Hitopadesha Mitralabha

उपार्जितानामर्थानां त्याग एव हि रक्षणं ।
तडागोदरसंस्थानां परीवाह इवांभसां ॥।

upaarjitaanaamarthaanaam tyaaga eva hi rakshanam |
tadaagodarasamsthaanaam pariivaaha ivaambhasaam ||

Gehäufte Werte abzugeben heißt sie zu schützen,
so wie der Wasserstand im Vorratsteich durch Abfluß reguliert wird.

Mahabharata Udyoga

उत्पाद्य पुत्राननृणांश्च कृत्वा
वृत्तिं च तेभ्योऽनुविधाय काञ्चित् ।
स्थाने कुमारीः प्रतिपाद्य सर्वाः
अरण्यसंस्थोऽथ मुनिर्बुभूषेत् ॥

utpaadya putraananrnaanshca krtvaa
vrttim ca tebhyo'nuvidhaaya kaancit |
sthaane kumaariih pratipaadya sarvaah
aranyasanstho'tha munirbubhuushet ||

Seine Söhne ziehe er groß und halte sie von Schulden frei,
jedem einzelnen gebe er mit, wodurch er zu Wohlstand kommt.
All seine Töchter bringe er unter in guten Häusern,
erst dann werde er Waldeinsiedler oder strahle als Schweiger.

Hitopadesha Mitralabha

इज्याध्ययनदानानि तपः सत्यं धृतिः क्षमा ।
अलोभ इति मार्गोऽयं धर्मस्याष्टविधः स्मृतः ॥

ijyaadhyayanadaanaani tapah satyam dhrtih kshamaa |
alobha iti maargoyam dharmasyaashtavidhih smrtah ||

Opfern, Lernen, Schenken, Fasten, Wahrheit, Festigkeit, Nachsicht
und Verzicht sind die achtspurige Bahn der ewigen Ordnung.

Manusmrti

आर्षं धर्मोपदेशं च वेदशास्त्राविरोधिना ।
यस्तर्केणानुसंधत्ते स धर्मं वेद नेतारः ॥

aarsham dharmopadesham ca vedashaastraavirodhinaa |
yastarkenaanusamdhatte sa dharmam veda netaarah ||

Die Rechtslehre der frühen Seher und spätere Vedakommentare schließen einander aus.
Richtungweisend ist, wer Recht und Veda scharfsinnig miteinander aussöhnt.

Subhashitasudhanidhi

आयासशतलब्धस्य प्राणेभ्योऽपि गरीयसः ।
गतिरेकैव वित्तस्य दानं शेषा विपत्तयः ॥

aayaasashatalabdhasya praanebhyo'pi gariiyasah |
gatirekaiva vittasya daanam sheshaa vipattayah ||

Ein Weg nur bleibt dem Reichtum, der schwerer wiegt als die bei seinem Erwerb unter hundertfacher Fron getanen Seufzer: sein Rest als Schenkung an Gescheiterte.

Mahabharata Adi

आदित्यचन्द्रावनिलौ च
द्यौर्भूमिरापो हृदयं यमश्च ।
अहश्च रात्रिश्च उभे च सन्ध्ये
धर्मश्च जानाति नरस्य वृत्तम् ॥

aadityacandraavanilau ca
dyaurbhuumiraapo hrdayam yamashca |
ahashca raatrishca ubhe ca sandhye
dharmashca jaanaati narasya vrttam ||

Sonne und Mond, die Luft, Himmel, Erde und Wasser, das Herz und Totengott Yama,
Tag und Nacht und beide Dämmerungen, Dharma auch, der Gott des Gesetzes, sie kennen des Menschen Wandel.

Hitopadesha Sandhi

आत्मा नदी भारत पुण्यतीर्था
सत्योदका शीलतट दयोर्मिः ।
अत्राभिषेकं कुरु पाण्डुपुत्र
न वारिणा शुध्यति चान्तरात्मा ॥

aatmaa nadii bhaarata punyatiirthaa
satyodakaa shiilatata dayormih |
atraabhishekam kuru paanduputra
na vaarinaa shudhyati caantaraatmaa ||

Du selbst, o Bharata, bist der Fluß: Deine Güte der Badeplatz, deine Ehrlichkeit das Wasser,
deine Ritterlichkeit die Uferböschung, deine Anteilnahme die Wellen. Hier tauche ein und bade,
o Pandusohn, denn die Seele im Innern wird nicht durch Wasser rein!

Manusmrti

आचार्यं च प्रवक्तारं पितरं मातरं गुरुं ।
न हिंस्यात्सज्जनान् गाश्च सर्वांश्चैव तपस्विनः ॥

aacaaryam ca pravaktaaram pitaram maataram gurum |
na hinsyaatsajjanaan gaashca sarvaanshcaiva tapasvinah ||

Lehrer und Verkünder, Vater, Mutter, Guru verletze man ebenso wenig
wie gute Menschen, Kühe sowie alle Büßer.

Manusmrti

आचारः परमो धर्मः श्रुत्युक्तः स्मार्त एव च ।
तस्मादस्मिन्सदा युक्तः नित्यं स्यादात्मवान्नरः ॥

aacaarah paramo dharmah shrutyuktah smaarta eva ca |
tasmaadasmin sadaa yuktah nityam syaadaatmavaannarah ||

Bewährte Praxis ist oberstes Gesetz, seit sie mündlich überliefert und erinnert wird.
Darum sei darin stets eingebunden der über sich selbst gebietende Mann.

Hitopadesha Sandhi

अश्वमेधसहस्राणि सत्यं च तुलया धृतं ।
अश्वमेधसहस्रस्य सत्यमेवातिरिच्यते ॥

ashvamedhasahasraani satyam ca tulayaa dhrtam |
ashvamedhasahasrasya satyamevaatiricyate ||

Legte gegen tausend Pferdeopfer man die Wahrheit auf die Waage,
so wöge die Wahrheit schwerer als tausend Pferdeopfer.

Bhagavata

अहो एषां वरं जन्म सर्वप्राण्युपजीवनं ।
सुजनस्येव येषां वै विमुखा यान्ति नार्थिनः ॥

aho eshaam varam janma sarvapraanyupajiivanam |
sujanasyeva yeshaam vai vimukhaa yaanti naarthinah ||

Oh ja! Die haben Leben in sich, da sie allen Lebensformen Unterhalt gewähren,
denn sie können wie jeder gute Mensch sich nicht einfach von einem Bedürftigen abwenden.

Yajniavalkya

अहिंसा सत्यमस्तेयं शौचमिन्द्रियनिग्रहः ।
दानं दमो दया क्षान्तिः सर्वेषां धर्मसाधनम् ॥

ahimsaa satyamasteyam shaucamindriyanigrahah |
daanam damo dayaa kshaantih sarveshaam dharmasaadhanam ||

Gewaltverzicht, Wahrhaftigkeit, Nichtwegnehmen, Klarheit, Triebzügelung,
Schenken, Selbstzucht, Anteilnahme, Vergebung: Alles Garanten der Stabilität.

Manusmrti

अहिंसयैव भूतानां कार्यं श्रेयोऽनुशासनं ।
वाक्चैव मधुराश्लक्ष्णा प्रयोज्या धर्ममिच्छता ॥

ahimsayaiva bhuutaanaam kaaryam shreyo'nushaasanam |
vaakyaiva madhuralakshanaa prayojyaa dharmamicchataa ||

Der Wesen Belehrung zum Besseren finde nur gewaltfrei statt, weil nur das freundlich gesprochene und glücklich gewählte Wort den Ausgleich schafft.

Atrisamhita

अहन्यहनि दातव्यं अदीनेनान्तरात्मना ।
स्तोकादपि प्रयत्नेन दानमित्यभिधीयते ॥

ahanyahani daatavyam adiinenaantaraatmanaa |
stokaadapi prayatnena daanamityabhidhiiyate ||

Täglich etwas, und sei es nur wenig und mühsam, doch innerlich überzeugt
zu erübrigen: Daran denkt man beim Wort "Schenken".

Mahabharata Udyoga

अभिवादनशीलस्य नित्यं वृद्धोपसेविनः ।
चत्वारि संप्रवर्धन्ते कीर्तिरायुर्यशो बलम् ॥

abhivaadanashiilasya nityam vrddhopasevinah |
catvaari sampravardhante kiirtiraayuryasho balam ||

Wer respektvoll grüßen kann und stets die Alten unterstützt,
dem vollenden diese Vier sich: Ruhm, Lebensdauer, Schönheit, Macht.

Atrisamhita

अभक्ष्यपरिहारश्च संसर्गश्चाप्यनिन्दितैः ।
आचारेषु व्यवस्थानं शौचमित्यभिधीयते ॥

abhakshyaparihaarashca samsargashcaapyaninditaih |
aacaareshu vyavasthaanam shaucamityabhidhiiyate ||

Ungenießbares verschmähen, Verkehr mit Tadellosen,
Prinzipientreue: Daran denkt man beim Wort "Reinheit".

Manusmrti

अप्रणोद्योऽतिथिः सायं सूर्योढो गृहमेधिना |
काले प्राप्तस्त्वकाले वा नास्यानश्नन् गृहे वसेत् ||

apranodyo'tithih saayam suuryodho grhamedhinaa |
kaale praaptastvakaale vaa naasyaanashnan grhe vaset ||

Vom Hausherrn nicht abzuweisen ist der Gast bei Sonnenuntergang,
ob zur rechten Zeit oder ungelegen, so muß er im Haus sich niedersetzen und essen.

Pratima Nataka

अनुचरति शशाङ्कं राहुदोषेऽपि तारा
पतति च वनवृक्षे याति भूमि लता च |
त्यजति न च करेणुः पङ्कलग्नं गजेन्द्रं
व्रजतु चरतु धर्मं भर्तृनाथा हि नार्यः ||

anucarati shashaankam raahudoshe'pi taaraa
patati ca vanavrkshe yaati bhuumi lataa ca |
tyajati na ca karenuh pankalagnam gajendram
vrajatu caratu dharmam bhartrnaathaa hi naaryah ||

Sternenfrau Tara folgt ihrem Mondhasen noch in die Finsternis.
Fällt im Wald ein Baum, geht auch die Liane zu Boden.
Ihren im Morast steckenden Elefantenfürsten läßt die Elefantenkuh nicht im Stich:
So unbedingt ergeben sind Frauen in der Pflicht ihren Männern wo sie gehen und wandeln.

Samayocita Padyamalika

अनित्यानि शरीराणि विभवो नैव शाश्वतः |
नित्यं संनिहितो मृत्युः कर्तव्यो धर्मसंग्रहः ||

anityaani shariiraani vibhavo naiva shaashvatah |
nityam samnihito mrtyuh kartavyo dharmasamgrahah ||

Nicht von Dauer sind die Körper, der Besitz währt auch nicht ewig.
Dauerhaft eingepflanzt ist der Tod, abzuarbeiten der Pflichtkatalog.

ident. Canakya Niti 12.12

Caturvargasamgraha

अन्धः स एव श्रुतवर्जितो यः
शठः स एवार्थिनिरर्थको यः |
मृतः स एवास्ति यशो न यस्य
धर्मे न धीर्यस्य स एव शोच्यः ||

andhah sa eva shrutavarjito yah
shathah sa evaarthinirarthako yah |
mrtah sa evaasti yasho na yasya
dharme na dhiiryasya sa eva shocyah ||

Blind ist, wer keine Lehre annimmt. Ein Lump, wer Geld hat und arm tut.
Der ist schon tot, dessen Ruhm nicht seiner ist, und bedauernswert, wer nicht auf Ausgleich sinnt.

Manusmrti

अतिवादांस्तितिक्षेत नावमन्येत कंचन |
न चेमं देहमाश्रित्य वैरं कुर्वीत केनचित् ||

ativaadaanstitiksheta naavamanyeta kamcana |
na cemam dehamaashritya vairam kurviita kenacit ||

Er darf nicht scharf machen oder verachten, die ihn übertönen.
Auch sollte er, solange er diesen Körper bewohnt, mit niemandem verfeindet sein.

Mahabharata Udyoga

अक्रोधेन जयेत्क्रोधमसाधुं साधुना जयेत् |
जयेत्कदर्यं दानेन जयेत्सत्येन चानृतं ||

akrodhena jayet krodhamasaadhum saadhunaa jayet |
jayet kadaryam daanena jayet satyena caanrtam ||

Unaufgeregtheit kann Wut, Geradheit kann Verbogenheit besiegen.
Schenken kann Geiz, Ehrlichkeit kann Trug bezwingen.

Manusmrti

अकुर्वन्विहितं कर्म निन्दितं च समाचरन् |
प्रसक्तश्चेंद्रियार्थेषु प्रायश्चित्तीयते नरः ||

akurvan vihitam karma ninditam ca samaacaran |
prasaktashcendriyaartheshu praayashcittiiyate narah ||

Wer die ihm zugedachte Wirkung nicht vollendet und nur weiter frevelnd
an der Sinnenwelt hängenbleibt, büßt in seiner Todesstund dafür, der Narr.

Pancatantra Mitrabheda

होमार्थैर्विधिवत्प्रदानविधिना सद्विप्रवृंदार्चनैः
यज्ञैर्भूरिसुदक्षिणैः सुविहितैः संप्राप्यते यत्फलं |
सत्तीर्थाश्रमवास होमनियमैश्चान्द्रायणाद्यैः कृतैः
पुंभिस्तत्फलमाहवे एनिहतैः संप्राप्यते तत्क्षणात् ||

homaarthairvidhivatpradaanavidhinaa sadvipravrndaarcanaih
yajnairbhuurisudakshinaih suvihitaih sampraapyate yatphalam |
sattiirthaashramavaasa homaniyamaishcaandraayanaadyaih krtaih
pumbhistatphalamaahave enihataih sampraapyate tatkshanaat ||

In dem Moment, da Männer in der Schlacht fallen, sammeln sie denselben Lohn wie all die Glücklichen, die zu heiligen Flußufern und Tempeln wallfahren, um dort selbst endlos zu opfern und zu räuchern, oder nachdem sie von opferkundigen, trefflichen Brahmanen opfern ließen und dabei ausgiebig und großzügig gespendet haben.

Subhashitasudhanidhi

स्त्रियः सपुरुषाः मार्गं सर्वालङ्कारसंयुताः |
निर्भयः प्रतिपद्यन्ते यदा रक्षति भूमिपः ||

striyah sapurushaah maargam sarvaalankaarasamyutaah |
nirbhayah pratipadyante yadaa rakshati bhuumipah ||

Frauen und Männer können erst dann wieder allen Schmuck anlegend
furchtlos ihren Fuß auf die Straße setzen, wenn der Herrscher das Land schützt.

Manusmrti

साम्ना दानेन भेदेन समस्तैरथवा पृथक् |
विजेतुम्प्रयतेतारीन्न युद्धेन कदाचन ||

saamnaa daanena bhedena samastairathavaa prthak |
vijetum prayatetaariin na yuddhena kadaacana ||

Mit Duldung, Schenken und Spalten, kombiniert oder einzeln angewandt,
trachte er seine Feinde zu besiegen, niemals aber durch Krieg.

Pancatantra Mitrabheda

सामादिदण्डपर्यन्तो नयः प्रोक्तः स्वयंभुवा |
तेषां दण्डस्तु पापीयांस्तं पश्चाद्विनियोजयेत् ||

saamaadidandaparyanto nayah proktah svayambhuvaa |
teshaam dandastu paapiiyaan tam pashcaadviniyojayet ||

Zwischen Erdulden und Dreinschlagen liegt das vom Schöpfer ausgesprochene Verhalten.
Von denen wiederum ist Strafgewalt sündenschwer. Also entfessle man die zuletzt.