitpanditena vaktavyah |
satyamapi tanna vaacyam yaduktamasukhaavaham bhavati ||

Vor versammelter Mannschaft sollte ein Unterrichteter auf gar keinen Fall andere bloßstellen.
Nicht mal die Wahrheit darf er sagen, wenn sie den, der gemeint ist, verletzt.

Subhashitasudhanidhi

परनिंदासु पाण्डित्यं स्वेषु कार्येष्वनुद्यमः ।
प्रद्वेषश्च गुणज्ञेषु पन्थानो ह्यापदांस्त्रयः ॥

paranindaasu paandityam sveshu kaaryeshvanudyamah |
pradveshashca gunajneshu panthaano hyaapadaanstrayah ||

Meisterschaft im Schmähen anderer, Vernachlässigung der eigenen Pflichten,
Haß auf alle, die ihre Begabung kennen: Das sind die drei Wege in den Abgrund.

Hitopadesha

पायपानं भुजङ्गानां केवलं विषवर्धनम् ।
उपदेशो हि मूर्खाणां प्रकोपाय न शान्तये ॥

paayapaanam bhujangaanaam kevalam vishavardhanam |
upadesho hi muurkhaanaam prakopaaya na shaantaye ||

Gibt man Schlangen Milch zu trinken, so machen sie nur Gift daraus.
Gibt man Blöden zu denken, werden sie wütend und nicht etwa ruhiger.

Garuda Purana

पठन्ति वेदशास्त्राणि बोधयन्ति परस्परम् ।
न जानन्ति परं तत्त्वं दर्वी पाकरसं यथा ॥

pathanti vedashaastraani bodhayanti parasparam |
na jaananti param tattvam darvii paakarasam yathaa ||

Da lesen sie Veden und Lehrbücher, erleuchten sich gegenseitig,
und kennen doch die höchste Wahrheit so wenig wie ein Holzlöffel die Grütze schmeckt.

Yajnavalkya

प्रजापीडनसंतापात्समुद्भूतो हुताशनः ।
राज्ञः कुलं श्रियं प्राणान्श्चादग्ध्वा न निवर्तते ॥

prajaapiidanasantaapaatsamudbhuuto hutaashanah |
raajnah kulam shriyam praanaan caadagdhvaa na nivartate ||

Opferbrand, gespeist aus eines unterdrückten Volkes Qual,
erlischt nicht, bevor er des Königs Sippe, Schatz und Lebensgeister ganz verbrennt.

Anyoktistabaka

पङ्कोद्भवं न च विमर्दसहं सदैव
शैवालजालसहवासविडम्बितंश्च ।
इन्दीवरं दिनकरेण महाशयेन
संभावितं भवति भाजनमिन्दिरायाः ॥

pankodbhavam na ca vimardasaham sadaiva
shaivaalajaalasahavaasavidambitamshca |
indiivaram dinakarena mahaashayena
sambhaavitam bhavati bhaajanamindiraayaah ||

Schlammgeboren und fast zerdrückt,
als Algenteppichs Artgenoss verhöhnt
blüht der blaue Lotos durch des Tagbereiters Sonnenstrahl
so weit auf, daß Glücksgöttin Indira ihn huldvoll erwählt.

Bhaminivilasa

नैर्गुण्यमेव साधीयो दिगस्तु गुणगौरवम् ।
शाखिनोऽन्ये विराजन्ते खण्ड्यन्ते चन्दनद्रुमः ॥

nairgunyameva saadhiiyo digastu gunagauravam |
shaakhino'nye viraajante khandyante candanadrumah ||

Ohne Vorzüge zu sein ist manchmal besser als hohes Ansehen aufgrund von Vorzügen.
Andere Bäume erfreuen sich ihres Astwerks, während der Sandelbaum seine Äste verliert.

Manu

नेक्षेतोद्यन्तमादित्यं नास्तंयन्तं कदाचन ।
नोपसृष्टं न वारिस्थं न मध्यं नभसो गतम् ॥

nekshetodyantamaadityam naastamyantam kadaacana |
nopasrshtam na vaaristham na madhyam nabhaso gatam ||

Keiner soll den Sonnengott sehen wie er aufsteht oder sich niederlegt,
nicht den Verfinsterten, nicht den im Wasser Stehenden, nicht den im Zenit über uns Gehenden.

Campuramayana

नूनं जनेन पुरुषे महति प्रयुक्तं
अगः परंस्तदनुरूपफलं प्रसूते ।
कृत्वा रघूद्वहगतेः क्षणमन्तरायं
यद्भार्गवः परगतेर्विहतिं प्रपेदे ॥

nuunam janena purushe mahati prayuktam
agah paramstadanuruupaphalam prasuute |
krtvaa raghuudvahagateh kshanamantaraayam
yadbhaargavah paragatervihatim prapede ||

Sobald ein Geringer die Macht eines Höheren gebraucht,
bringt der Baum eine Frucht hervor in der Form dieses Mächtigeren.
Weil Streitaxt-Rama nur für einen Moment Ramas Befreiungsmission unterbrach,
war sein weiterer Werdegang für immer blockiert.

Shakuntala

नियमयसि विमार्गप्रस्थितानात्तदण्डः
प्रशमयसि विवादं कल्पसे रक्षणाय ।
अतनषु विभवेषु ज्ञातयः सन्तु नाम
त्वयि तु परिसमाप्तं बन्धुकृत्यं प्रजानाम् ॥

niyamayasi vimaargaprasthitaanaattadandah
prashamayasi vivaadam kalpase rakshanaaya |
atanashu vibhaveshu jnaatayah santu naama
tvayi tu parisamaaptam bandhukrtyam prajaanaam ||

Du bezwingst die Abtrünnigen mit Strafen,
schlichtest Streit, indem du auf Ausgleich bedacht bist.
Zwar zählen auch Herrschaften ohne Nachkommen zum Hofadel,
du aber fass deine Untertanen zusammen, indem du sie dir verwandt machst.

Subhashitasudhanidhi

निर्धनश्चापि कामार्थी दरिद्रः कलहप्रियः ।
मन्दशास्त्रो विवादार्थी त्रिविधं मूर्खलक्षणम् ॥

nirdhanashcaapi kaamaarthii daridrah kalahapriyah |
mandashaastro vivaadaarthii trividham muurkhalakshanam ||

Drei Merkmale eines Stümpers: Er ist pleite und will Liebe, er ist schwach, aber streitlustig, kaum belesen will er mitdiskutieren.

Brhatparasharasmrti

निर्धनत्वमसत्यत्वं विद्यायुक्तस्य कर्हिचित् ।
अस्थानित्वमभाग्यत्वं न सुशीलस्य कर्हिचित् ॥

nirdhanatvamasatyatvam vidyaayuktasya karhicit |
asthaanitvamabhaagyatvam na sushiilasya karhicit ||

Es mag Gebildete geben, denen es an Geld oder Wahrheitsliebe fehlt.
Ein guter Kerl jedoch ist nie fehl am Platz und kommt bei der Verteilung nicht zu kurz.

Mahabharata, Vanaparvan

नित्यं क्रोधात्तपो रक्षेत् धर्मं रक्षेच्च मत्सरात् ।
विद्यां मानापमानाभ्यामात्मानंस्तु प्रमादतः ॥

nityam krodhaattapo rakshet dharmam rakshecca matsaraat |
vidyaam maanaapamaanaabhyaamaatmaanam tu pramaadatah ||

Hüte deinen Fleiß vor Arbeitswut, dein Pflichtgefühl vor Selbstüberschätzung,
deine Bildung vor Achtung und Verachtung, dich selbst nimm vor Schnapsideen in Acht!

Bhaminivilasa

नितरां नीचोस्मीति त्वं खेदं कूप मा कदापि कृथाः ।
अत्यन्तसरसहृदयो यतः परेषां गुणग्रहिताऽसि ॥

nitaraam niico'smiiti tvam khedam kuupa maa kadaapi krthaah |
atyantasarasahrdayo yatah pareshaam gunagrahitaasi ||

"Mit mir geht's endgültig bergab!" sagst du, o Brunnen. Laß dich doch nicht so fallen!
In dein ewig fließend Herz nimmst du der anderen Talente in Seillängen auf.

Manusmrti

नास्तिक्यं वेदनिन्दांश्च देवतानांश्च कुत्सनं ।
द्वेषं दम्भंश्च मानंश्च क्रोधंस्तैक्ष्ण्यंश्च वर्जयेत् ॥

naastikyam vedanindaam ca devataanaam ca kutsanam |
dvesham dambham ca maanam ca krodham taikshnyam ca varjayet ||

Gottesleugnung, Vedenschelte, Götterlästerung,
Zwist, Trug, Dünkel, Bosheit und Schärfe sind zu unterlassen.

Manusmrti

नारुंतुदः स्यादार्तोऽपि न परद्रोहकर्मधीः ।
यथाऽस्योद्विजते वाचा नालोक्यां तामुदीरयेत् ॥

naaruntudah syaadaarto'pi na paradrohakarmadhiih |
yathaa'syodvijate vaacaa naalokyaam taamudiirayet ||

Er soll keinen anschreien, auch wenn er selbst gekränkt ist, keinem schaden in Gedanken oder Taten. Bei einem, der schon aufgeregt ist, darf die Stimme Verborgenes nicht provozieren.

Manusmrti

नान्नमद्यादेकवासाः न नग्नः स्नानमाचरेत् ।
न मूत्रं पथि कुर्वीत न भस्मनि न गोव्रजे ॥

naannamadyaadekavaasaah na nagnah snaanamaacaret |
na muutram pathi kurviita na bhasmani na govraje ||

Er soll nicht halb bekleidet essen, nicht nackt baden,
nicht auf den Fußweg, in den Kuhstall oder in die Asche urinieren.

Atrisamhita

नास्ति वेदात् परं शास्त्रं नास्ति मातुः परो गुरुः ।
नास्ति दानात् परं मित्रं इहलोके परत्र च ॥

naasti vedaat param shaastram naasti maatuh paro guruh |
naasti daanaat param mitram ihaloke paratra ca ||

Da ist keine Lehre besser als die Veden, da ist kein Lehrer besser als die Mutter,
da ist kein Freund besser als das Schenken in dieser und der anderen Welt.

Vishvagunadarsha

नाधीतेऽत्र जनो यदि कश्चिद्धीते शते सहस्रे वा ।
दुस्तर्केषु श्राम्यति दूरीकुरुते श्रुतिस्मृतिसुतर्कान् ॥

naadhiite'tra jano yadi kashciddhiite shate sahasre vaa |
dustarkeshu shraamyati duuriikurute shrutismrtisutarkaan ||

Sobald unter Hundert oder Tausend, die nicht lesen, auch nur ein Halbgebildeter ist,
kann der alle, die Überlieferungen und Gesetze gut verstehen, irremachen.

Manu

नाधार्मिके वसेद्ग्रामे न व्याधिबहुले भृशं ।
नैकः प्रपद्येताध्वानं न चिरं पर्वते वसेत् ॥

naadhaarmike vasedgraame na vyaadhibahule bhrsham |
naikah papadyetaadhvaanam na ciram parvate vaset ||

In einem sittenlosen Dorf oder wo oft Seuchen wüten, darf er nicht bleiben.
Er soll nicht allein auf Wanderschaft gehen oder allzu lange im Gebirge wohnen.

Manu

नाऽधर्मश्चरितो लोके सद्यः फलति गौरिव ।
शनैरावर्तमानस्तु कर्तुर्मूलानि कृन्तति ॥

naa'dharmashcarito loke sadyah phalati gauriva |
shanairaavartamaanastu karturmuulaani krntati ||

In dieser Welt wirkt ein Regelverstoß nicht wie ein wildes Rind, das einmal gezähmt sofort Milch gibt, sondern hackt auf ihn zurollend des Täters Wurzeln eine nach der anderen ab.

Brhatparasharasmrti

नातिदूरे न चासन्ने अत्याढ्ये चातिदुर्बले ।
वृत्तिहीने च मूर्खे च षट्सु कन्या न दीयते ॥

naatiduure na caasanne atyaathye caatidurbale |
vrttihiine ca muurkhe ca shatsu kanyaa na diiyate ||

Dem Allzufernen, dem Allzunahen, dem Neureichen, dem Schwächling, dem Arbeitslosen und dem Trottel: Diesen sechs gebe man keine Tochter zur Frau.

Carucarya

नात्यर्थमर्थार्थनया धीमानुद्वेजयेज्जनम् ।
अब्धिर्दत्ताश्वरत्नश्रीर्मथ्यमानोऽसृजद्विषम् ॥

naatyarthamarthaarthanayaa dhiimaanudvejayejjanam |
abdhirdattaashvaratnashriirmathyamaano'srjadvisham ||

Ein vernünftiger Mensch wird seine Leute nicht überfordern, um den Gewinn zu steigern.
Das Urmeer hat zuerst auch nur das Pferd, die Edelsteine und Shri, die Göttin der Fülle, geschenkt, und erst, als es weiter gequirlt wurde, Gift ausgestoßen.

Manusmrti

नाग्निं मुखेनोपधमेत् नग्नां नेक्षेत च स्त्रियम् ।
नामेध्यं प्रक्षिपेदग्नौ न च पादौ प्रतापयेत् ॥

naagnim mukhenopadhamet nagnaam neksheta ca striyam |
naamedhyam prakshipedagnau na ca paadau prataapayet ||

Er soll das Feuer nicht mit dem Mund anblasen, er soll keine nackte Frau ansehen,
keinen Abfall ins Feuer werfen und die Füße nicht daran wärmen.

Manusmrti

नाक्षैः क्रीडेत् कदाचित्तु स्वयं नोपानहौ हरेत् ।
शयनस्थो न भुंजीतेन न पाणिस्थं न चासने ॥

naakshaih kriidet kadaacittu svayam nopaanahau haret |
shayanastho na bhunjiitena na paanistham na caasane ||

Er soll niemals mit Würfeln spielen und seine Sandalen nicht in die Hand nehmen.
Beim Essen soll er nicht im Bett liegen und sich zum Sitzen nicht auf die Hände stützen.

Subhashitasudhanidhi

न हि पूरयितुं शक्यः लोभः प्रीत्या कथंचन ।
नित्यगम्भीरतोयाभिरापगाभिरिवाम्बुधिः ॥

na hi puurayitum shakyah lobhah priityaa kathamcana |
nityagambhiiratoyaabhiraapagaabhirivaambudhih ||

Gier wird nie richtig befriedigt, wenn man ihr nachgibt,
wie auch das Meer trotz ewigen Zustroms mächtiger Wassermassen nicht voll wird.

Dakshasmrti

न स्थिरं क्षणमप्येकं उदकं तु यथोर्मिभिः ।
वाताहतं तथा चित्तं तस्मात्तस्य न विश्वसेत् ॥

na sthiram kshanamapyekam udakam tu yathormibhih |
vaataahatam tathaa cittam tasmaattasya na vishvaset ||

Nicht für einen Lidschlag steht das windgepeitschte Meer der Wellen wegen still,
wie unser ganzes Denken auch, dem darum nicht zu trauen ist.

Manu

न स्नानमाचरेद्भुक्त्वा नातुरो न महानिशि ।
न वासोभिः सहाजस्रं ना विज्ञाते जलाशये ॥

na snaanamaacaredbhuktvaa naaturo na mahaanishi |
na vaasobhih sahaajasram naa vijnaate jalaashaye ||

Er nehme kein Bad wenn er satt ist, krank oder bei Mitternacht,
nicht immer in denselben Kleidern und nie in unbekannten Gewässern.