Upamitibhavaprapanca

अकार्यवारणोद्युक्तो मूढो यः परिखिद्यते ।
वाग्विस्तरो वृथा तस्य भस्मन्याज्याहुतिर्यथा ॥

akaaryavaaranodyukto muudho yah parikhidyate |
vaagvistaro vrthaa tasya bhasmanyaajyaahutir yathaa ||

Jede Warnung vor dem, was er nicht tun soll, ist bei einem Blöden vergeblich.
Verschwendet ist das Wort wie Opferbutter in der Asche.

Subhashitasudhanidhi

अकार्य करणात् भीतः कार्याणां च विवर्जनात् ।
अकाले मन्त्रभेदात् च येन माद्येन्न तत् पिबेत् ॥

akaarya karanaat bhiitah kaaryaanaam ca vivarjanaat |
akaale mantrabhedaat ca yena maadyenna tat pibet ||

Nicht trinken was ihn benommen macht, soll, wer Angst hat zu tun was er nicht tun soll,
zu lassen, was er tun soll und zur Unzeit ein Geheimnis zu verraten.

Manusmrti

अकामस्य क्रिया काचिद्दृष्यते नेह कर्हिचित् ।
यद्यद्धि कुरुते किंचित् तत्तत् कामस्य चेष्टितम् ॥

akaamasya kriyaa kaaciddrshyate neha karhicit |
yadyaddhi kurute kimcit tattat kaamasya ceshtitam ||

Es gibt überhaupt kein Werk, das ohne Lust getan ward.
Was auch immer einer vollbringt, mit Lust hat er's gesucht.

Madusudana

ध्यानाभ्यासवशीकृतेन मनसा तन्निर्गुणं निष्क्रियं
ज्योतिः किंचन योगिनो यदि परं पश्यन्ति पश्यन्तु ते ।
अस्माकं तु तदेव लोचनचमत्काराय भूयाच्चिरं
कालिन्दीपुलिनोदरे किमपि यन्नीलं महो धावति ॥

dhyaanaabhyaasavashiikrtena manasaa tannirgunam nishkriyam
jyotih kimcana yogino yadi param pashyanti pashyantu te |
asmaakam tu tadeva locanacamatkaaraaya bhuuyaacciram
kaalindiipulinodare kimapi yanniilam maho dhaavati ||

Sollten die Yogis, weil sie sich auf's Meditieren und Studieren verstehen, sich den Höchsten
als eigenschaftslos, tatenlos oder irgend so ein Licht vorstellen, dann sollen sie zusehen.
Unser Höchster aber möge den Augen ein Freudenfest
als Wunderkind Krishna noch ewig im Sand der Yamuna spielen.

Vedantadeshika

संतोषार्थं विमृशति मुहुः सद्भिरध्यात्मविद्यां
नित्यं ब्रूते निशमयति च स्वादुसुव्याहृतानि ।
अङ्गीकुर्वन्ननघललितां वृत्तिमदेहपातात्
दृष्टादृष्टस्वभरविगमे दत्तदृष्टिप्रसन्नः ॥

samtoshaartham vimrshati muhuh sadbhir adhyaatmavidyaam
nityam bruute nishamayati ca svaadusuvyaahrtaani |
angiikurvann anaghalalitaam vrttim adehapaataat
drshtaadrshtasvabharavigame dattadrshtiprasannah ||

Er ist froh, solange er mit Edlen sein Wissen um den höchsten Geist erproben kann,
spricht jeden Tag und beachtet auch manch süßen, gutgemeinten Hinweis.
Sich einfügend in eine arglos-unschuldige Lebensweise, damit sein Körper nicht zerfällt,
ist im Abschiednehmen von dem was er sah oder noch nicht sah, ganz unbelastet einer, dem klare Sicht gegeben.

Karunalahari

वाचा निर्मलया सुधामधुरया यां नाथ शिक्षामदाः
तां स्वप्नेऽपि न संस्मराम्यहमहंभावावृतो निस्त्रिपः ।
इत्यागः शतशालिनं पुनरपि स्वीयेषु मां बिभ्रतः
तत्त्वो नास्ति दयानिधिर्यदुपते मत्तो न मत्तः परः ॥

vaacaa nirmalayaa sudhaamadhurayaa yaam naatha shikshaamadaah
taam svapne'pi na samsmaraamyaham ahambhaavaavrto nistripah |
ityaagah shatashaalinam punarapi sviiyeshu maam bibhratah
tattvo naasti dayaanidhir yadupate matto na mattah parah ||

Rein war dein Wort, o Herr, so wunderbar und heilig deine Lehre!
Doch denk ich nicht im Traum an sie. Vom Hochmut abgelenkt war ich und vollgestopft.
Nimm mich, den hundertfachen Schandtäter wieder auf unter die deinen!
Da ist einfach kein Gnadenschatz wie du, Hüter des Yaduvolks, und kein so Dummer wie der Dumme hier.

Malavikagnimitra

एकैश्वर्ये स्थितोऽपि प्रणतबहुफले यः स्वयं कृत्तिवासाः
कान्तासंमिश्रदेहोऽप्यविषयमनसां यः परस्ताद्यतीनां ।
अष्टाभिर्यस्य कृत्स्नं जगदपि तनुभिर्भिभ्रतो नाभिमानः
सन्मार्गलोकनाय व्यपनयतु स वस्तामसीं वृत्तिमीशः ॥

ekaishvarye sthito'pi pranatabahuphale svayam krttivaasaah
kaantaasammishradeho 'pyavishayamanasaam yah paras tad yatiinaam |
ashtaabhiryasya krtsnam jagadapi tanubhir bibhrato naabhimaanah
sanmaargalokanaaya vyapanayatu sa vastaamasiim vrttim iishah ||

Allein in seiner Macht steht, uns zu reichem Lohn zu führen, in der Tierhaut steckt er selbst.
Mit der Geliebten zu einem Körper verschmelzend ist er in Gedanken nicht bei den Sinnen und somit von allen Entsagungsvollen der Beste.
Die ganze Welt mit seinen acht Formen ertragend prahlt er doch nie damit,
sondern führt das Volk auf einen guten Weg, nur dazu muß er eure dunklen Wesenszüge austreiben, der Herr.

Mohamudgara

दिनमपि रजनी सायंप्रातः
शिशिरवसन्तौ पुनरायातः ।
कालः क्रीडति गच्छत्यायुः
तदपि न मुञ्चति आशावायुः ॥

dinamapi rajanii saayampraatah
shishiravasantau punaraayaatah |
kaalah kriidati gacchatyaayuh
tadapi na muncati aashaavaayuh ||

Tag und Nacht, der Sonne Aufgang, Untergang,
Herbst und wieder neuen Frühlings Überschwang:
Es ist das Spiel der Zeit, weil es um's Leben geht
wo der Hoffnung Windhauch nie so recht stille steht.

Vedantadeshika

क्षोणीकोणशतांशपालनकलादुर्वारगर्वानल
क्षुभ्यत् क्षुद्रनरेन्द्रचाटुरचनाधन्यान् न मन्यामहे ।
देवं सेवितुमेव निश्चनुमहे योऽसौ दयालुः पुरा
धानामुष्टिमुचे कुचेलमुनये दत्ते स्म वित्तेशताम् ॥

kshonikona shataansha paalanakalaa durvaara garvaanala
kshubhyat kshudranarendra caaturacanaa dhanyaan na manyaamahe |
devam sevitum eva nishcinumahe yo'sau dayaaluh puraa
dhaanaamushtimuce kucelamunaye datte sma vitteshataam ||

Warum sollten wir denen Respekt zollen, die mit Erfindungen reich werden, die einem knauserigen König schmeicheln, dessen Hochmutglut unweigerlich entfacht, daß er den hundertsten Teil eines winzigen Fleckchens Erde schützen darf.
Dafür sind wir fest entschlossen, nur einem Gott zu dienen, der seit jeher mitleidsvoll, dem in Lumpen gehüllten Schweiger dafür, daß er geröstete Gerste, die er in der Faust hielt, losließ, so viel gab, wie der Gott des Reichtums selbst.

Vedantadeshika

शिलं किमनलं भवेदनलमौदरं बाधितुं
पयः प्रसृतिपूरकं किमुन धारकं सारसं ।
अयत्न मलवल्लिकं पथिपटच्चरं कच्चरं
भजन्ति विबुधा मुधा ह्यहह कुक्षितः कुक्षितः ॥

shilam kimanalam bhavedanalamaudaram baadhitum
payah prasrtipuurakam kimuna dhaarakam saarasam |
ayatna malavallikam pathipataccaram kaccaram
bhajanti vibudhaa mudhaa hyahaha kukshitah kukshitah ||

Körner lesen und verdauen müßte reichen, um den Hunger zu beheben.
Wasser in Strömen fließend, sollte auch das Gefäß hier noch füllen.
In mühelos am Straßenrand gesammelte Lumpen kann man sich immer noch hüllen.
Und doch liebedienern Gelehrte stumpfsinnig Tag für Tag der Völlerei ergeben.

Vedantadeshika

शरीरपतनावधि प्रभुनिषेवणापादनात्
अबिन्धनधनञ्जयप्रशमदं धनं दन्धनम् ।
धनञ्जयविवर्धनं धनमुदूडगोवर्धनं
सुसाधनमबाधनं सुमनसां समाराधनम् ॥

shariirapatanaavadhi prabhunishevanaaapaadanaat
abindhanadhananjayaprashamadam dhanam dandhanam |
dhananjayavivardhanam dhanamuduudhagovardhanam
susaadhanamabaadhanam sumanasaam samaaraadhanam ||

Bevor man niederen Dienst bis zum Umfallen für einen Herrn antritt, ist es
weit verdienstvoller, Krishna zu dienen, der den beutereichen, Meerwasser verbrennenden Arjuna abkühlen und reifen ließ, der den schirmenden Berg Govardhana stemmte,
in seiner Grenzenlosigkeit leicht nachzuweisen ist und die Vernünftigen versöhnt.

Venisamhara

दृष्टः सप्रेमदेव्या किमिदमति भयात्संभ्रमाच्चासुरीभिः
शान्तान्तस्तत्त्वसारैः सकरुणमृषिभिर्विष्णुना सस्मितेन ।
आकृष्यास्त्रं सगर्वैरुपशमितवधूसंभ्रमैर्दैत्यवीरैः
सानन्दं देवताभिर्मयपुरदहने धूर्जटिः पातु युष्मान् ॥

drshtah sapremadevyaa kimidamiti bhayaatsambhramaaccaasuriibhih
shaantaantastattvasaaraih sakarunamrshibhirvishnunaa sasmitena |
aakrshyaastram sagarvairupashamitavadhuusambhramairdaityaviiraih
saanandam devataabhirmayapuradahane dhuurjatih paatu yushmaan ||

Von einer liebenden Göttin bewundert versetzt er Dämonen in Angst und Schrecken vor dem "Was ist das?", der von den Sehern, die durch Wirklichkeitsessenz letztendlich Frieden fanden, mit Sorge, und von Vishnu mit einem Lächeln bedacht
die Stadt des dämonischen Baumeisters abbrennt,
als augenrollende Teufelsknechte ihre schwangeren Weiber beschwichtigend blankziehen
und er das Wohlgefallen der Götter genießt:
Dieser Zottelkopf schütze Euch!

Mohamudgara

दिनमपि रजनी सायंप्रातः
शिशिरवसन्तौ पुनरायातः ।
कालः क्रीडति गच्छत्यायुः
तदपि न मुञ्चति आशावायुः ॥

dinamapi rajanii saayampraatah
shishiravasantau punaraayaatah |
kaalah kriidati gacchatyaayuh
tadapi na muncati aashaavaayuh ||

Tag und Nacht, der Sonne Aufgang, Untergang,
Herbst und wieder neuen Frühlings Überschwang:
Es ist das Spiel der Zeit, weil es um's Leben geht
wo der Hoffnung Windhauch nie so recht stille steht.

Subhashitani

सेवध्वं विबुधास्तमंधकरिपुं माक्लिश्यतान्यश्रुते
यस्मादत्र परत्र च त्रिजगति त्राता स एकः शिवः।
आयाते नियतेर्वशात् स्वविषये कालात् करालाद्भये
कुत्र व्याकरणं क्व तर्ककलहः काव्यश्रमः क्वापि वा ॥

sevadhvam vibudhaastamandhakaripum maaklishyataanyashrute
yasmaadatra paratra ca trijagati traataa sa ekah shivah |
aayaate niyatervashaat svavishaye kaalaat karaalaadbhaye
kutra vyaakaranam kva tarkakalahah kaavyashramah kvaapi vaa ||

Werft euch nieder, ihr Gelehrten, vor dem Feind der Blindheit, auf daß ihr nicht verzagt, wenn ihr vergeßt, weil er, Shiva, euer einziger Retter ist hier unten, da oben und in den drei Welten!
Aus dem Wunsch heraus, euch in ihr Reich zu entführen, naht die Zeit, vor deren klaffenden Kiefern ihr ängstlich erstarrt: Wohin dann mit eurer Wortklauberei, eurer streitbaren Logik,
den Mühen der Dichtung, wohin bloß damit?

Shivanandalahari

सा रसना ते नयने तामेव करौ स एव कृतकृत्यः ।
या ये यौ यो भर्गं वदतीक्षेते सदार्चतः स्मरति ॥

saa rasanaa te nayane taameva karau sa eva krtakrtyah |
yaa ye yau yo bhargam vadatiikshate sadaarcatah smarati ||

Wahre Zunge spricht das Heiße, wahre Augen sehn den Glast, echte Hände verdorren nicht, ihn immer wieder schönend: Der, so weiß man, hat sein Werk vollbracht.

Subhashitani

स्वाधीनं समतिक्रम्य मातरं पितरं गुरुम् ।
अस्वाधीनं कथं दैवं प्रकारैरभिराध्यते ॥

svaadhiinam samatikramya maataram pitaram gurum |
asvaadhiinam katham daivam prakaarairabhiraadhyate ||

Da wir uns hinwegsetzten über Mutter, Vater und Lehrer, als sie uns frei verfügbar waren,
wie sollten wir Schicksalhaftes, das wir nicht mehr umsonst kriegen, mit unsern Methoden günstig stimmen?

Bhagavata

सर्वभूतेषु यः पश्येद्भगवद्भावमात्मनः ।
भूतानि भगवत्यात्मन्येष भागवतोत्तमः ॥

sarvabhuuteshu yah pashyedbhagavadbhaavamaatmanah |
bhuutaani bhagavatyaatmanyesha bhaagavatottamah ||

Jemand der göttliche Selbstwerdung in allen Wesen
und alle Wesen in Gott selbst sieht, ist ein ganz Frommer.

Bhagavata

संप्रसन्ने भगवति पुरुषः प्राकृतैर्गुणैः ।
विमुक्तो जीवनिर्मुक्तो ब्रह्मनिर्वाणमृच्छति ॥

samprasanne bhagavati purushah praakrtairgunaih |
vimukto jiivanirmukto brahmanirvaanamrcchati ||

Wenn Gott erst zufrieden ist, wird der Mensch sein Naturerbe los,
läßt seine Einzelexistenz zurück und verliert sich in göttlicher Auflösung.

Rasagangadhara

संपदा संपरिष्वक्तो विद्यया चानवद्यया ।
नरो न शोभते लोके हरिभक्तिरसं विना ॥

sampadaa samparishvakto vidyayaa caanavadyayaa |
naro na shobhate loke haribhaktirasam vinaa ||

Von irdischem Glück und nicht zu leugnender Bildung innigst umarmt
stellt so ein Kerl nichts dar in der Welt ohne die Hingabe an Gott im Blut.

Bhaktirasayana

स्मर्तव्यः सततं कृष्णो विस्मर्तव्यो न जातुचित् ।
सर्वे विधिनिषेधाः स्युरेतयोरेव किंकराः ॥

smartavyah satatam krshno vismartavyo na jaatucit |
sarve vidhinishedhaah syuretayoreva kinkaraah ||

Krishnas immer zu gedenken und ihn niemals zu vergessen:
Alle Gebote und Verbote sollen Mägde dieser beiden sein.

Vishnushatpadi

सत्यपि भेदापगमे नाथ तवाहं न मामकीनस्त्वम् ।
सामुद्रो हि तरङ्गः क्वचन समुद्रो न तारङ्गः ॥

satyapi bhedaapagame naatha tavaaham na maamakiinastvam |
saamudro hi tarangah kvacana samudro na taarangah ||

Sind wir auch über die Spaltung hinaus, o Herr, so bin ich dein, und du kein Teil von mir.
Die Welle gehört dem Meer und nicht etwa das Meer der Welle.

Bhagavata

स्वर्गापवर्गयोः पुंसां रसायां भुवि सम्पादं ।
सर्वसामपि सिद्धीनां मूलं तच्चरणार्चनम् ॥

svargaapavargayoh pumsaam rasaayaam bhuvi sampaadam |
sarvasaamapi siddhiinaam muulam taccaranaarcanam ||

Der Grund für Himmel und Erlösung, für der Menschen Erfolg auf Erden oder in der Unterwelt,
für jede Vollendung überhaupt liegt darin, daß sie auf seine Fußspur achten.

Subhashitasudhanidhi

स्वर्गो धनं वा धान्यं वा विद्याः पुत्रास्सुखानि च ।
गुरुवृत्तानुरोधेन न किंचिदपि दुर्लभम् ॥

svargo dhanam vaa dhaanyam vaa vidyaa putraassukhaani ca |
guruvrtta'nurodhena na kimcidapi durlabham ||

Himmelfahrt, genug zu essen, Reichtum, Bildung, Söhne und viel Glück
erlangt nicht gar so schwer, wer seines Lehrers Gunst mit Respekt erwirbt.

Upadeshapancaka

सङ्गः सत्सु विधीयतां भगवतो भक्तिर्दृडा धीयताम्
शान्त्यादिः परिचीयतां दृडतरं कर्माशु संत्यज्यताम् ।
सद्विद्वानुपसर्प्यतां प्रतिदिनं तत्पादुका सेव्यतां
ब्रह्मैकाक्षरमर्थ्यतां शृतिशिरोवाक्यं समाकर्ण्यताम् ॥

sangah satsu vidhiiyataam bhagavato bhaktirdrdaa dhiiyataam
shaantyaadih pariciiyataam drdhataram karmaashu santyajyataam |
sadvidvaanupasarpyataam pratidinam tatpaadukaa sevyataam
brahmaikaaksharamarthyataam shrutishirovaakyam samaakarnyataam ||

Sucht die Begegnung mit Edlen und seid euch der Härten frommer Hingabe bewußt.
Schließt vor allem Frieden und nehmt Abstand von harten Aktionen.
Umschmeichelt die Weisen täglich und folgt ihren Spuren.
Gebt dem Einsilber "Brahm" einen Sinn und merkt auf beim Gesang heiligen Texte.

Haryashtaka

स गङ्गा स गया सेतुस्स काशी स च पुष्करं ।
जिह्वाग्रे वर्तते यस्य हरिरित्यक्षरद्वयम् ॥

sa gangaa sa gayaa setussa kaashii sa ca pushkaram |
jihvaagre vartate yasya harirityaksharadvayam ||

Er ist die Ganga, er ist die Gaya, er ist die Brücke, er ist Benares und Pushkara,
sobald seine Zungenspitze das Silbenpaar "Hari" in Schwingung versetzt.

Subhashitani

शैवा वयं न खलु तत्र विचारणीयम्
पञ्चाक्षरीजपपरा नितरां तथापि ।
चेतो मदीयमतसीकुसुमावभासं
स्मेराननं स्मरति गोपवधूकिशोरम् ॥

shaivaa vayam na khalu tatra vicaaraniiyam
pancaakshariijapaparaa nitaraam tathaapi |
ceto madiiyamatasiikusumaavabhaasam
smeraananam smarati gopavadhuukishoram ||

Shivaiten sind wir, daran gibt es nichts zu deuteln.
Die fünf Silben des Namo Shivaya zu murmeln ist immer noch das Größte.
Derweil denkt die Vernunft sich das berückend schöne, freundlich lächelnde Blumengesicht
des Jungen einer Kuhhirtenfrau.

Prabodhasudhakara

शुध्यति हि नान्तरात्मा कृष्णपदाम्भोजभक्तिमृते ।
वसनमिव क्षारोदैः भक्त्या प्रक्षाल्यते चेतः ॥

shudhyati hi naantaraatmaa krshnapadaambhojabhaktimrte |
vasanamiva kshaarodaih bhaktyaa prakshaalyate cetah ||

Wes Andacht an Krishnas Lotosblumenfüße abstirbt, des Gewissen wird nicht wieder rein.
Wie Kleider in Kalilauge, wird Vernunft in Hingabe gespült.

Vishvagunadarsha

श्रीरङ्गे शोभते यस्य श्रीरङ्गे शोभते च या ।
नमोऽहं कलये तस्मै न मोहं कलये ततः ॥

shriirange shobhate yasya shriirange shobhate ca yaa |
namo'ham kalaye tasmai na moham kalaye tatah ||

Sie, die in (Gott) Shriranga strahlt, ist, wer die Stadt (Shriranga) zum Leuchten bringt.
In der Zeit, da ich diese grüße, ist für Verblendung keine Zeit.

Subhashitasudhanidhi

शास्त्राय गुरुसंयोगः शास्त्रं विनयवृद्धये ।
विद्याविनीतो नृपतिर्न कृच्छ्रेष्ववसीदति ॥

shaastraaya gurusamyogah shaastram vinayavrddhaye |
vidyaaviniito nrpatirna krcchreshvavasiidati ||

Zum Lehrer geht, wer lernen will. Lernen heckt Selbstzucht.
Ein von Bildung geführter Herr über Menschen dankt in Krisenzeiten nicht ab.

Harsha "Naishadhcarita"

श्वः श्वः प्राणप्रयाणेपि न स्मरन्ति स्मरद्विषः ।
मग्नाः कुटुम्बजम्बाले बालिशा यदुपासिनः ॥

shvah shvah praanaprayaane'pi na smaranti smaradvishah |
magnaah kutumbajambaale baalishaa yadupaasinah ||

An so ein heut oder morgen verhauchendes Leben erinnern die Feinde der Liebe sich nicht. Versunken im Schlamm der Familiengründung frönen sie dieser aus kindischer Sicht.

Rasagangadhara

शरीरं ज्ञानजननं रोगो विष्णुस्मृतिप्रदः ।
विपद्वैराग्यजननी त्रयं सुखकरं सताम् ॥

shariiram jnaanajananam rogo vishnusmrtipradah |
vipadvairaagyajananii trayam sukhakaram sataam ||

Ein Körper zum Erkennen wie geschaffen, Gebrechen schenkt Erinnerung an Gott,
Scheitern, die Mutter der Entsagung: Das ist der Edlen Glücksdreieck.