Ratnabandhagara

सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृत्तिः ।
तन्मित्रं यत्र विश्वासः सदेशो यत्र जीव्यते ॥

saa bharyaa yaa priyam bruute sa putro yatra nirvrttih |
tanmitram yatra vishvaasah sa desho yatra jiivyate ||

Das rechte Weib spricht Liebes dir, der rechte Sohn vollendet sich.
Auf echte Freunde ist Verlaß und Heimat ist, wo sich's leben läßt.

Samayocita

सुखमध्ये स्थितं दुःखं दुःखमध्ये स्थितं सुखम् ।
द्वयमन्योन्यसंयुक्तं प्रोच्यते जलपङ्कवत् ॥

sukhamadhye sthitam duhkham duhkhamadhye sthitam sukham |
dvayamanyonyasamyuktam procyate jalapankavat ||

Mitten im Glück steckt Leid, in des Leides Mitte das Glück.
Beide durchdringen einander wie man's vom schlammigen Wasser kennt.

Samayocita

संतोषस्त्रिषु कर्तव्यः कलत्रे भोजने धने ।
त्रिषु चैव न कर्तव्योऽध्ययने जपदानयोः ॥

samtoshastrishu kartavyah kalatre bhojane dhane |
trishu caiva na kartavyo'dhyayane japadaanayoh ||

Mit diesen dreien sei zufrieden: mit dem Eheweib, dem Essen, dem Gelde.
Mit diesen dreien aber nicht: mit dem Lernen, Beten und Schenken.

Mahabharata Shanti

सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा ।
अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते सदा ॥

sahasva shriyamanyeshaam yadyapi tvayi naasti saa |
anyatraapi satiim lakshmiim kushalaa bhunjate sadaa ||

Ertrag das Glück der andern, auch wenn's nicht dein eigenes ist.
Wo immer Lakshmi auch sein mag, gehörig genießen kann man sie stets.

Garudapurana

स्वकर्मधर्मार्जितजीवितानां
शास्त्रेषु दारेषु सदा रतानाम् ।
जितेन्द्रियाणामतिथिप्रियाणां
गृहेऽपि मोक्षः पुरुषोत्तमानाम् ॥

svakarmadharmaarjitajiivitaanaam
shaastreshu daareshu sadaa rataanaam |
jitendriyaanaamatithipriyaanaam
grhe'pi mokshah purushottamaanaam ||

Für die Mehrung ihres Karma- und Dharmavorrats lebende,
an Schriften und Eheweibern immer wieder Freude findende,
ihre Instinkte zügelnde, sich über Besucher freuende
Prachtkerle finden sogar zu Hause Erlösung.

Garudapurana

स्थानस्थितानि पूज्यन्ते पूज्यन्ते च पदे स्थिताः ।
स्थानभ्रष्टा न पूज्यन्ते कुशा दन्ता नखा नराः ॥

sthaanasthitaani puujyante puujyante ca pade sthitaah |
sthaanabhrashtaa na puujyante kushaa dantaa nakhaa naraah ||

Die am richtigen Standort werden geachtet, geachtet auch, wenn sie auf den Beinen stehen.
Aus ihrer Position entfernt bleiben ohne Achtung die Kuschagräser, Zähne, Fingernägel und Menschen.

Ratnabandhagara

सत्यं सत्यं मुनेर्वाक्यं नादत्तमुपतिष्ठते ।
अम्बुभिः पूरिता पृथ्वी चातकस्य मरुस्थली ॥

satyam satyam munervaakyam naadattamupatishtate |
ambubhih puuritaa prthvii caatakasya marusthalii ||

Die Weisen haben wirklich die Wahrheit gesagt: Was einem nicht gegeben wurde, ist nicht da!
Die Erde voll Wasser ist des Cataka Wüste.

Ratnabandhagara

संतोषक्षतये पुंसामाकस्मिकधनागमः ।
सरसां सेतुभेदाय वर्षौघः स च न स्थिरः ॥

samtoshakshataye pumsaamaakasmikadhanaagamah |
sarasaam setubhedaaya varshaughah sa ca na sthirah ||

Unverhoffter Geldzustrom stört nur die Zufriedenheit unter den Männern.
Der zu Dammbruch und Überflutung führende Regenguß ist ja gerade nicht stabil.

Ratnabandhagara

सम्पूर्णकुम्भो न करोति शब्दं
अर्धोघटो घोषमुपैति नूनम् ।
विद्वान्कुलीनो न करोति गर्वं
जल्पन्ति मूढास्तु गुणैर्विहीनाः ॥

sampuurnakumbho na karoti shabdam
ardhoghato ghoshamupaiti nuunam |
vidvaankuliino na karoti garvam
jalpanti muudhaastu gunairvihiinaah ||

Ein voller Topf macht kein Geräusch.
Halbvoll tönt sein Widerhall.
Ein Gebildeter mit Anstand macht sich nicht wichtig.
Halbgebildete Taugenichtse dagegen plappern die ganze Zeit.

Bhojaprabandha

सत्यपि च सुकृतकर्मणि दुर्नीतिश्चेत् श्रियं हरत्येव ।
तैलैः सदोपयुक्तां दीपशिखां विदलयति हि वातालिः ॥

satyapi ca sukrtakarmani durniitishcet shriyam haratyeva |
tailaih sadopayuktaam diipashikhaam vidalayati hi vaataalih ||

Mag einer Gutes getan haben, doch kann übler Wandel sein Glück zerstören.
Die Flamme eines mit Ölen immer gut versorgten Dochtes löscht ein Lufthauch aus.

Pancatantra

सकृत् कन्दुकपातेन पतत्यार्यः पतन्नपि ।
तथा पतति मूर्खास्तु मृत्पिण्डपतनं यथा ॥

sakrt kandukapaatena patatyaaryah patannapi |
tathaa patati muurkhaastu mrtpindapatanam yathaa ||

Wie beim einfachen Ballrückprall ist es, wenn ein Edler fällt.
Ein Trottel aber fällt dann so, wie wenn man einen Lehmkloß schmeißt.

Bhojaprabandha

संग्रहैकपरः प्रायः समुद्रोऽपि रसातले ।
दातारं जलदं पश्य गर्जन्तं भुवनोपरि ॥

samgrahaikaparah praayah samudro'pi rasaatale |
daataaram jaladam pashya garjantam bhuvanopari ||

Der Ozean, dem einzig das Aufnehmen wichtig ist, liegt größtenteils unterirdisch.
Sieh nur die wasserspendende Donnerwolke, wie sie über der Erde grollt.

Pancatantra

संगतिः श्रेयसि पुंसां स्वपक्षे च विशेषतः ।
तुषैरपि परिभ्रष्टा न प्ररोहन्ति तण्डुलाः ॥

samgatih shreyasi pumsaam svapakshe ca visheshatah |
tushairapi paribhrashtaa na prarohanti tandulaah ||

Gesellschaft ist besser mit Männern besonders vom eigenen Flügel.
Aus ihren Hülsen gedroschen keimen Reiskörner nicht.

Garudapurana

शौर्ये तपसि दाने च यस्य न प्रथितं यशः ।
विद्यायामर्थलाभे वा मातुरुच्चार एव सः ॥

shaurye tapasi daane ca yasya na prathitam yashah |
vidyaayaamarthalaabhe vaa maturuccaara eva sah ||

Wes Ruhm sich nicht verbreitet hat für Heldenmut, Entbehrung, Schenken, Bildung, Gelderwerb, ist doch nur seiner Mutter Ausscheidung.

Mahabharata

श्वः कार्यमद्य कुर्वीत पूर्वाह्णे चापराह्णकम् ।
न हि प्रतीक्षते मृत्युः कृतमस्य न वा कृतम् ॥

shvah kaaryamadya kurviita puurvaahne caaparaahnakam |
na hi pratiikshate mrtyuh krtamasya na vaa krtam ||

Mach heute, was morgen getan werden soll, und am Vormittag, was für den Nachmittag ansteht. Der Tod wartet doch nicht, bis einer was getan oder nicht getan hat.

Pancatantra

शुभं वा यदि वा पापं यन्नृणां हृदि संस्थितं ।
सुगूढमपि तन्ज्ञेयं स्वप्नवाक्यात्तथा मदात् ॥

shubham vaa yadi vaa paapam yannrnaam hrdi samsthitam |
suguudhamapi tanjneyam svapnavaakyaattathaa madaat ||

Ob Gutes oder Böses in der Menschen Herz verschlossen und
noch so gut versteckt: Erkennbar wird's im Schlafgemurmel oder in der Aufregung.

Ratnabandhagara

शुभं वाप्यशुभं कर्म फलकालमपेक्षते ।
शरदैव फलत्याशु शालिर्न सुरभौ क्वचित् ॥

shubham vaapyashubham karma phalakaalamapekshate |
sharadaiva phalatyaashu shaalirna surabhau kvacit ||

Jede Wohltat, jede Untat auch harret ihrer Erntezeit.
Immer reift der Reis im Herbst, und nie im Lenz.

Ratnabandhagara

शनैः पन्थाः शनैः कन्था शनैः पर्वतमस्तके ।
शनैर्विद्या शनैर्वित्तं पञ्चैतानि शनैः शनैः ॥

shanaih panthaah shanaih kanthaa shanaih parvatamastake |
shanairvidyaa shanairvittam pancaitaani shanaih shanaih ||

Wege legt mit Schritten er zurück, mit den Schritten entsteht sein Flickengewand, in Einzelschritten geht's auf den Berggipfel.
In Einzelschritten setzt Bildung, schrittweise Reichtum sich zusammen. Diese Fünf sind Schritt für Schritt zu nehmen.

Ratnabandhagara

विवादो धनसंबन्धो याचनं स्त्रीषु संगतिः ।
आदानामग्रतः स्थानं मैत्रीभङ्गस्य हेतवः ॥

vivaado dhanasambandho yaacanam striishu samgatih |
aadaanamagratah sthaanam maitribhangasya hetavah ||

Zank, wegen Geld verbunden sein, Anbetteln, zu den selben Frauen gehen,
Borgen, sich an die Spitze stellen, sind der Grund, wenn Freundschaften zerbrechen.

Ratnabandhagara

व्याधेस्तत्वपरिज्ञानं वेदनायश्च निग्रहः ।
एतद्वैद्यस्य वैद्यत्वं न वैद्यः प्रभुरायुषः ॥

vyaadhestatvaparijnaanam vedanaayashca nigrahah |
etadvaidyasya vaidyatvam na vaidyah prabhuraayushah ||

Das Wesen der Krankheit zu erforschen und Schmerzen zu lindern
ist eines Arztes Heilberuf. Und doch ist der Arzt kein Herr über das Leben.

Ratnabandhagara

व्याकुलोऽपि विपत्पाशैः स्मरेद्विष्णुं सदा हृदि ।
शरतल्पगतो भीष्मः सस्मार गरुडध्वजम् ॥

vyaakulo'pi vipatpaashaih smaredvishnum sadaa hrdi |
sharatalpagato bhiishmah sasmaara garudadhvajam ||

Gelähmt in den Fesseln der Not gedenke Vishnus stets im Herzen!
Auf seinem Totenbett aus Pfeilen hat Bhishma sich an den Adler im Banner erinnert.

Ratnabandhagara

व्यसनानन्तरं सौख्यं स्वल्पमप्यधिकं भवेत् ।
काषायरसमास्वाद्य स्वाद्वतीवाम्बु विन्दते ॥

vyasanaanantaram saukhyam svalpamapyadhikam bhavet |
kaashaayarasamaasvaadya svaadvatiivaambu vindate ||

Die kleinste Erleichterung nach schier endloser Not kann mehr sein.
Wer die rote Bitterwurz genoss, findet sogar Wasser süß.

Samayocita

व्यवस्थितः प्रशान्तात्मा कुपितोऽप्यभयंकरः ।
अव्यवस्थितचित्तस्य प्रसादोऽपि भयंकरः ॥

vyavasthitah prashaantaatmaa kupito'pyabhamkarah |
avyavasthitacittasya prasaado'pi bhayamkarah ||

Ein stabiler, an sich gutmütiger Mensch im Zorn ist ungefährlich.
Gefährlich ist ein Unberechenbarer, der dir seine Huld erweist.

Mahabharata

लोकयात्रार्थमेवेह धर्मस्य नियमः कृतः ।
उभयत्र सुखोदर्कः इह चैव परत्र च ॥

lokayaatraarthameveha dharmasya niyamah krtah |
ubhayatra sukhodarkah iha caiva paratra ca ||

Hier ist des Gesetzes Zwang zum Funktionieren der Welt vorgesehen.
Und somit auch künftiges Glück beiderorts, diesseits und jenseits.

Vakyapadiya

यत्नेनानुमितोऽप्यर्थः कुशलैरनुमातृभिः ।
अभियुक्ततरैरन्यैरन्यथैवोपपाद्यते ॥

yatnenaanumito'pyarthah kushalairanumaatrbhih |
abhiyuktatarairanyairanyathaivopapaadyate ||

Aussagen, von pedantischen Logikern messerscharf getroffen,
können von anderen, noch versierteren, wieder angegriffen werden.

Subhashitatrishati

यः प्रीणयेत् सुचरितैः पितरं स पुत्रः
यद् भर्तुरेव हितमिच्छति तत्कलत्रम् ।
तन्मित्रमापदि सखे च समक्रियं यत्
एतत्त्रयं जगति पुण्यकृतो लभन्ते ॥

yah priinayet sucaritaih pitaram sa putrah
yad bhartureva hitamicchati tatkalatram |
tanmitramaapadi sakhe ca samakriyam yat
etattrayam jagati punyakrto labhante ||

Wer seines guten Wandels wegen dem Vater gefällt, ist ein Sohn.
Wer nur des Gatten Wohl wünscht, ist ein Eheweib.
Wer den Gefährten in der Not gleich behandelt, ist ein Freund.
Die drei kriegt ab auf dieser Welt, wer dereinst brav gehandelt hat.

Mahabharata Shanti

यथा हि रश्मयोऽश्वस्य द्विरदस्याङ्कुशो यथा ।
नरेन्द्रधर्मो लोकस्य तथा प्रग्रहणं स्मृतम् ॥

yathaa hi rashmayo'shvasya dviradasyaankusho yathaa |
narendradharmo lokasya tathaa pragrahanam smrtam ||

Wie mit dem Zaumzeug sein Roß und mit dem Haken den Elefantenbullen
hat ein pflichttreuer Herrscher sein Volk zu führen.

Mahabharata Udyoga

यत्र स्त्री यत्र कितवो बालो यत्रानुशासिता ।
मज्जन्ति तेऽवशा राजन् नद्यामश्मप्लवा इव ॥

yatra strii yatra kitavo baalo yatraanushaasitaa |
majjanti te'vashaa rajan nadyaamashmaplavaa iva ||

Wo eine Frau, ein Spieler oder ein Kind regiert,
o König, gehen sie zwangsläufig unter wie ein Floß voller Steine im Strom.

Samayocita

यथा खरश्चन्दनभारवाही
भारस्य वेत्ता न तु चन्दनस्य ।
तथैव लोका बहुशास्त्रयुक्ताः
धर्मेण हीनाः पशुभिः समानाः ॥

yathaa kharashcandanabhaaravaahii
bhaarasya vettaa na tu candanasya |
tathaiva lokaa bahushaastrayuktaah
dharmena hiinaah pashubhih samaanaah ||

So wie ein mit Sandelholz beladener Esel
nur die Last spürt, und nicht den Sandel,
sind Leute, die vielen Theorien anhängen
aber ihre Pflichten vergessen, den Tieren ähnlich.