Hitopadesha Suhrdbheda

आपद्युन्मार्गगमने कार्यकालात्ययेषु च ।
अपृष्टेनापि वक्तव्यं भृत्येन हितमिच्छता ॥

aapadyunmaargagamane kaaryakaalaatyayeshu ca |
aprshtenaapi vaktavyam bhrtyena hitamicchataa ||

Geht er auf riskanten Pfaden oder läßt die Zeit für's Werk verstreichen:
So muß, auch ungefragt, ein Diener, der ihm wohlgesonnen, sprechen.

Parashara Smrti

आपत्काले तु संप्राप्ते शौचाचारं न चिन्तयेत् ।
स्वयं समुद्धरेत् पश्चात् स्वस्थो धर्मं समाचरेत् ॥

aapatkaale tu sampraapte shaucaaacaaram na cintayet |
svayam samuddharet pashcaat svastho dharmam samaacaret ||

Im Moment der Katastrophe vergesse er die reine Lehre,
sondern rette sich selbst. Später, sobald er sicher steht, halte er sich ans Gesetz.

Pancatantra Mitrasamprapti

आदित्यस्योदयं तात ताम्बूलं भारतीकथा ।
इष्टा भार्या समित्रंश्चापूर्वाणि दिनेदिने ॥

aadityasyodayam taata taambuulam bhaaratiikathaa |
ishtaa bhaaryaa samitramshca apuurvaani dinedine ||

Der Sonne Aufgang, Mensch! Die Betelnuß, das Heldenlied,
die Traumfrau und der treue Freund - erstmalig sind sie Tag für Tag!

Nyayamanjari

आर्तो हि भिषजं पृष्ट्वा तदुक्तमनुतिष्ठते ।
तस्मिन् सविचिकित्सस्तु व्याधेराधिक्यमाप्नुयात् ॥

aarto hi bhishajam prshtvaa taduktamanutishthate |
tasmin savicikitsastu vyaadheraadhikyamaapnuyaat ||

Der Leidende ruft den Arzt und befolgt, was der ihm sagt.
Wenn er das jedoch in Frage stellt, siegt seine Krankheit über ihn.

Ratnasamuccaya

आत्मनो मुखदोषेण बध्यन्ते शुकसारिकाः ।
बकास्तत्र न बध्यन्ते मौनं सर्वार्थसाधनम् ॥

aatmano mukhadoshena badhyante shukasaarikaah |
bakaastatra na badhyante maunam sarvaarthasaadhanam ||

Aufgrund eines Schnabeldefekts bringen Papageien und Beos sich selbst in Gefangenschaft.
Nicht fangen läßt sich dagegen der Kranich. Sein Schweigen ist Mittel zu jedem Zweck.

Ashcaryacudamani

आत्मनाशे धर्मनाशे व्यसने सुमहत्यपि ।
दोषाय नानृतवचो भवती ह न संशयः ॥

aatmanaashe dharmanaashe vyasane sumahatyapi |
doshaaya naanrtavaco bhavati ha na samshayah ||

Angesichts eigener Vernichtung, des Untergangs der Ordnung, größten Unglücks auch
ist Lügen keine Schande. Daran besteht überhaupt kein Zweifel.

Bhagavata

आत्मजायासुतागारपशुद्रविणबन्धुषु ।
निरूढमूलहृदय आत्मानं बहु मन्यते ॥

aatmajaayaasutaagaarapashudravinabandhushu |
niruudhamuulahrdaya aatmaanam bahu manyate ||

Wer sein Herz in seiner Person, Weibern, Kindern, Haus, Tieren, Gewinn, Freunden
tief wurzeln läßt, kann sich einbilden, daß er selbst viel sei.

Shakuntala

आजन्मनः शाठ्यमशिक्षितो यः
तस्याप्रमाणं वचनं जनस्य ।
परातिसंधानं धीयते यैः
विद्येति ते सन्तु किलाप्तवाचः ॥

aajanmanah shaathyamashikshito yah
tasyaapramaanam vacanam janasya |
paraatisamdhaanam dhiiyate yaih
vidyeti te santu kilaaptavaacah ||

Unmaßgeblich ist, was wer von Geburt an zu täuschen nicht gelernt hat, sagt.
Viel glaubwürdiger ist dann wohl das Wort von einem, der so erzogen wurde,
sich zu überlegen, wie er andere übervorteilt?

Manusmrti

आचार्यश्च पिता चैव माता भ्राता च पूर्वजः ।
नार्ते नाप्यवमन्तव्या सज्जनेन विशेषतः ॥

aacaaryashca pitaa caiva maataa bhraataa ca puurvajah |
naarte naapyavamantavyaa sajjanena visheshatah ||

Ein guter Kerl zeichnet sich dadurch aus, daß er weder Lehrer noch Vater,
weder Mutter noch Bruder oder Urahn für sein Unglück verantwortlich macht.

Pancatantra Mitrabheda

आकारैरिङ्गितैर्गत्या चेष्टया भाषणेन च।
नेत्रवक्त्रविकारैश्च लक्ष्यते अन्तर्गतं मनः ॥

aakaarairingitairgatyaa ceshtayaa bhaashanena ca |
netravaktravikaaraishca lakshyate antargatam manah ||

Gesten, Stimmlage, Gang, Vorlieben und Sprache,
seine Augen und wie er's Gesicht verzieht, verraten uns, was in ihm vorgeht.

Subhashitani

किं वाससैवं न विचारणीयं
वासः प्रधानं खलु योग्यतायाः ।
पीताम्बरं वीक्ष्य ददौ तनूजां
दिगम्बरं वीक्ष्य विषं समुद्रः ॥

kim vaasasaivam na vicaaraniiyam
vaasah pradhaanam khalu yogyataayaah |
piitaambaram viikshya dadau tanuujaam
digambaram viikshya visham samudrah ||

Du sollst dich nicht verschätzen "Was soll denn Kleidung mir!"
Kleidung ist das Erste, was auf Eignung deutet.
Das Meer sah Vishnu ganz in Gelb gehüllt und gab ihm seine Tochter.
Es sah den in Luft gehüllten Shiva und gab ihm das Gift.

Ramayana Yuddha

आकारश्छाद्यमानोऽपि न शक्यो विनिगूहितुम् ।
बलाद्धि विवृणोत्येव भावमन्तर्गतं नृणाम् ॥

aakaarashchaadyamaano'pi na shakyo viniguuhitum |
balaaddhi vivrnotyeva bhaavamantargatam nrnaam ||

Auch verhüllt läßt Körpersprache sich nicht unterdrücken.
In den Menschen eingedrungene Gefühle brechen wieder mit Gewalt hervor.

Ratnabandhagara

अस्ति पुत्रो वशी यस्य भृत्यो भार्या तथैव च ।
अभावे सति संतोषः स्वर्गस्थोऽसौ महीतले ॥

asti putro vashii yasya bhrtyo bhaaryaa tathaiva ca |
abhaave sati samtoshah svargastho'sau mahiitale ||

Wer einen Sohn, Weib und Dienerschaft hat, die ihm gehorchen,
wer in der Kargheit zufrieden ist, hat schon auf dieser Erdoberfläche den Himmel erreicht.

Ratnabandhagara

असंमाने तपोवृद्धिः संमानाच्च तपःक्षयः ।
पूजया पुण्यहानिः स्यान्निन्दया सद्गतिर्भवेत् ॥

asammaane tapovrddhih sammaanaacca tapahkshayah |
puujayaa punyahaanih syaannindayaa sadgatirbhavet ||

Nicht anerkannt gedeiht der Büßer, aus Anerkennung schlägt Buße fehl.
In der Anbetung schwindet der Segen, aus Schmähung wird der gute Weg.

Bhagavata

असंकल्पाज्जयेत् कामं क्रोधं कामविवर्जनात् ।
अर्थानर्थेक्षया लोभं भयं तत्त्वावमर्शनात् ॥

asamkalpaajjayet kaamam krodham kaamavivarjanaat |
arthaanarthekshayaa lobham bhayam tattvaavamarshanaat ||

Wer sich nichts mehr vormacht, besiegt die Liebeslust, Lustverzicht besiegt den Zorn.
Die Gier besiegt, wer einsieht, daß Geld keinen Wert hat,
die Angst besiegt, wer die Wirklichkeit berührt.

Mahabharata Striparvan

अशोचयन् प्रतिकुर्वीत यदि पश्येत् पराक्रमम् ।
भैषज्यमेतद्दुःखस्य यदेतन्नानुचिन्तयेत्॥

ashocayan pratikurviita yadi pashyet paraakramam |
bhaishajyametadduhkhasya yadetannaanucintayet ||

Unbekümmert pariere er den Angriff sobald er ihn erkennt.
Das ist Balsam auf seine Wunden, wenn er darüber nicht lange nachsinnt.

Vishvagunadarsha

अशुभपुषि कलावप्यप्रमत्ताः स्वधर्माद्
अनुदिनमुपकारानाचरन्तो बुधानाम् ।
बहुजनपरिपुष्टौ बद्धदीक्षास्त एते
तनुसुखमपि हित्वा तन्वते देशसेवाम् ॥

ashubhapushi kalaavapyapramattaah svadharmaad
anudinamupakaaraanaacaranto budhaanaam |
bahujanaparipushtau baddhadiikshaasta ete
tanusukhamapi hitvaa tanvate deshasevaam ||

Zur unseligen Endzeit sogar gibt es solche, die nicht irre geworden an ihrer Bestimmung
Tag um Tag den Verständigen zu Hilfe eilen,
die durch Eid gebunden viel Volk satt zu machen,
ohne ihres körperlichen Wohls zu achten ihren Dienst am Lande leisten.

Pancatantra Mitrabheda

अमृतं शिशिरे वह्निरमृतं प्रियदर्शनम् ।
अमृतं राजसम्मानं अमृतं क्षीरभोजनम् ॥

amrtam shishire vahniramrtam priyadarshanam |
amrtam raajasammaanam amrtam kshiirabhojanam ||

Feuer im Winter ist göttlicher Nektar, Lebenselixir ist, etwas Schönes anzusehen.
Eine Auszeichnung vom König ist lebenverlängernd, lebenspendend Milchreis zu essen.

Mahabharata Vanaparvan

अब्रुवन् कस्यचिन्निन्दामात्मपूजामवर्णयन् ।
न कश्चिद् गुणसंपन्नः प्रकाशो भुवि दृश्यते ॥

abruvan kasyacin nindaam aatmapuujaam avarnayan |
na kashcid gunasampannah prakaasho bhuvi drshyate ||

Wer andere nicht schmäht, bleibt unerwähnt, wer sich nicht selbst lobt, unbesungen.
Wenn mal einer Qualitäten hat, so bleibt sein Abglanz unbemerkt.

Samayocitapadyamalika

अमन्त्रमक्षरं नास्ति वनस्पतिरनौषधम् ।
अयोग्यः पुरुषो नास्ति योजकस्तत्र दुर्लभः ॥

amantramaksharam naasti vanaspatirnaushadham |
ayogyah purusho naasti yojakastatra durlabhah ||

Kein Laut, der nicht zum Zauberspruch taugte, kein Heilkraut, das der Waldesfürst nicht hätte.
Ein Mensch ist nicht unbrauchbar, doch kaum einer setzt ihn richtig ein.

Bhagavatamahatmya

अवैष्णवो हतो देशो हतं श्राद्धमपात्रकम् ।
हतमश्रोत्रिये दानमनाचारं हतं कुलम् ॥

avaishnavo hato desho hatam shraaddhamapaatrakam |
hatamashrotriye daanamanaacaaram hatam kulam ||

Vernichtet ist ein Land ohne Vishnu, verschüttet das Opfer in unwürdige Hände,
verschenkt die Gabe an den falschen Gelehrten, verloren ist die Familie ohne Tradition.

Bhagavata

अविद्यमानोऽप्यवभाति हि द्वयो
ध्यातुर्धिया स्वप्नमनोरथौ यथा ।
तत्कर्म संकल्पविकल्पकं मनो
बुधो निरुन्ध्यादभयं ततः स्यात् ॥

avidyamaano'pyavabhaati hi dvayo
dhyaaturdhiyaa svapnamanorathau yathaa |
tatkarma samkalpavikalpakam mano
budho nirundhyaadabhayam tatah syaat ||

Auch wenn es nicht so ist, erscheint doch entzweit
der Gedanke vom Denker, der Traum vom Wunsch.
Absicht hier, Zögern da ist Geistes Werk.
Aus dem Niederhalten des Denkens nur kann Furchtlosigkeit entstehen.

Vishnu Purana

अरक्षितारो हर्तार शुल्कव्याजेन पार्थिवाः ।
हारिणो जनवित्तानां सम्प्राप्ते तु कलौ युगे ॥

arakshitaaro hartaara shulkavyaajena paarthivaah |
haarino janavittaanaam sampraapte tu kalau yuge ||

In der Endzeit sind die Fürsten keine Beschützer mehr, sondern Räuber,
die sich des Volkes Reichtum aneignen unter dem Vorwand Steuern einzutreiben.

Ramayana Yuddha

अयशस्यमनायुष्यं परदाराभिमर्शनम् ।
अर्थक्षयकरं घोरम् पापस्य च पुनर्भवम् ॥

ayashasyam anaayushyam paradaaraabhimarshanam |
arthakshayakaram ghoram paapasya ca punarbhavam ||

Eines anderen Weib zu berühren ist Verbrechen und Erbsünde, die deinen Ruf ruinieren, dein Leben verkürzen und dich materiell zugrunde richten.

Ratnabandhagara

अयशः प्राप्यते येन येन चापगतिर्भवेत् ।
स्वर्गाश्च भ्रश्यते येन तत्कर्म न समाचरेत् ॥

ayashah praapyate yena yena caapagatirbhavet |
svargaashca bhrashyate yena tatkarma na samaacaret ||

Kein Werk soll er verrichten, mit dem er seinen Ruf ruiniert,
durch das er Abschied nimmt oder die Himmel von sich wirft.

Garuda Purana

अभ्यस्य वेदशास्त्राणि तत्त्वं ज्ञात्वाऽथ बुद्धिमान् ।
पलालमिव धान्यार्थी सर्वशास्त्राणि संत्यजेत् ॥

abhyasya vedashaastraani tattvam jnaatvaa'tha buddhimaan |
palaalamiva dhaanyaarthii sarvashaastraani samtyajet ||

Klug geworden ist, wer die heiligen Schriften studiert und die Wahrheit erkannt hat,
sodaß er alle Lehren zurücklassen kann, so wie einer die Hülsen läßt, der das Korn will.

Pancatantra Kakolukiya

अपूज्या यत्र पूज्यन्ते पूज्यानांस्तु विमानना ।
त्रीणि तत्र प्रवर्तन्ते दुर्भिक्षं मरणं भयम् ॥

apuujyaa yatra puujyante puujyaanaamstu vimaananaa |
triini tatra pravartante durbhiksham maranam bhayam ||

Wo Schurken verehrt und Ehrenwerte verachtet werden,
gedeihen diese Drei: Hunger, Tod und Angst.

Mudrarakshasa

अप्राज्ञेन च कातरेन च गुणः स्याद्भक्तियुक्तेन कः
प्रज्ञविक्रमशालिनोऽपि हि भवेत् किं भक्तिहीनात्फलम् ।
प्रज्ञाविक्रमभक्तयः समुदिताः येषां गुणा भूतये
ते भृत्या नृपतेः कलत्रमितरे सम्पत्सु चापत्सु च ॥

apraajnena ca kaatarena ca gunah syadbhaktiyuktena kah
prajnavikramashaalino'pi hi bhavet kim bhaktihiinaatphalam |
prajnaavikramabhaktayah samuditaah yeshaam gunaa bhuutaye
te bhrtyaa nrpateh kalatramitare sampatsu caapatsu ca ||

Soll ihre Treu noch eine Tugend sein, wenn sie dumm und feige sind?
Oder was kommt bei Untreue raus, wenn sie schlau und mutig sind?
Verstand, Mut und Treue zusammen sind Eigenschaften zum Wohle des Herrschers,
solche Diener sind ihm Festung. Die anderen kommen im Glück und gehen in der Not.

Kautilya

अपराधं सहेताल्पं तुष्येदल्पेऽपि चोदये ।
महोपकारांश्चाध्यक्षान् प्रग्रहेणाभिपूजयेत् ॥

aparaadham sahetaalpam tushyedalpe'pi codaye |
mahopakaaraanshcaadhyakshaan pragrahenaabhipuujayet ||

Kleine Fehler soll er wohlwollend ignorieren, den geringsten Erfolg aber freudig feiern.
Für große spürbare Hilfsaktionen sei er von Herzen dankbar.

Bhojaprabandha

अप्रगल्भस्य या विद्याकृपणस्य च यद्धनम् ।
यच्च बाहुबलं भीरोर्व्यर्थमेतत्त्रयं भुवि ॥

apragalbhasya yaa vidyaa krpanasya ca yaddhanam |
yacca baahubalam bhiiror vyartham etat trayam bhuvi ||

Was ein Unentschlossener an Bildung, ein Geizhals an Vermögen,
oder ein Angsthase an starken Armen hat: Die drei sind falsch in dieser Welt.

Pancatantra Mitrabheda

अप्रकटीकृतशक्तिः शक्तोऽपि जनतिरस्क्रियां लभते ।
निवसन्नन्तर्दारुणि लङ्घ्यो वह्निर्न तु ज्वलितः ॥

aprakatiikrtashaktih shakto'pi janatiraskriyaam labhate |
nivasannantardaaruni langhyo vahnirna tu jvalitah ||

Wer seine Macht nicht spielen läßt, erntet beim Volk Verachtung, auch wenn er Macht hat.
Übers Feuer kann man hinwegsteigen, solange es im Brennholz gebunden ist, nicht aber, sobald es aufflammt.