Samayocita

यः स्वभावो हि यस्यास्ति स नित्यं दुरतिक्रमः ।
श्वा यदि क्रियते राजा स किं नाश्नात्युपानहम् ॥

yah svabhaavo hi yasyaasti sa nityam duratikramah |
shvaa yadi kriyate raajaa sa kim naashnaatyupaanaham ||

Gegen die innere Natur, die einer hat, ist immer schwer anzukommen.
Da wird ein Hund zum König gemacht, und der soll auf einmal keine Sandalen mehr fressen?

Ratnabandhagara

यस्मिन् रुष्टे भयं नास्ति तुष्टे नैव धनागमः ।
निग्रहानुग्रहौ न स्तः स रुष्टः किं करिष्यति ॥

yasmin rushte bhayam naasti tushte naiva dhanaagamah |
nigrahaanugrahau na stah sa rushtah kim karishyati ||

Ist einer verletzt, aber nicht gefährlich, oder zufrieden, aber kommt nicht mit dem Geld,
ist er weder ein Verhinderer noch Förderer, also was kann ein so Erregter ausrichten?

Ratnabandhagara

युक्तियुक्तं प्रगृह्णीयात् बालादपि विचक्षणः ।
रवेरविषयं वस्तु किं न दीपः प्रकाशयेत् ॥

yuktiyuktam pragrhniiyaat baalaadapi vicakshanah |
raveravishayam vastu kim na piipah prakaashayet ||

Ein Aufmerksamer kann sogar von einem Kind etwas Einleuchtendes aufschnappen.
Ein von der Sonne unerreichter Gegenstand wird vom Lichtlein beschienen.

Ratnabandhagara

यथा चतुर्भिः कनकं परीक्ष्यते
निघर्षणच्छेदन तापताडनैः ।
तथा चतुर्भिः पुरुषः परीक्ष्यते
श्रुतेन शीलेन कुलेन कर्मणा ॥

yathaa caturbhih kanakam pariikshyate
nigharshanacchedana taapataadanaih |
tathaa caturbhih purushah pariikshyate
shrutena shiilena kulena karmanaa ||

Wie Gold vierfach zu prüfen ist mit
Ritzen, Schneiden, Erhitzen und Hämmern,
so muß auch der Mann vierfach geprüft werden
anhand seiner Bildung, Veranlagung, Sippschaft und Taten.

Ratnabandhagara

यः पठति लिखति पश्यति परिपृच्छति पण्डितानुपाश्रयति ।
तस्य दिवाकरकिरणैर्नलिनीदलमिव विकास्यते बुद्धिः ॥

yah pathati likhati pashyati pariprcchati panditaanupaashrayati |
tasya divaakarakiranairnaliniidalamiva vikaasyate buddhih ||

Wer liest, schreibt, sieht, nachfragt, Kontakt zu Gelehrten unterhält,
dessen Verstand geht auf wie ein Lotosblütenkelch im Morgensonnenstrahl.

Mahabharata Shantiparvan

मृदुमप्यवमन्यन्ते तीक्ष्णा दुद्विजते जनः ।
मा तीक्ष्णो मा मृदुर्भूस्त्वं तीक्ष्णो भव मृदुर्भव ॥

mrdumapyavamanyante tiikshnaa dudvijate janah |
maa tiikshno maa mrdurbhuustvam tiikshno bhava mrdurbhava ||

Einen Weichen verachtet das Volk gar sehr, einen Harten haßt es.
Drum sei nicht nur hart, nicht nur weich, sondern sei mal hart, mal weich.

Pancatantra

मृगा मृगैः सङ्गमनुव्रजन्ति
गावश्चगोभिस्तुरगास्तुरङ्गैः ।
मूर्खाश्च मूर्खैः सुधियः सुधीभिः
समानशीलव्यसनेषु सख्यम् ॥

mrgaa mrgaih sangamanuvrajanti
gaavashcagobhisturagaasturangaih |
muurkhaashca muurkhaih sudhiyah sudhiibhih
samaanashiilavyasaneshu sakhyam ||

Antilopen laufen mit Antilopen im Verbund,
Kühe mit Kühen, Pferde mit Pferden.
Doofe mit Doofen, Kluge mit Klugen
sind die von gleicher Art Freunde in der Not.

Devibhagavata

मूर्खेण सह संयोगो विषादपि सुदुर्जरः ।
विज्ञेन सह संयोगः सुधारससमः स्मृतः ॥

muurkhena saha samyogo vishaadapi sudurjarah |
vijnena saha samyogah sudhaarasasamah smrtah ||

Ein Bund mit Blöden ist schädlicher noch als Gift.
Der Bund mit einem Vernünftigen wirkt wie Lebenselixir.

Ratnabandhagara

मनीषिणः सन्ति न ते हितैषिणो
हितैषिणः सन्ति न ते मनीषिणः ।
सुहृच्च विद्वानपि दुर्लभो नृणां
यथौषधं स्वादु हितं च दुर्लभम् ॥

maniishinah santi na te hitaishino
hitaishinah santi na te maniishinah |
suhrcca vidvaanapi durlabho nrnaam
yathaushadham svadu hitam ca durlabham ||

Es gibt kluge Menschen, aber die sind nicht wohlmeinend.
Dann gibt's Wohlmeinende, aber die sind nicht klug.
Ein vernünftiger Freund ist schwer zu finden unter den Menschen,
genau so schwer wie ein süßes Heilkraut, das wirkt.

Samayocita

मातेव रक्षति पितेव हिते नियुक्ते
कान्तेव चाभिरम्यत्यपनीय खेदम् ।
कीर्तिं च दिक्षु विमलां वितनोति लक्ष्मीं
किं किं न साधयति कल्पलतेव विद्या ॥

maateva rakshati piteva hite niyukte
kaanteva caabhiramyatyapaniiya khedam |
kiirtim ca dikshu vimalaam vitanoti lakshmiim
kim kim na saadhayati kalpalateva vidyaa ||

Einer Mutter gleich behütet sie, wie ein Vater lenkt sie dein Geschick.
Wie eine Geliebte nimmt sie erst den Streß, dann macht sie Lust.
Breitet deinen unbefleckten Ruhm über die Welt und Lakshmi über dich aus.
Was vermöchte sie nicht alles, diese Wunderliane Bildung?

Samayocita

महानप्यल्पतां याति निर्गुणे गुणविस्तरः ।
आधाराधेयभावेन गजेन्द्र इव दर्पणे ॥

mahaanapyalpataam yaati nirgune gunavistarah |
aadhaara aadheya bhaavena gajendra iva darpane ||

Selbst ein Erhabener, reich an Verdienst, bedeutet dem Wertlosen wenig,
weil der Gegenstand in den Aufnehmenden passen muß, wie der Elefant in den Spiegel.

Samayocita

मनस्येकं वचस्येकं कर्मण्येकं महात्मनाम् ।
मनस्येकं वचस्येकं कर्मण्येकं दुरात्मनाम् ॥

manasyekam vacasyekam karmanyekam mahaatmanaam |
manasyekam vacasyekam karmanyekam duraatmanaam ||

Die Offenherzigen tun was sie sagen und und sagen was sie denken.
Die Täuscher denken das eine, sagen das andere und tun das dritte.

Samayocita

मर्कटस्य सुरपानं मध्ये वृश्चिकदंशनं ।
तन्मध्ये भूतसंचारो यद्वा तद्वा भविष्यति ॥

markatasya surapaanam madhye vrshcikadamshanam |
tanmadhye bhuutasamcaaro yadvaa tadvaa bhavishyati ||

Manchmal ist es wie wenn ein vom Schnaps berauschter Affe
vom Skorpion gestochen von Dämonen besessen ist.

Ratnabandhagara

भवत्येकसले जन्म गन्धस्तेषां पृथक् पृथक् ।
उत्पलस्य मृणालस्य मत्स्यस्य कुमुदस्य च ॥

bhavatyekasale janma gandhasteshaam prthak prthak |
utpalasya mrnaalasya matsyasya kumudasya ca ||

Obwohl sie ein und demselben Teich entstammen, riechen sie ganz unterschiedlich:
der blaue Lotus, das Süßgras, der Fisch und der weiße Lotus.

Bhojaprabandha

बुधाग्रे न गुणान् ब्रूयात् साधु वेत्ति यतः स्वयं ।
मूर्खाग्रेऽपि च न ब्रूयात् बुधप्रोक्तं न वेत्ति सः ॥

budhaagre na gunaan bruuyaat sadhu vetti yatah svayam |
muurkhaagre'pi can na bruuyaat budhaproktam na vetti sah ||

Vor einem Klugen braucht man keine Tugenden zu predigen, als guter Mensch kennt er die Regeln.
Vor einem Trottel braucht man sie auch nicht zu predigen, denn ein kluges Wort versteht der nicht.

Bhojaprabandha

बलवानप्यशक्तोऽसौ धनवानपि निर्धनः ।
श्रुतवानपि मूर्खश्च यो धर्मविमुखो जनः ॥

balavaanapyashakto'sau dhanavaanapi nirdhanah |
shrutavaanapi muurkhashca yo dharmavimukho janah ||

Machtlos obwohl stark, ohne Geld obwohl reich,
blöde obwohl belesen ist, wer vom Naturgesetz nichts hält.

Mahabharata

पुण्यस्य फलमिच्छन्ति पुण्यं नेच्छन्ति मानवाः ।
पापस्य तु नहीच्छन्ति पापं कुर्वन्ति यत्नतः ॥

punyasya phalamicchanti punyam necchanti maanavaah |
paapasya tu nahiicchanti paapam kurvanti yatnatah ||

Die Leute wollen die Ernte der guten Tat, Gutes tun aber wollen sie nicht.
Die Ernte des Bösen wollen sie nicht, sündigen aber fleißig weiter.

Garudapurana

परान्नं च परस्वं च परशय्याः परस्त्रियः ।
परवेश्मनि वासश्च शक्रस्यापि श्रियं हरेत् ॥

paraannam ca parasvam ca parashayyaah parastriyah |
paraveshmani vaasashca shakrasyaapi shriyam haret ||

Fremdes Essen und fremdes Eigentum und fremde Betten, fremde Weiber,
Wohnung in eines Fremden Haus würde sogar die Mittel eines Indra vertilgen.

Mahabharata Vanaparvan

प्रिये नातिभृशं हृष्येत् अप्रिये न च संज्वरेत् ।
न मुह्येदर्थच्छिद्रेषु न च धर्मं परित्यजेत् ॥

priye naatibhrsham hrshyet apriye na ca samjvaret |
na muhyedarthacchidreshu na ca dharmam parityajet ||

Im Glück nicht außer sich vor Freude und im Unglück nicht innerlich ausgebrannt,
bei Geldeinbußen nicht um den Verstand gebracht lasse er das Recht nicht außer Acht.

Mahabharata Vanaparvan

पठकाः पाठकाश्चैव ये चान्ये शास्त्रचिन्तकाः ।
सर्वे व्यसनिनो मूर्खाः यः क्रियवान् स पण्डितः ॥

pathakaah paathakaashcaiva ye caanye shaastracintakaah |
sarve vyasanino muurkhaah yah kriyavaan sa panditah ||

Schüler wie Lehrer und andere Theoretiker
sind allesamt abhängige Trottel. Allein wer handelt ist weise.

Ratnabandhagara

पात्रापात्रविवेकोऽस्ति धेनुपन्नगयोरिव ।
तृणात्संजायते क्षीरं क्षीरात्संजायते विषम् ॥

paatraapaatraviveko'sti dhenupannagayoriva |
trnaatsamjaayate kshiiram kshiiraatsamjaayate visham ||

Nützliche und schädliche Gefäße unterscheiden sich wie Kuh und Schlange:
Die eine gewinnt Milch aus Gras, die andere Gift aus Milch.

Ratnabandhagara

पिपीलिकार्जितं धान्यं मक्षिकासंचितं मधु ।
लुब्धेन संचितं द्रव्यं समूलं च विनश्यति ॥

pipiilikaarjitam dhaanyam makshikaasamcitam madhu |
lubdhena samcitam dravyam samuulam hi vinashyati ||

Korn von Ameisen angehäuft, Honig von Wespen geraubt,
vom Geizhals gehortetes Gut ist effektiv vernichtet.

Ratnabandhagara

प्रत्यहं प्रत्यवेक्षेत नरश्चरितमात्मनः ।
किन्नु मे पशुभिस्तुल्यं किन्नु सत्पुरुषैरिति ॥

pratyaham pratyavaksheta narashcaritamaatmanah |
kinnu me pashubhistulyam kinnu satpurushairiti ||

Jeden Tag sollte man sein Verhalten in Frage stellen:
Was habe ich den Tieren gleich getan, was war wie bei richtigen Menschen?

Pancatantra

पश्य कर्मवशात् प्राप्तं भोज्यकालेऽपि भोजनम् ।
हस्तोद्यमं विना वक्त्रे प्रविशेन्न कथंचन ॥

pashya karmavashaat praaptam bhojyakaale'pi bhojanam |
hastodyamam vinaa vaktre pravishanna kathamcana ||

Sieh nur, wie als der Taten Folge zur Essenzeit empfangene Nahrung
ohne Handarbeit nie und nimmer in den Mund gelangen kann.

Ratnabandhagara

पठतो नास्ति मूर्खत्वं जपतो नास्ति पातकम् ।
मौनिनः कलहो नास्ति न भयं चास्ति जाग्रतः ॥

pathato naasti muurkhatvam japato naasti paatakam |
mauninah kalaho naasti na bhayam caasti jaagratah ||

Wer liest, verblödet nicht. Wer betet, sündigt nicht.
Wer schweigt, hat keinen Streit, und wer wach ist, keine Angst.

Ratnabandhagara

प्राप्य चलनाधिकारान् शत्रुषु मित्रेषु बन्धुवर्गेषु ।
नापकृतं नोपकृतं न सत्कृतं किं कृतं तेन ॥

praapya calanaadhikaaraan shatrushu mitreshu bandhuvargeshu |
naapakrtam nopakrtam na satkrtam kim krtam tena ||

Die wackligen Machtposten sind besetzt und er macht die Feinde nicht nieder, macht die Freunde nicht stark, macht die Verwandtschaft nicht satt - was macht so einer überhaupt?

Ratnabandhagara

प्रयत्ने समके केचिदेव स्युः फलभागिनः ।
क्षीरोदमथनाद्देवैरमृतं प्रापि नासुरैः ॥

prayatne samake kecideva syuh phalabhaaginah |
kshiirodamathanaaddevairamrtam praapi naasuraih ||

Bei gleichem Kraftaufwand wird immer nur den einen Erfolg zuteil.
Mit des Milchmeeres Aufruhr verschaffen die Götter sich Lebenselixir, nicht die Dämonen.

Ratnabandhagara

निकटस्थं गरीयांसमपि लोको न मन्यते ।
पवित्रमपि यन्मर्त्या न नमस्यन्ति जाह्नवीं ॥

nikatastham gariiyaansamapi loko na manyate |
pavitramapi yanmartyaa na namasyanti jaahnaviim ||

Das Wichtigste zum Greifen nah - das Volk bemerkt es nicht.
Die Jahnutochter, die sie doch reinigen könnte, ehren die Sterblichen nicht.

Ratnabandhagara

न माता शपते पुत्रं न दोषं लभते मही ।
न हिंसां कुरुते साधुर्न देवः सृष्टिनाशकः ॥

na maataa shapate putram na dosham labhate mahii |
na hinsaam kurute saadhurna devah srshtinaashakah ||

Eine Mutter wird ihren Sohn nicht verfluchen, die Erde das Böse nicht behalten.
Ein Edler wird keine Gewalt anwenden, ein Gott die Schöpfung nicht annullieren.

Ratnabandhagara

नाकाले म्रियते जन्तुः विद्धः शरशतैरपि ।
कुशकण्टकविद्धोऽपि प्राप्तकालो न जीवति ॥

naakaale mriyate jantuh viddhah sharashatairapi |
kushakantakaviddho'pi praaptakaalo na jiivati ||

Kein Mensch sirbt zur Unzeit auch wenn Hunderte von Pfeilen ihn durchbohren.
Von einer Grasblattschneide nur geritzt überlebt keiner, der seinen Zeitpunkt erreicht.

Ratnabandhagara

नानृषिः कुरुते काव्यं नारुद्रः क्रमपाठकः ।
नादेवांशो ददात्यन्नं नाविष्णुः पृथिवीपतिः ॥

Wer nichts von einem Seher hat, schreibt keine Verse. Wer nichts von Shiva hat, rezitiert die Veden nicht ordentlich.
Wer nichts Göttliches hat, schenkt kein Essen her. Wer nichts von Vishnu hat, ist kein Herrscher über die Lande.