Ramayanamanjari Kishkindha

पदस्था विषमस्थानां मित्राणां न भवन्ति ये ।
आयासिता तैर्जननी गर्भभारेण केवलम् ॥

padasthaa vishamasthaanaam mitraanaam na bhavanti ye |
aayaasitaa tairjananii garbhabhaarena kevalam ||

Wegen solchen, die Freunde in Not nicht wieder auf die Beine stellen,
werden Mütter, da sie mit ihnen schwanger gehen, nur gequält.

Bodhayana

पन्था देयो ब्राह्मणाय गवे राज्ञे ह्यचक्षुषे ।
वृद्धाय भारतप्ताय गर्भिण्ये दुर्बलाय च ॥

panthaa deyo braahmanaaya gave raajne hyacakshushe |
vrddhaaya bhaarataptaaya garbhinye durbalaaya ca ||

Macht den Weg frei für Brahmanen, Kühe, Könige, ja Blinde,
Alte, Lasten Schleppende, Schwangere und Schwache!

Ratnabandhagara

प्रथमे नार्जिता विद्या द्वितीये नार्जितं धनम् ।
तृतीये नार्जितं पुण्यं चतुर्थे किं करिष्यसि ॥

prathame naarjitaa vidyaa dvitiiye naarjitam dhanam |
trtiiye naarjitam punyam caturthe kim karishyasi ||

In der ersten keine Bildung erworben, in der zweiten kein Geld verdient.
In der dritten kein Verdienst erworben: Was machst du in der vierten?

Meghaduta

कस्यैकान्तं सुखमुपनतं दुःखमेकान्ततो वा ।
नीचैर्गच्छत्युपरि च दशा चक्रनेमिक्रमेण ॥

kasyaikaantam sukham upanatam duhkham ekaantato vaa |
niicairgacchati upari ca dashaa cakranemikramena ||

Wem ist immerzu das Glück geneigt, oder wer ist dauernd gramgebeugt?
Das Leben geht weiter, auf und nieder, ein Radreifen, der sich dreht.

Kumarasambhava

विकारहेतौ सति विक्रियन्ते ।
येषां न चेतांसि त एव धीराः ॥

vikaarahetau sati vikriyante |
yeshaam na cetaansi ta eva dhiiraah ||

Die in Versuchung sind ohne ihr Gewissen zu verkaufen
sind die wirklich Mutigen.

Kavyamimansa

प्रत्यक्षकविकाव्यं च रूपं च कुलयोषितः ।
गृहवैद्यस्य विद्या च कस्यैचिद्यदि रोचते ॥

pratyakshakavikaavyam ca ruupam ca kulayoshitah |
grhavaidasya vidyaa ca kasyaicidyadi rocate ||

Gegenwartslyrik, die Schönheit einer Unnahbaren,
des Hausdoktors Heilkunst gefällt wenn dann überhaupt noch wem?

Shankhalikhitasmrti

पक्षीणां बलमाकाशं मत्स्यानामुदकं बलम् ।
बलं मूर्खस्य मौनित्वं तस्करस्यानृतं बलम् ॥

pakshiinaam balamaakaasham matsyaanaamudakam balam |
balam muurkhasya maunitvam taskarasyaanrtam balam ||

Den Geflügelten gibt die Luft, Fischen das Wasser Kraft.
Schweigen macht den Dummen, Lügen den Dieb stark.

Ratnabandhagara

नोदन्वानर्थितामेति सदाम्बोभिः प्रपूर्यते ।
आत्मा तु पात्रानां नेयः पात्रमायान्ति संपदः ॥

nodanvaanarthitaameti sadaambobhih prapuuryate |
aatmaa tu paatraanaam neyah paatramaayaanti sampadah ||

Ohne daß es drum gebeten hätte wird das Meer stets aufgefüllt.
Man verleihe sich selbst Gefäßnatur, der Geldregen findet seine Schale schon.

Bhagavata

नैतत् समाचरेज्जातु मनसापि ह्यनीश्वरः ।
विनश्यत्याचरन् मौढ्याद् यथा रुद्रोऽब्धिजं विषम् ॥

naitat samaacarejjaatu manasaapi hyaniishvarah |
vinashyatyaacaran maudhyaad yathaa rudro'bdhijam visham ||

Nie soll ein Machtloser auch nur im Geist unternehmen,
woran er scheitert, wenn er aus Dummheit wie Rudra das Gift aus dem Meer auf sich nimmt.

Bhagavata

नेह यत्कर्म धर्माय न विरागाय कल्पते ।
न तीर्थपदसेवायै जीवन्नपि मृतो हि सः ॥

neha yatkarma dharmaaya na viraagaaya kalpate |
na tiirthapadasevaayai jiivannapi mrto hi sah ||

Eignet die Tat sich nicht zur Pflichterfüllung, nicht zur Entsagung,
für den Dienst an Krishna nicht, dessen Fuß schon heiligt, so ist einer tot, wenn er auch lebt.

Appayyadikshita Vairagya

नीतिज्ञा नियतिज्ञा वेदज्ञा अपि भवन्ति शास्त्रज्ञाः ।
ब्रह्मज्ञा अपि लभ्याः स्वाज्ञानज्ञानिनो विरलाः ॥

niitijnaah niyatijnaah vedajnaah api bhavanti shaastrajnaah |
brahmajnaa api labhyaah svaajnaanajnaanino viralaah ||

Disziplinkenner, Zukunftskundler, Vedakenner und Schriftgelehrte,
sogar Gottkenner kommen vor, nur solche, die wissen, daß sie nichts wissen, sind dünn gesät.

Yashastilaka

निःसारस्य पदार्थस्य प्रायेणाडम्बरो महान् ।
न हि स्वर्णे ध्वनिस्तादृक्कांस्ये यादृक् प्रजायते ॥

nihsaarasya padaarthasya praayenaadambaro mahaan |
na hi svarne dhvanistaadrkkaansye yaadrk prajaayate ||

Groß ist gewöhnlich das Spektakel um wertlose Gegenstände.
Gold bringt nicht den Klang hervor, den Kupfer erzeugt.

Subhashitasudhanidhi

निस्सर्पे बद्धसर्पे वा वस्तुं हि भवने सुखं ।
दृष्टनष्टभुजङ्गे तु निद्रा दुःखेन गम्यते ॥

nissarpe baddhasarpe vaa vastum hi bhavane sukham |
drshtanashtabhujange tu nidraa duhkhena gamyate ||

In einem schlangenfreien Haus oder mit gefangener Schlange ist gut wohnen.
Wurde das Kriechtier aber gesehen und ist dann entwischt, so schläft es sich schlecht.

Ratnasamuccaya

निर्विषेणापि सर्पेण कर्तव्या महती फटा ।
विषं भवतु वा मा वा फटाटोपो भयङ्करः ॥

nirvishenaapi sarpena kartavyaa mahatii phataa |
visham bhavatu vaa maa vaa phataatopo bhayankarah ||

Auch eine ungiftige Schlange muß eine mächtige Haube erzeugen.
Ob da nun Gift sei oder nicht, das Spreizen der Haube macht Angst.

Vakyapadiya

निमित्तेभ्यः प्रवर्तन्ते सर्व एव स्वभूतये ।
अभिप्रायानुरोधोऽपि स्वार्थस्यैव प्रसिद्धये ॥

nimittebhyah pravartante sarva eva svabhuutaye |
abhipraayaanurodho'pi svaarthasyaiva prasiddhaye ||

Aus welchen Gründen auch immer, alle handeln für ihr eigen Wohl.
Ist auch das Ziel erreicht, dem Eigennutz hat's gegolten.

Pancatantra Mitrabheda

निमित्तमुद्दिश्य हि यः प्रकुप्यति
ध्रुवं स तस्यापगमे प्रशाम्यति ।
अकारणद्वेषपरोहि यो भवेत्
कथं नरस्तं परितोषयिष्यति ॥

nimittamuddishya hi yah prakupyati
dhruvam sa tasyaapagame prashaamyati |
akaaranadveshaparo'hi yo bhavet
katham narastam paritoshayishyati ||

Wer eines Grundes wegen zürnt
wird wieder friedlich, wenn der Gegenstand weg ist.
Wer aber ohne Grund voller Haß ist,
wie soll so einer je wieder froh werden?

Manusmrti

नित्यमास्यं शुचि स्त्रीणां शकुनैः फलपातने ।
प्रसवे च शुचिर्वत्सः श्वा मृगग्रहणे शुचिः ॥

nityamaasyam shuci striinaam shakunaih phalapaatane |
prasave ca shucirvatsah shvaa mrgagrahane shucih ||

Das Antlitz der Frauen ist immer rein. Rein ist die Beere, die ein Omenhäher fallen ließ.
Vom Kalb Abgelutschtes wird rein, vom Hund gepacktes Wild ist rein.

Kavyaprakasha

निजदोषावृतमनसामतिसुन्दरमेव भाति विपरीतम् ।
पश्यति पित्तोपहतः शशिशुभ्रं शङ्खमपि पीतम् ॥

nijadoshaavrtamanasaamatisundarameva bhaati vipariitam |
pashyati pittopahatah shashishubhram shankhamapi piitam ||

Selbst Wunderschönes scheint verkehrt für die, denen angeborene Bosheit die Vernunft verdunkelt.
Ein von Gallensaft Gebrannter sieht auch im mondglanzweißen Muschelhorn das Gelbe.

Rasagangadhara

निर्गुणः शोभते नैव विपुलाडम्बरोऽपि ना ।
आपातरम्यपुष्टिश्रीशोभितः शाल्मलिर्यथा ॥

nirgunah shobhate naiva vipulaadambaro'pi naa |
aapaataramyapushti shriishobhitah shaalmaliryathaa ||

Ein Nichtsnutz wird auch nicht schöner, nur weil er viel Lärm um sich verbreitet.
Das ist so wie beim stachligen Baumwollbaum, der auch nur berückend schöne Blüten hat.

Shishupalavadha

नालम्बते दैष्टिकतां न निषीदति पौरुषे ।
शब्दार्थौ सत्कविरिव द्वयं विद्वानपेक्षते ॥

naalambate daishtikataam na nishiidati paurushe |
shabdaarthau satkaviriva dvayam vidvaanapekshate ||

Er hängt nicht ab von der Vorbestimmtheit, setzt nicht auf Mannesmut allein.
Wie ein guter Dichter auf Wort und Sinn hat er's auf beides abgesehen.

Ratnabandhagara

नारिकेलसमाना हि दृश्यन्ते खलु सज्जनाः ।
अन्ये बदरिकातुल्या बहिरेव मनोहराः ॥

naarikela samaanaa hi drshyante khalu sajjanaah |
anye badarika tulyaa bahireva manoharaah ||

Die guten Leute sind wie Kokosnüsse: rauhe Schale, weicher Kern.
Alle anderen sind wie Brustbeeren und nur von außen schön.

Ratnabandhagara

नास्ति कामसमो व्याधिर्नास्ति मोहसमो रिपुः ।
नास्ति क्रोधसमो वह्निर्नास्ति ज्ञानात्परं सुखम् ॥

naasti kaamasamo vyaadhirnaasti mohasamo ripuh |
naasti krodhasamo vahnirnaasti jnaanaatparam sukham ||

Kein Leiden ist wie Liebesleid, kein Feind ist wie der Wahn.
Kein Feuer brennt wie Wut so heiß, glücklich wird nur, wer erkennt.

Pancatantra Mitrasamprapti

नाभ्युत्थानक्रिया यत्र नालापा मधुराक्षराः ।
गुणदोषकथा नैव तत्र हर्म्ये न गम्यते ॥

naabhyutthaanakriyaa yatra naalaapaa madhuraaksharaah |
gunadoshakathaa naiva tatra harmye na gamyate ||

Man gehe in kein Haus hinein, wo sich niemand von seinem Platz erhebt, wo keine lieben Worte geplappert und kein harmloser Schwatz gehalten wird.

Ratnabandhagara

नाप्राप्यमभिवाञ्छन्ति नष्टं नेच्छन्ति शोचितुम् ।
आपत्स्वपि न मुह्यन्ति नराः पण्डितबुद्धयः ॥

naapraapyamabhivaanchanti nashtam necchanti shocitum |
aapatsu ca na muhyanti naraah panditabuddhayah ||

Durch Erfahrung kluge Männer träumen nicht von Unerreichbarem,
suchen Verluste nicht zu beklagen und verlieren in Notlagen nicht die Fassung.

Manusmrti

नापृष्टः कस्यचिद्ब्रूयात् न चान्यायेन पृच्छतः ।
जानन्नपि हि मेधावी जडवल्लोक आचरेत् ॥

naaprshtah kasyacid bruuyaat na caanyaayena prcchatah |
jaanannapi hi medhaavii jadavalloka aacaret ||

Ungefragt darf er garnichts sagen, auch nicht, wenn ihn einer hinterhältig fragt.
Ein vorsichtiger Mensch in dieser Welt spielt, auch wenn er die Antwort weiß, den Ahnungslosen.

Hitopadesha

नाद्रव्ये निहिता काचित्क्रिया फलवती भवेत् ।
न व्यापारशतेनापि शुकवत्पाठ्यते बकः ॥

naadravye nihitaa kaacitkriyaa phalavatii bhavet |
na vyaapaarashatena shukavatpaathyate bakah ||

Arbeit, in der kein Wert steckt, kann sich nicht lohnen.
Hundert Lektionen später spricht der Reiher immer noch nicht wie ein Papagei.

Ramayana Ayodhya

नातन्त्री वाद्यते वीणा नाचक्रो वर्तते रथः ।
नापतिः सुखमेधेत या स्यादपि शतात्मजा ॥

naatantrii vaadyate viinaa naacakro vartate rathah |
naapatih sukhamedheta yaa syaadapi shataatmajaa ||

Ohne Saiten klingt keine Laute, ohne Räder fährt kein Wagen.
Ohne ihren Gatten kann eine Frau, und wenn sie hundert Kinder hätte, nie wieder glücklich sein.

Bhagavata

न ह्यम्मयानि तीर्थानि न देवा मृच्छिलामयाः ।
ते पुनन्त्युरुकालेन दर्शनादेव साधवः ॥

na hyammayaani tiirthaani na devaa mrcchilaamayaah |
te punantyurukaalena darshanaadeva saadhavah ||

Die heiligen Ufer, oder Götzen aus Lehm oder Stein
brauchen lange, um uns zu läutern. Die Edlen braucht man dagegen nur zu sehen.

Shakuntala

लभेत वा प्रार्थयिता न वा श्रियम् ।
श्रिया दुरापः कथमीप्सितो जनः ॥

labheta vaa praarthayitaa na vaa shriyam |
shriyaa duraapah kathamiipsito janah ||

Wer Göttin Shri um Geld anfleht, kann sie erreichen oder auch nicht.
Wenn aber Shri zum Menschen will, wie sollte der sich ihr entziehn?

Mahabharata

गुरोरप्यवलिप्तस्य कार्याकार्यमजानतः ।
उत्पथं प्रतिपन्नस्य कार्यं भवति शासनम् ॥

gurorapyavaliptasya kaaryaakaaryamajaanatah |
utpatham pratipannasya kaaryam bhavati shaasanam ||

Auch ein Lehrer besudelt sich mal und weiß nicht mehr, was er tun darf und was nicht.
Dann schlägt er den falschen Weg ein, und es ist unsere Pflicht, ihn zu bestrafen.