Kalividambana

यदि न क्वापि विद्यायां सर्वथा क्रमते मतिः ।
मान्त्रिकास्तु भविष्यामो योगिनो यतयोऽपि वा ॥

yadi na kvaapi vidyaayaam sarvathaa kramate matih |
maantrikaastu bhavishyaamo yogino yatayo'pi vaa ||

Überallhin wandert der Geist, nur nicht in Richtung Vernunft.
Wir aber wollen Wunderheiler, Yogalehrer oder Wanderpriester sein.

Bhagavata

यदि न स्याद् गृहे माता पत्नी वा पतिदेवता ।
व्यङ्गे रथ इव प्राज्ञः को नामासीत दीनवत् ॥

yadi na syaad grhe maataa patnii vaa patidevataa |
vyange ratha iva praajnah ko naamaasiita diinavat ||

Sollte keine Mutter oder keine ihren Mann vergötternde Gattin mehr im Haus sein, so
hat der Wagen keine Räder mehr, und welcher vernünftige Mensch bliebe darauf traurig hocken?

Pancatantra Mitrabheda

यद्वाञ्छति दिवा मर्त्यो वीक्षते वा करोति वा ।
तत्स्वप्नेऽपि तदभ्यासाद्ब्रूते वाथ करोति वा ॥

yadvaanchati divaa martyo viikshate vaa karoti vaa |
tatsvapne'pi tadabhyaasaadbruute vaatha karoti vaa ||

Was der sterbliche Mensch tagsüber sich wünscht, ansieht oder unternimmt,
wird nachts im Traum wiederholt, und er sagt es oder tut es wieder.

Bhagavata

यदा देवेषु वेदेषु गोषु विप्रेषु साधुषु ।
धर्मे मयि च विद्वेषः स वा आशु विनश्यति ॥

yadaa deveshu vedeshu goshu vipreshu saadhushu |
dharme mayi ca vidveshah sa vaa aashu vinashyati ||

Wer sich gegen die Götter, die heiligen Schriften, die Kühe, die Theologen, die Edlen,
das Recht und gegen mich auflehnt, der wird ganz schnell umkommen.

Hitopadesha Mitralabha

यदशक्यं न तच्छक्यं यच्छक्यं शक्यमेव तत् ।
नोदके शकटं याति न नौका गच्छति स्थले ॥

yadashakyam na tacchakyam yacchakayam shakyameva tat |
nodake shakatam yaati na naukaa gacchati sthale ||

Was unmöglich ist, das ist eben nicht möglich, was möglich ist, geht immer.
Der Karren fährt nicht über's Wasser, der Nachen nicht über Land.

Yashastilaka

यथास्त्ररहिते पुंसि वृथा शौर्यपरिग्रहः ।
तथोपन्यासहीनस्य वृथा शास्त्रपरिग्रहः ॥

yathaastrarahite pumsi vrthaa shauryaparigrahah |
tathopanyaasahiinasya vrthaa shaastraparigrahah ||

Wie bei einem Mann ohne Waffen Ergriffensein von Heldenmut vergebens ist,
so ist auch Ergriffensein von einer Wissenschaft, die man keinem erklären kann, umsonst.

Atrismrti

यथाश्व रथहीनास्तु रथो वाश्वैर्यथा विना ।
एवंस्तपोऽप्यविद्यस्य विद्यावाप्यतपस्विनः ॥

yathaashva rathahiinaastu ratho vaashvairyathaa vinaa |
evamstapo'pyavidyasya vidyaavaapyatapasvinah ||

Wie kann es sein, daß da ein Roß keinen Streitwagen oder ein Streitwagen keine Rösser hat?
So ist es auch mit den Entbehrungen eines Ungebildeten oder mit der Bildung eines, der sich nie quälen würde.

Atrisamhita

यथान्नं मधुसंयुक्तं मधुवान्येन संयुतम् ।
एवं तपश्च विद्या च संयुक्तं भेषजं महत् ॥

yathaannam madhusamyuktam madhuvaanyena samyutam |
evam tapashca vidyaa ca samyuktam bheshajam mahat ||

Wenn dem Essen Honig beigefügt und damit das ganze Gericht wie Honig wird,
so ergeben Fleiß und Bildung miteinander kombiniert ein starkes Medikament.

Bhagavata

यथागदं वीर्यतममुपयुक्तं यदृच्छया ।
अजानतोऽप्यात्मगुणं कुर्यान्मन्त्रोऽप्युदाहृतः ॥

yathaagadam viiryatamamupayuktam yadrcchayaa |
ajaanato'pyaatmagunam kuryaanmantro'pyudaahrtah ||

Wie ein Medikament auch unbewußt eingenommen äußerst nützlich sein kann,
so kann auch ein unverstanden aufgesagter Zauberspruch ein Pluspunkt für die Seele sein.

Bhagavata

यथामयोऽङ्गे समुपेक्षितो नृभि-
र्न शक्यते रूढपदश्चिकित्सितुम् ।
यथेन्द्रियग्राम उपेक्षितस्तथा
रिपुर्महान् बद्धबलो न चाल्यते ॥

yathaamayo'nge samupekshito nrbhi
rna shakyate ruudhapadashcikitsitum |
yathendriyagraama upekshitastathaa
ripurmahaan baddhabalo na caalyate ||

Sobald man einen verletzten Zeh übersehen hat,
kann keiner den geschwollenen Fuß mehr behandeln.
So wird auch die übersehene Sinnenlustzone
zu einem mächtigen Feind, der die Kräfte bindet und sich nicht mehr lösen läßt.

Kalividambana

यत्र भार्यागिरो वेद यत्र धर्मोऽर्थसाधनम् ।
यत्र स्वप्रतिभा मानं तस्मै श्रीकलये नमः ॥

yatra bhaaryaagiro veda yatra dharmo'rthasaadhanam |
yatra svapratibhaa maanam tasmai shriikalaye namah ||

Wo das Wort der Frau das Wort Gottes, wo Religion ein Mittel zum Zweck,
wo Selbstbewußtsein Arroganz ist, bezeugt man der Endzeit Verehrung.

Ratnabandhagara

यत्कर्म कुर्वतोऽस्य स्यात्परितोषोऽन्तरात्मनः ।
तत्प्रयत्नेन कुर्वीत विपरीतंस्तु वर्जयेत् ॥

yatkarma kurvato'sya syaat paritosho'ntaraatmanah |
tatprayatnena kurviita vipariitamstu varjayet ||

Die Arbeit, die einer macht, soll ihn im Innern selbst zufrieden machen.
Was nämlich unter Zwang geschieht, verkehrt sich in sein Gegenteil.

Bhagavata

य उद्यतमनादृत्य कीनाशमभियाचते ।
क्षीयते तद्यशः स्फीतं मानश्चावज्ञया हतः ॥

ya udyatamanaadrtya kiinaashamabhiyaacate |
kshiiyate tadyashah sphiitam maanashcaavajnayaa hatah ||

Wer den hilfsbereiten Meister übersehend nach einem Stümper verlangt,
dessen Ruhm und aufgeblähte Eitelkeit schwinden dahin und er scheitert an seiner Gleichgültigkeit.

Pancatantra Mitrabheda

मृत्योर्बिभेषि किं बाल न स भीतं विमुञ्चति ।
अद्यवाब्दशतान्ते वा मृत्युर्वै प्राणिनां ध्रुवः ॥

mrtyorbibheshi kim baala na sa bhiitam vimuncati |
adya vaabdashataante vaa mrtyurvai praaninaam dhruvah ||

Warum fürchtest du den Tod, mein Kind? Er spart doch den Furchtsamen nicht aus.
Ob heute schon oder nach hundert Jahren: Der Tod ist den Wesen gewiß.

Bhagavata

मृत्युर्जन्मवतां वीर देहेन सह जायते ।
अद्यवाब्दशतान्ते वा मृत्युर्वै प्राणिनां ध्रुवः ॥

mrtyurjanmavataam viira dehena saha jaayate |
adya vaabdashataante vaa mrtyurvai praaninaam dhruvah ||

Der Tod der Geborenen, o Held, wird mit dem Körper zusammen geboren.
Ob heute schon oder nach hundert Jahren: Es ist der Tod, der den Wesen bleibt.

Pancatantra Mitrabheda

मृतानां स्वामिनः कार्ये भृत्यानामनुवर्तिनां ।
भवेत्स्वर्गेऽक्षयो वासः कीर्तिश्च धरणीतले ॥

mrtaanaam svaaminah kaarye bhrtyaanaamanuvartinaam |
bhavetsvarge'kshayo vaasah kiirtishca dharaniitale ||

Ihrer toten Herren Werk fortsetzender Diener
Wohnung im Himmel und Ruhm auf Erden sei ohne Ende.

Ratnabandhagara

मुहूर्तमपि जीवेत नरः शुक्लेन कर्मणा ।
न कल्पमपि कृष्णेन लोकद्वयविरोधिना ॥

muhuurtamapi jiiveta narah shuklena karmanaa |
na kalpamapi krshnena lokadvayavirodhinaa ||

Nur einen Moment mag einer, hell strahlt seine Tat, erleben,
doch keine Ewigkeit im finstren Widerstreit mit beiden Welten.

Mahabharata Shanti

मुनेरपि वनस्थस्य स्वानि कर्माणि कुर्वतः ।
उत्पद्यन्ते त्रयः पक्षा मित्रोदासीनशत्रवः ॥

Auch der Einsiedler im Wald muß ein paar Dinge selbst machen,
und schon entstehen drei Parteien: Freunde, Unbeteiligte und Feinde.

Mudrarakshasa

मित्राणि शत्रुत्वमुपानयन्ति
मित्रत्वमर्थस्य वशाच्च शत्रून् ।
नीतिर्नयत्यस्मृत पूर्ववृत्तं
जन्मान्तरं जीवत एव पुंसः ॥

mitraani shatrutvamupaanayanti
mitratvamarthasya vashaacca shatruun |
niitirnayatyasmrta puurvavrttam
janmaantaram jiivata eva pumsah ||

Freunde machen sie sich zu Feinden
und Feinde zu Freunden, ganz wie's der Nutzen gebietet.
Früheren Verhaltens nicht gedenkend wählt seine Taktik
der Mann als lebte er schon in einer anderen Geburt.

Samayocitapadyamalika

मातासमं नास्ति शरीरपोषणं
विद्यासमं नास्ति शरीरभूषणम् ।
भार्यासमं नास्ति शरीरतोषणं
चिन्तासमं नास्ति शरीरशोषणम् ॥

maataasamam naasti shariiraposhanam
vidyaasamam naasti shariirabhuushanam |
bhaaryaasamam naasti shariiratoshanam
cintaasamam naasti shariirashoshanam ||

Nichts läßt den Leib so gedeihen wie die Mutter.
Nichts macht den Körper so schön wie die Bildung.
Nichts schafft dem Leib so viel Lust wie das Weib.
Nichts zehrt am Körper so wie die Sorgen.

Samayocitapadyamalika

मातृवत् परदारांश्च परद्रव्याणि लोष्टवत् ।
आत्मवत् सर्वभूतानि यः पश्यति स पश्यति ॥

maatrvat paradaaraanshca paradravyaani loshtavat |
aatmavat sarvabhuutaani yah pashyati sa pashyati ||

Wer seine Mutter in den Frauen von anderen, ein Stück Dreck im Besitz von anderen,
wer sich selbst in allen Wesen sieht, der sieht richtig.

Mahabharata Vana

माता गुरुतरा भूमेः खात्पितोच्चतरस्तथा ।
मनः शीघ्रतरं वाताच्चिन्ता बहुतरी तृणात् ॥

maataa gurutaraa bhuumeh khaatpitoccatarastathaa |
manah shiighrataram vaataaccintaa bahutarii trnaat ||

Die Mutter hat mehr Gewicht als die Erde, der Vater steht auch höher als der Himmel.
Der Geist eilt schneller als der Wind. Sorgen hat man mehr als es Grashalme gibt.

Pancatantra Kakolukiya

महाजनस्य सम्पर्कः कस्य नोन्नतिकारकः ।
पद्मपत्रस्थितं तोयं धत्ते मुक्ताफलश्रियं ॥

mahaajanasya samparkah kasya nonnatikaarakah |
padmapatrasthitam toyam dhatte muktaaphalashriyam ||

Ist einer erst hinter Mächtigen geborgen, warum sollte sein Aufstieg da nicht gesichert sein?
Auf's Lotusblatt fällt der Spritzer und erhält Perlglanz zum Lohn.

Vivekacudamani

मस्तकन्यस्तभारादेर्दुःखमन्यैर्निवार्यते ।
क्षुदादिकृतदुःखंस्तु विना स्वेन न केनचित् ॥

mastaka nyasta bhaaraader duhkham anyair nivaaryate |
kshudaadi krtaduhkhamstu vinaa svena na kenacit ||

Schmerz des Kopfes infolge der darauf getürmten Lasten kann noch von anderen genommen werden. Hunger und was sonst noch Schmerz bereitet nur von einem selbst und sonst keinem.

Ratnabandhagara

मनो धावति सर्वत्र मदोन्मत्तगजेन्द्रवत् ।
ज्ञानाङ्कुशसमा बुद्धिः तस्य निश्चलते मनः ॥

mano dhaavati sarvatra madonmattagajendravat |
jnaanaangkushasamaa buddhih tasya nishcalate manah ||

Der Geist rennt überallhin wie so ein brünftiger Elefantenbulle.
Ganz wie ein Erkenntnissteuerhaken bringt Weisheit diesen Geist zur Ruhe.

Hitopadesha Mitralabha

मनस्वी म्रियते कामं कार्पण्यं न तु गच्छति ।
अपि निर्वाणमायाति नानलो याति शीततां ॥

manasvii mriyate kaamam kaarpanyam na tu gacchati |
api nirvaanamaayaati naanalo yaati shiitataam ||

Lieber stirbt ein Mensch mit Selbstachtung als daß er sich bemitleiden ließe.
Wenn es auch erlischt so wird das Feuer doch nicht kalt.

Hitopadesha Suhrdbheda

मणिर्लुठति पादेषु काचः शिरसि धार्यते ।
यथैवास्तु तथैवास्तु काचः काचो मणिर्मणिः ॥

manirluthati paadeshu kaacah shirasi dhaaryate |
yathaivastu tathaivastu kaacah kaaco manirmanih ||

Ein Juwel baumelt an den Füßen, eine Glasscherbe wird am Haupte getragen.
Wo ein jedes auch immer sei: Die Scherbe bleibt eine Scherbe, das Juwel ein Juwel.

Appayyadikshita Vairagya

भोगाय पामराणां योगाय विवेकिनां शरीरमिदं ।
भोगाय च योगाय च न कल्पते दुर्विदग्धानां ॥

bhogaaya paamaraanaam yogaaya vivekinaam shariiramidam |
bhogaaya ca yogaaya can a kalpate durvidagdhaanaam ||

Dem Genusse dient dieser Körper den Grindigen, dem Yoga den Vernünftigen.
Weder für Genuß noch Yoga taugt der Leib von solchen, die schlecht verdaut haben.

Mudrarakshasa

भेतव्यं नृपतेस्ततः सचिवतो राज्ञस्ततो वल्लभात्
अन्येभ्यश्च वसन्ति येऽस्य भवने लब्धप्रसादा विटाः ।
दैन्यादुन्मुखदर्शनापलपनैः पिण्डार्थमायस्यतः
सेवां लाघवकारिणीं कृतधियः स्थाने श्ववृत्तिं विदुः ॥

bhetavyam nrpatestatah sacivato raajnastato vallabhaat
anyebhyashca vasanti ye'sya bhavane labdhaprasaadaa vitaah |
dainyaadunmukhadarshanaapalapanaih pindaarthamaayasyatah
sevaam laaghavakaariniim krtadhiyah sthaane shvavrttim viduh ||

Den Herrscher, die Minister, des Königs Günstlinge, andere Palastbewohner, so auch Buben, die für Frohsinn sorgen, hat zu fürchten und mit ausweichendem Blick, elend, von unten herauf anzusehen, wer für ein paar Krümel sich im Dienst verbraucht, der einen unwichtig werden und einen Zustand erreichen läßt, den Leute, die sich Gedanken gemacht haben, für eine Hundeexistenz halten.

Bodhicaryavatara

भूमिं छादयितुं सर्वां कुतश्चर्म भविश्यति ।
उपानच्चर्ममात्रेण छन्ना भवति मेदिनी ॥

bhuumim chaadayitum sarvaam kutashcarma bhavishyati |
upaanaccarmamaatrena channaa bhavati medinii ||

Woher nähme man das Leder, um die ganze Welt damit zu umspannen?
Für einen mit Leder unter den Sohlen ist die fette Erde damit überzogen.