Hitopadesha

यौवनं धनसम्पत्ति: प्रभुत्वमविवेकिता ।
एकैकमप्यनर्थाय किमु यत्र चतुष्टयं ॥

yauvanam dhanasampattih prabhutvamavivekitaa |
ekaikamapyanarthaaya kimu yatra catushtayam ||

Jugend, Geldanhäufung, Herrentum, Ignoranz sind
an und für sich schon peinlich genug. Was ist, wenn die zu viert in einem sind?

Manusmrti

योऽसाधुभ्योऽर्थमादाय साधुभ्य: संप्रयच्छति ।
स कृत्वा प्लवमात्मानं संतारयति तावुभौ ॥

yo'saadhubhyo'rthamaadaaya saadhubhyah samprayacchati |
sa krtvaa plavamaatmaanam santaarayati taavubhau ||

Wer den Ungerechten Geld abnimmt, um es unter den Gerechten zu verteilen,
hat sich selbst zum Floß gemacht und setzt die beiden anderen über.

Manusmrti

योऽरक्षन्बलिमादत्ते करं शुल्कं च पार्थिव: ।
प्रतिभागं च दण्डं च स सद्यो नरकं व्रजेत् ॥

yo'rakshan balimaadatte karam shulkam ca paarthivah |
pratibhaagam ca dandam ca sa sadyo narakam vrajet ||

Ein Herrscher, der Tribut, Steuern, Gebühren, Anteile und Geldstrafen einzieht
ohne zu schützen, fährt schon zur Hölle.

Manusmrti

योऽन्यथासंतमात्मानमन्यथा सत्सु भाषते ।
स पापकृत्तवो लोके स्तेन आत्मापहारक: ॥

yo'nyathaasamtamaatmaanam anyathaa satsu bhaashate |
sa paapakrttavo loke stena aatmaapahaarakah ||

Wer auf andere Art sich selbst veredelt, auf andere Art unter den Edlen sprechen will,
ist ein Verbrecher unter den Menschen, ein Einbrecher, der sich selbst bestiehlt.

Subhashitaratnabandhagara

यो न वेत्ति गुणान्यस्य न तं सेवेत पण्डित: ।
न हि तस्मात्फलं तस्य सुकृष्टा दूशरादिव ॥

yo na vetti gunaanyasya na tam seveta panditah |
na hi tasmaatphalam tasya sukrshtaa duusharaadiva ||

Salzboden bringt auch gut durchgepflügt keine Ernte hervor.
Darum diene wer schlau ist keinem, der von seinem Talent nichts wissen will.

Upamitibhavaprapanca

यो न निर्गत्य नि:शेषां विलोकयति मेदिनीं ।
अनेकाद्भुतवृत्तान्तां स नर: कूपदर्दुर: ॥

yo na nirgatya nihsheshaam vilokayati mediniim |
anekaadbhutavrttaantaam sa narah kuupadardurah ||

Wer nicht auszieht, die endlose fette Wiesenwelt zu erkunden,
in der ein Wunder das nächste hervorbringt, ist ein Narr und Brunnenfrosch.

Manusmrti

ये कार्यिकेभ्योऽर्थमेव गृह्णीयु: पापचेतस: ।
तेषां सर्वस्वमादाय राजा कुर्यात्प्रवासनं ॥

ye kaaryikebhyo'rthameva grhniiyuh paapacetasah |
teshaam sarvasvamaadaaya raajaa kuryaat pravaasanam ||

Welche auf Sünde sinnend nach dem Geld von Klägern greifen,
die soll der König versetzen, nachdem er ihnen alles genommen hat.

Subhashitaratnabhandagara

युध्यन्ति पशव: सर्वे पठन्ति शुकसारिका: ।
दातुं जानाति यो वित्तं स शूर: स च पण्डित: ॥

yudhyanti pashavah sarve pathanti shukasaarikaah |
daatum jaanaati yo vittam sa shuurah sa ca panditah ||

Alle Tiere kämpfen, Papageien rezitieren gar.
Wer aber sein Geld zu geben weiß, der ist ein Held, ein ganz Gewiefter.

Manusmrti

यादृषं फलमाप्नोति कुप्लवै: संतरञ्जलं ।
तादृषं फलमाप्नोति कुपुत्रै: संतरन्स्तम: ॥

yaadrsham phalamaapnoti kuplavaih santaran jalam |
taadrsham phalamaapnoti kuputraih santaranstamah ||

Was einer zum Lohn erhält, der auf schlechten Flößen das Wasser quert,
ist der Lohn, den erhält, wer mit unguten Söhnen die Finsternis überleben will.

Vishnupurana

या दुस्त्यजा दुर्मतिभिर्या न जीर्यति जीर्यत: ।
तां तृष्णां संत्यजेत्प्राज्ञ: सुखेनैवाभिपूर्यते ॥

yaa dustyajaa durmatibhiryaa na jiiryati jiiryatah |
taam trshnaam santyajet praajnah sukhenaivaabhipuuryate ||

Pessimisten werden sie nicht recht los, auch wird sie im Greisenalter nicht älter.
Diese Gier abschütteln kann der Erkennende und wird von Glück ganz erfüllt.

Anargharagava

यान्ति न्यायप्रवृत्तस्य तिर्यञ्चोऽपि सहायतां ।
अपन्थानं तु गच्छन्तं सोदरोऽपि विमुञ्चति ॥

yaanti nyaayapravrttasya tiryanco'pi sahaayataam |
apanthaanam tu gacchantam sodaro'pi vimuncati ||

Einem, der sich an Regeln hält, eilt sogar die Tierwelt zu Hilfe.
Den auf Abwegen Gehenden jedoch läßt selbst der eigene Bruder im Stich.

Subhashitasudhanidhi

याचना हि पुरुषस्य महत्वं
नाशयत्यखिलमेव तथा हि ।
सद्य एव भगवानपि विष्णुर्
वामनो भवति याचितुमिच्छन् ॥

yaacanaa hi purushasya mahatvam
naashayatyakhilameva tathaa hi |
sadya eva bhagavaanapi vishnur
vaamano bhavati yaacitumicchan ||

Bettelei läßt eines Mannes Würde sofort zusammenschrumpfen.
Eben noch Gott, wird Vishnu, gerade als er betteln will, zu Zwerg Vamana.

Kiratarjuniya

यशोऽधिगन्तुं सुखलिप्सया वा
मनुष्यसंख्यामतिवर्तितुं वा ।
निरुत्साकानामभियोगभाजां
समुत्सुकेवाङ्कमुपैति सिद्धि: ॥

yasho'dhigantum sukhalipsayaa vaa
manushyasamkhyaamativartitum vaa |
nirutsaakaanaamabhiyogabhaajaam
samutsukevaankamupaiti siddhih ||

Im Streben nach Glück Ruhm zu ernten oder den menschlichen Durchschnitt zu überwinden: Die Vollendung kommt auf dem Sehnsuchtsweg zu denen, die sich den Mühen der Unabhängigkeit unterziehen.

Manusmrti

यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पुत्रेषु नप्तृषु ।
न त्वेव तु कृतोऽधर्म: कर्तुर्भवति निष्फल: ॥

yadi naatmani putreshu na cetputreshu naptrshu |
na tveva tu krto'dharmah karturbhavati nishphalah ||

Wenn nicht für ihn selbst, dann für seine Söhne, wenn nicht für die, dann für die Kindeskinder:
Es gibt einfach keine böse Tat ohne Folgen für den Täter.

Manusmrti

यथा काष्ठमयो हस्ती यथा चर्ममयो मृगः |
पुमान्यस्चानधीयानः त्रयस्ते नाम बिभ्रति ||

yathaa kaashthamayo hastii yathaa carmamayo mrgah |
pumaanyascaanadhiiyaanah trayaste naam bibhrati ||

Mit dem Holzelefanten und dem Lederbambi
ist auch ein Mann ohne Bildung in dem Trio, das nur den Namen trägt.

Mahabharata Udyoga

यत् पृथिव्यां व्रीहियवं हिरण्यं पशवः स्त्रियः |
नालमेकस्य तत्सर्वमिति मत्वा शमं व्रजेत् ||

yat prthivyaam vriihiyavam hiranyam pashavah striyah |
naalamekasya tatsarvamiti matvaa shamam vrajet ||

Alle Reis- und Gerstenkörner, Gold, Vieh und Frauen dieser Welt
schaff ich alleine nie im Leben! Denk daran und wandle in Frieden.

Shishupalavadha

यजातां पाण्डवः स्वर्गमवत्विन्द्रस्तपत्विनः |
वयं हनाम द्विशतः सर्वः स्वार्थं समीहते ||

yajaataam paandavah svargamavatvindrastapatvinah |
vayam hanaama dvishatah sarvah svaartham samiihate ||

Pandus Söhne wollen Opfer bringen, Indra will im Himmel herrschen, die Sonne will heizen,
wir wollen unsere Feinde schlagen: Jeder verfolgt sein Ziel.

Mahabharata Shantiparvan

यच्च कामसुखं लोके यच्च दिव्यं महत्सुखम् |
तृष्णाक्षयसुखस्यैते नार्हतः षोडशीयं कलाम् ||

yacca kaamasukham loke yacca divyam mahatsukham |
trshnaakshayasukhasyaite naarhatah shodashiiyam kalaam ||

Alles Liebesglück dieser Welt sowie die ewigen himmlischen Freuden
reichen nicht an den sechzehnten Teil des Glücks nach Triebverzicht heran.

Subhashitasudhanidhi

मृतः कीर्तिं न जानाति जीवन् कीर्तिं समश्नुते |
मृतस्य कीर्तिर्मर्त्यस्य यथा माला गतायुषः ||

mrtah kiirtim na jaanaati jiivan kiirtim samashnute |
mrtasya kiirtirmartyasya yathaa maalaa gataayushah ||

Ein Toter kennt keinen Ruhm. Der Lebende zehrt vom Ruhm.
Des Toten Ruhm wird welk wie der Blumenkranz auf seiner Leiche.

Manusmrti

मृगयाक्षो दिवास्वप्नः परिवादः स्त्रियो मदः |
तौर्यत्रिकं वृथाट्य च कामजो दशको गणः ||

mrgayaaksho divaasvapnah parivaadah striyo madah |
tauryatrikam vrthaatya ca kaamajo dashako ganah ||

Antilopenjagd, die Würfel, Tagträumerei, Streitsucht, Weiber, Rausch,
Gesang, Tanz, Musik und ziellos Schlendern: Die aus Liebeslust geborene zehnköpfige Meute.

Pancatantra Mitrabheda

मूर्खाणां पण्डिता द्वेष्या निर्धनानां महाधनाः |
व्रतिनः पापशीलानामसतीनां कुलस्त्रियः ||

muurkhaanaam panditaa dveshyaa nirdhanaanaam mahaadhanaah |
vratinah paapashiilaanaamasatiinaam kulastriyah ||

Die Dummen hassen die Klugen, die Armen die Reichen.
Die Lasterhaften verachten die Eidfesten und Freier keusche Frauen.

Subhashitasudhanidhi

मूर्खा न द्रष्टव्या द्रष्टव्याश्चेन्नतैस्तु सह तिष्ठेत् |
यदि तिष्ठेन्न कथयेद्यदि कथयेन्मूर्खवत्कथयेत् ||

muurkhaa na drashtavyaa drashtavyaashcennataistu saha tishthet |
yadi tishthenna kathayedyadi kathayenmuurkhavatkathayet ||

Sieh nicht zu den Blöden hinüber. Siehst du sie schon an, so stell dich nicht zu ihnen.
Stehst du schon mit ihnen, so rede nicht mit. Mußt du schon mitreden, so red wie ein Blöder.

Katyayana Smrti

मनुष्ये कदलीस्तम्भे निःसारे सारमार्गणम् |
यः करोति स संमूढो जलबुद्बुदसन्निभे ||

manushye kadaliistambhe nihsaare saaramaarganam |
yah karoti sa sammuudho jalabudbudasannibhe ||

Wer in der welken Bananenstaude Mensch nach Mark sucht,
muß selbst wasserblasenhaft hohl im Kopf sein.

Pancatantra Mitrabheda

माता मित्रं पिता चेति स्वभावात् त्रितयं हितम् |
कार्यकारणतश्चान्ये भवन्ति हितबुद्धयः ||

maataa mitram pitaa ceti svabhaavaat tritayam hitam |
kaaryakaaranatashcaanye bhavanti hitabuddhayah ||

Mutter, Freund und Vater: Die drei sind uns von Natur aus wohlgesonnen.
Die anderen sind auf unser Wohl bedacht, weil sie Geschäfte machen wollen.

Pancatantra Mitrabheda

महद्भिः स्पर्धमानस्य विपदेव गरीयसी |
दन्तभङ्गोऽपि नागानां श्लाघ्यो गिरिविदारणे ||

mahadbhih spardhamaanasya vipadeva gariiyasii |
dantabhango'pi naagaanaam shlaaghyo girividaarane ||

Wer sich mit Mächtigeren anlegt, gewinnt bei Niederlagen noch an Würde.
Ein gewisser Elefant rennt gegen den Fels an, bricht sich den Stoßzahn ab, und wird bewundert.

Tantravartika

महताऽपि प्रयत्नेन तमिस्रायां परामृशन् |
कृष्णशुक्लविवेकं हि न कश्चिदधिगच्छति ||

mahataa'pi prayatnena tamisraayaam paraamrshan |
krshnashuklavivekam hi na kashcidadhigacchati ||

Mit größter Mühe selbst findet keiner, der in der Nachtfinsternis herumtappt,
den Unterschied zwischen Schwarz und Weiß heraus.

Shishupalavadha

महतस्तरसा विलङ्घय -
न्निजदोषेण कुधीर्विनश्यति |
कुरुते न खलु स्वयेच्छया
शलभानिन्धनमिद्धदीधितिः ||

mahatastarasaa vilanghayannijadoshena kudhiirvinashyati |
kurute na khalu svayecchayaa shalabhaanindhanamiddhadiidhitih ||

Hat ein Tollwütiger sich erst an der Macht vergriffen,
so geht der an seiner eigenen Niedertracht zugrunde.
Die Motte im Brennpunkt verschmort nicht etwa, weil die Flamme das so wollte.

Vishnupurana

मनोरथानां न समाप्तिरस्ति
वर्षायुतेनापि तथाब्दलक्षैः |
पूर्णेषु पूर्णेषु मनोरथानां
उत्पत्तयः सन्ति पुनर्नवानाम् ||

manorathaanaam na samaaptirasti varshaayutenaapi tathaabdalakshaih |
puurneshu puurneshu manorathaanaam utpattayah santi punarnavaanaam ||

Im Räderwerk der Wünsche gibt es die Erfüllung nicht,
auch nicht nach Zehntausenden oder Hunderttausenden von Jahren.
Nach jeder eben noch gestillten Sehnsucht steigen neue wieder auf.

Devibhagavata

मधु पश्यति मूढात्मा प्रपातं नैव पश्यति |
करोति निन्दितं कर्म नरकान्न बिभेति च ||

madhu pashyati muudhaatmaa prapaatam naiva pashyati |
karoti ninditam karma narakaanna bibheti ca ||

Der Tor sieht den Honig, den Abgrund sieht er nicht.
So begeht er auch die Freveltat und fürchtet die Höllen nicht.