Hitopadesha

कीटोऽपि सुमनःसङ्गादारोहति सतां शिरः ।
अश्मापि याति देवत्वं महद्भिः सुप्रतिष्ठितः ॥

kiito'pi sumanahsamgaadaarohati sataam shirah |
ashmaapi yaati devatvam mahadbhih supratishthitah ||

Sogar ein Käfer, weil er mit der Blüte geht, steigt auf den Kopf der Besten.
Selbst ein Stein wird etwas Göttliches, sobald er von Mächtigen richtig aufgestellt.

Uttararamacarita

क्लिष्टो जनः किल जनैरनुरञ्जनीयः
तन्नो यदुक्तमशुभंश्च न तत् क्षमंस्ते ।
नैसर्गिकी सुरभिणः कुसुमस्य सिद्धा
मूर्ध्नि स्थितिर्न चरणैरवताडनानि ॥

klishto janah kila janairanuranjaniiyah
tanno yaduktamashubhamshca na tat kshamamste |
naisargikii surabhinah kusumasya siddhaa
muurdhni sthitirna caranairavataadaniiya ||

Ein trauriger Mensch soll wirklich von andern getröstet werden.
Was ich da Häßliches zu dir gesagt, darfst du mir nie verzeihen.
Natürlich vollendet eine duftende Blüte sich erst,
wenn sie am Kopf getragen und nicht mit Füßen getreten wird.

Uttararamacarita

क्लिष्टो जनः किल जनैरनुरञ्जनीयः
तन्नो यदुक्तमशुभंश्च न तत् क्षमंस्ते ।
नैसर्गिकी सुरभिणः कुसुमस्य सिद्धा
मूर्ध्नि स्थितिर्न चरणैरवताडनानि ॥

klishto janah kila janairanuranjaniiyah
tanno yaduktamashubhamshca na tat kshamamste |
naisargikii surabhinah kusumasya siddhaa
muurdhni sthitirna caranairavataadaniiya ||

Ein trauriger Mensch kann nur von andern getröstet werden.
Was ich da Böses zu dir gesagt, darfst du mir nicht verzeihen.
Natürlich vollendet eine duftende Blüte sich erst,
wenn sie am Kopf getragen und nicht mit Füßen getreten wird.

Prashnottararatnamalika

किं लघुताया मूलं
प्राकृतपुरुषेषु या याञ्छा ।
रामादपि कः शूरः
स्मरशरनिहतो न यश्चलति ॥

kim laghutaayaa muulam
praakrtapurusheshu yaa yaanchaa |
raamaadapi kah shuurah
smarasharanihato na yashcalati ||

Was macht einen so bedeutungslos?
Einfache Leute anzubetteln.
Wer überragt denn Rama noch als Held?
Einer der von Amors Pfeilen getroffen nicht wankt.

Mahabharata

बहुमायासमाकीर्णः नानादोषसमाकुलः ।
लुप्तधर्मक्रियाचारः घोरः कालो भविष्यति ॥

bahumaayaasamaakiirnah naanaadoshasamaakulah |
luptadharmakriyaacaarah ghorah kaalo bhavishyati ||

Mit viel Lügen überhäuft, allen möglichen Verbrechen ausgefüllt,
mit jeder Tat ihrer Moral beraubt wird es eine Zeit des Grauens sein.

Prashnottararatnamalika

किं लघुताया मूलं
प्राकृतपुरुषेषु या याञ्छा ।
रामादपि कः शूरः
स्मरशरनिहतो न यश्चलति ॥

kim laghutaayaa muulam
praakrtapurusheshu yaa yaanchaa |
raamaadapi kah shuurah
smarasharanihato na yashcalati ||

Was macht einen so bedeutungslos?
Einfache Leute anzubetteln.
Wer überragt denn Rama noch als Held?
Einer der von Amors Pfeilen getroffen nicht wankt.

Subhashitasudhanidhi

किमत्र चित्रं यत्सन्तः परानुग्रहतत्पराः ।
न हि स्वदेहसौख्याय जायन्ते चन्दनद्रुमाः ॥

kimatra citram yatsantah paraanugrahatatparaah |
na hi svadehasaukhyaaya jaayante candanadrumaah ||

Was ist daran so komisch, wenn es guten Leuten viel bedeutet, für andere da zu sein?
Sandelbäume wachsen ja auch nicht zu ihrem eigenen Vergnügen.

Subhashitasudhanidhi

किमत्र चित्रं यत्सन्तः परानुग्रहतत्पराः ।
न हि स्वदेहसौख्याय जायन्ते चन्दनद्रुमाः ॥

kimatra citram yatsantah paraanugrahatatparaah |
na hi svadehasaukhyaaya jaayante candanadrumaah ||

Was ist daran so komisch, wenn es für die guten Leute das Höchste ist, andere zu unterstützen?
Sandelbäume wachsen ja auch nicht zu ihrem eigenen Vergnügen.

Abhinavapathavali

किं भूषणं रुचिरमत्र यशो न रत्नं
किं कार्यमार्यचरितं सुकृतं न दोषः ।
किं चक्षुरप्रतिहतं धिषणा न नेत्रं
किं तापहारि मधुरं वचनं न पाथः ॥

kim bhuushanam ruciramatra yasho na ratnam
kim kaaryamaaryacaritam sukrtam na doshah |
kim cakshurapratihatam dhishanaa na netram
kim taapahaari madhuram vacanam na paathah ||

Was ist strahlender Schmuck? Der Ruhm, nicht der Stein
Was ist unsere Pflicht? Der perfekte edle Lebenswandel, nicht die Verfehlung.
Was macht den Blick frei? Die Vernunft, nicht das Auge.
Was löscht den Fieberbrand? Ein liebes Wort, nicht das Wasser.

Abhinavapathavali

किं भूषणं रुचिरमत्र यशो न रत्नं
किं कार्यमार्यचरितं सुकृतं न दोषः ।
किं चक्षुरप्रतिहतं धिषणा न नेत्रं
किं तापहारि मधुरं वचनं न पाथः ॥

kim bhuushanam ruciramatra yasho na ratnam
kim kaaryamaaryacaritam sukrtam na doshah |
kim cakshurapratihatam dhishanaa na netram
kim taapahaari madhuram vacanam na paathah ||

Kein Juwel macht uns so schön wie der Ruhm.
Keine Untat ist so perfekt wie der Weg der Edlen, den wir gehen müssen.
Kein Auge verschafft so viel tiefere Einsicht wie der Verstand.
Kein Wasser löscht den Fieberbrand so wie ein liebes Wort.

Subhashitani

किं नु मे स्यादिदं कृत्वा किं नु मे स्यादकुर्वतः ।
इति संचित्य मनसा प्राज्ञः कुर्वीत वा नवा ॥

kim nu me syaadidam krtvaa kim nu me syaadakurvatah |
iti samcitya manasaa praajnah kurviita vaa navaa ||

Was kann mir passieren, wenn ich das getan habe?
Was kann mir passieren, wenn ich es nicht mache?
Ein kluger Mensch denkt so, bevor er etwas tut oder nicht tut.

Subhashitani

किं नु मे स्यादिदं कृत्वा किं नु मे स्यादकुर्वतः ।
इति संचित्य मनसा प्राज्ञः कुर्वीत वा नवा ॥

kim nu me syaadidam krtvaa kim nu me syaadakurvatah |
iti samcitya manasaa praajnah kurviita vaa navaa ||

Was kann mir passieren, wenn ich das getan habe?
Was kann mir passieren, wenn ich es nicht mache?
Ein kluger Mensch denkt so, bevor er etwas tut oder nicht tut.

Ratnabandhagara

किं धनेन कुबेरस्य सुभाषितगुणेन किं ।
वाचस्पतेश्च दीपेन रवेः सिन्धोश्च बिन्दुना ॥

kim dhanena kuberasya subhashitagunena kim |
vaacaspateshca diipena raveh sindhoshca bindunaa ||

Was soll Kubera, Gott des Reichtums, mit noch mehr Geld?
Was sollte Vacaspati, Gott der Rede, mit noch einem schönen Spruch?
Was hätte Sonnengott Ravi von der Tranfunzel?
Der Indus von diesem Tröpfchen?

Subhashitaratnabandhagara

किं धनेन कुबेरस्य सुभाषितगुणेन किं ।
वाचस्पतेश्च दीपेन रवेः सिन्धोश्च बिन्दुना ॥

kim dhanena kuberasya subhashitagunena kim |
vaacaspateshca diipena raveh sindhoshca bindunaa ||

Was soll Kubera, Gott des Reichtums, mit noch mehr Geld?
Was sollte Vacaspati, Gott der Rede, mit noch einem schönen Spruch?
Was hätte Sonnengott Ravi von der Taschenlampe?
Der Indus von diesem Tröpfchen?

Bhagavata

किं दुःसहं नु साधूनां विदुषां किमपेक्षितम् ।
किमकार्यं कदर्याणां दुस्त्यजं किं धृतात्मनाम् ॥

kim duhsaham nu saadhuunaam vidushaam kimapekshitam |
kimakaaryam kadaryaanaam dustyajam kim dhrtaatmanaam ||

Was wäre Duldern unerträglich? Was haben Wissende noch zu erwarten?
Was ist für Schurken noch ein Verbrechen? Was könnten fest Überzeugte nicht entbehren?

Bhagavata

किं दुःसहं नु साधूनां विदुषां किमपेक्षितम् ।
किमकार्यं कदर्याणां दुस्त्यजं किं धृतात्मनाम् ॥

kim duhsaham nu saadhuunaam vidushaam kimapekshitam |
kimakaaryam kadaryaanaam dustyajam kim dhrtaatmanaam ||

Was ist für edle Naturen schwer zu ertragen? Was haben die Weisen noch zu erwarten?
Zu welchem Verbrechen sind Schurken nicht bereit? Was ist für fest Überzeugte schwer zu entbehren?

Yogavasishtha

किंचित्कान्तान्नपानादिकलिलं कोमलं गृहे ।
व्रणे कीट इवासाद्य वयः कार्यं न भस्मसात् ॥

kimcit kaantaannapaanaadikalilam komalam grhe |
vrane kiita ivaasaadya vayah kaaryam na bhasmasaat ||

Vor allem ein Haufen Weiber, Fressen, Saufen, es sich zu Hause gemütlich machen
wie die Made in der Wunde? Macht was aus eurem Leben, eh ihr zu Asche verbrannt seid!

Yogavasishtha

किंचित् कान्तान्नपानादिकलिलं कोमलं गृहे ।
व्रणे कीट इवास्वाद्य वयः कार्यं न भस्मसात् ॥

kimcit kaantaannapaanaadikalilam komalam grhe |
vrane kiita ivaasaadya vayah kaaryam na bhasmasaat ||

Vor allem ein Haufen Weiber, Fressen, Saufen, es sich zu Haus gemütlich machen
wie die Made in der Wunde … macht was Schönes aus eurem Leben, sonst verbrennt ihr zu Asche!

Pratijnayaugandharayana

काष्ठादग्निर्जायते मथ्यमानात्
भूमिस्तोयं खन्यमाना ददाति ।
सोत्साहानां नास्त्यसाध्यं नराणां
मार्गारब्धाः सर्वयत्नाः फलन्ति ॥

kaashtaadagnirjaayate mathyamaanaat
bhuumistoyam khanyamaanaa dadaati |
sotsaahaanaam naastyasaadhyam naraanaam
maargaarabdhaah sarvayatnaah phalanti ||

Holz kräftig quirlend entsteht endlich Feuer.
Tief genug aufgegraben gibt die Erde Wasser.
Begeisterten Menschen ist nichts unerreichbar.
In einen Weg einmündend sind alle Mühen erfolgreich.

Pratijnayaugandharayana

काष्ठादग्निर्जायते मथ्यमानात्
भूमिस्तोयं खन्यमाना ददाति ।
सोत्साहानां नास्त्यसाध्यं नराणां
मार्गारब्धाः सर्वयत्नाः फलन्ति ॥

kaashtaadagnirjaayate mathyamaanaat
bhuumistoyam khanyamaanaa dadaati |
sotsaahaanaam naastyasaadhyam naraanaam
maargaarabdhaah sarvayatnaah phalanti ||

Holz kräftig gequirlt ergibt endlich Feuer.
Tief genug aufgegraben spendet die Erde Wasser.
Begeisterten Menschen ist nichts unerreichbar.
In einen Weg einmündend sind alle Mühen erfolgreich.

Bhagavata

कालकर्मगुणाधीनो देहोऽयं पाञ्चभौतिकः ।
कथामन्यांस्तु गोपयेत्सर्पग्रस्तो यथा परम् ॥

kaalakarmagunaadhiino deho'yam paancabhautikah |
kathamanyaanstu gopayetsarpaagrasto yathaa param ||

Der Körper da aus seinen fünf Bausteinen hängt ab von Zeit, Tatenfolge, Eigenschaften.
Wie sollte ein von der Schlange Heruntergewürgter andere noch behüten?

Bhagavata

कायेन वाच मनसेन्द्रियैर्वा
बुद्ध्यात्मना वा प्रकृतेः स्वभावात् ।
करोति यद्यत्सकलं परस्मै
नारायणायेति समर्पयेत्तत् ॥

kaayena vaaca manasendriyairvaa
buddhyaatmanaa vaa prakrteh svabhaavaat |
karoti yadyatsakalam parasmai
naaraayanaayeti samarpayettat ||

Was einer von sich aus mit Körper, Stimme, Herzen, Sinnen,
Verstand, Seele und seiner inneren Natur gemäß macht,
biete er ganz und gar dem einen höchsten
Gott Narayana dar.

Bhagavata

कायेन वाच मनसेंद्रियैर्वा
बुद्ध्यात्मना वा प्रकृतेः स्वभावात् ।
करोति यद्यत्सकलं परस्मै
नारायणायेति समर्पयेत्तत् ॥

kaayena vaaca manasendriyairvaa
buddhyaatmanaa vaa prakrteh svabhaavaat |
karoti yadyatsakalam parasmai
naaraayanaayeti samarpayettat ||

Was einer von sich aus mit Körper, Stimme, Herzen, Sinnen,
Verstand, Seele und seiner inneren Natur gemäß macht,
biete er ganz und gar dem einen höchsten
Gott Narayana dar.

Ratnabandhagara

कायः सन्निहितापायः संपदः पदमापदाम् ।
समागमाः सापगमाः सर्वमुत्पादि भङ्गुरम् ॥

kaayah sannihitaapaayah sampadah padamaapadam |
samaagamaah saapagamaah sarvamutpaadi bhanguram ||

Körpern ist die Zerstörung eingeboren, Erfolg wird gefolgt von Mißerfolg,
Bindungen enthalten ihre Auflösung, in allem Entstandenen ist das Zerbrechen.

Ranabandhagara

कायः सन्निहितापायः संपदः पदमापदाम् ।
समागमाः सापगमाः सर्वमुत्पादि भङ्गुरम् ॥

kaayah sannihitaapaayah sampadah padamaapadam |
samaagamaah saapagamaah sarvamutpaadi bhanguram ||

Körpern ist die Zerstörung eingeboren, Erfolg wird gefolgt von Mißerfolg,
Bindungen enthalten ihre Auflösung, in allem Entstandenen ist das Zerbrechen.

Manusmrti

क्षान्त्या शुद्ध्यन्ति विद्वांसो दानेनाकार्यकारिणः ।
प्रच्छन्नपापा जप्येन तपसा वेदवित्तमाः ॥

kshaantyaa shuddhyanti vidvaanso daanenaakaaryakaarinah |
pracchannapaapaa japyena tapasaa vedavittamaah ||

Nachsicht übend läutern sich Intellektuelle, schenkend, die Unrechtes taten.
Gebete murmelnd die heimlichen Sünder, mit Büßerqualen die Traditionalisten.

Manusmrti

क्षांत्या शुद्ध्यन्ति विद्वांसो दानेनाकार्यकारिणः ।
प्रच्छन्नपापा जप्येन तपसा वेदवित्तमाः ॥

kshaantyaa shuddhyanti vidvaanso daanenaakaaryakaarinah |
pracchannapaapaa japyena tapasaa vedavittamaah ||

Nachsicht übend können Gelehrte sich läutern, schenkend, die Unrechtes taten.
Die Sünden verbergen, indem sie Gebete murmeln, durch Askese läutern sich die vom Veda am meisten Ergriffenen.

Pancatantra Mitrabheda

काकमांसं शुनोच्छिष्टं स्वल्पं तदपि दुर्लभम् ।
भक्षितेनापि किं तेन तृप्तिर्येन न जायते ॥

kaakamaamsam shunocchishtam svalpam tadapi durlabham |
bhakshitenaapi kim tena trptiryena na jaayate ||

Krähenfleisch vom Hund verschmäht, ganz wenig, und auch so nur schwer zu kriegen:
Würde man etwa, selbst wenn man es äße, damit den Hunger bezwingen?

Pancatantra Mitrabheda

काकमांसं शुनोच्छिष्टं स्वल्पं तदपि दुर्लभम् ।
भक्षितेनापि किं तेन तृप्तिर्येन न जायते ॥

kaakamaamsam shunocchishtam svalpam tadapi durlabham |
bhakshitenaapi kim tena trptiryena na jaayate ||

Krähenfleisch vom Hund verschmäht, so klein, daß man es fast übersieht:
Würde man etwa, selbst wenn man es verspeiste, satt davon werden?

Ratnasamuccaya

काक आह्वयते काकान् याचको न तु याचकान् ।
काकयाचकयोर्मध्ये वरं काको न याचकः ॥

kaaka aahvayate kaakaan yaacako na tu yaacakaan |
kaakayaacakayormadhye varam kaako na yaacakah ||

Eine Krähe lädt Krähen zum Essen ein, der Bettler die anderen Bettler aber nicht.
Zwischen Krähe und Bettler gestellt wählt' ich die Krähe, den Bettler nicht.

Subhashitaratnasamuccaya

काक आह्वयते काकान् याचको न तु याचकान् ।
काकयाचकयोर्मध्ये वरं काको न याचकः ॥

kaaka aahvayate kaakaan yaacako na tu yaacakaan |
kaakayaacakayormadhye varam kaako na yaacakah ||

Eine Krähe lädt Krähen zum Essen ein, ein Bettler die anderen Bettler aber nicht.
Sollt ich zwischen Krähe und Bettler wählen, so wäre die Krähe besser als der Bettler.

Bhavavilasa

कस्मादिंदुरसौ धिनोति जगतीं पीयूषगर्भैः करैः
कस्माद्वा जलधारयैष धरणीं धाराधरः सिञ्चति ।
भ्रामं भ्राममयंश्च नन्दयति वा कस्मात्त्रिलोकीं रविः
साधूनां हि परोपकारकरणे नोपाध्यपेक्षं मनः ||

kasmaadindurasau dhinoti jagatiim piiyuushagarbhaih karaih
kasmaadvaa jaladhaarayaisha dharaniim dhaaraadharah sincati |
bhraamam bhraamamayamshca nandayati vaa kasmaattrilokiim ravih
saadhuunaam hi paropakaarakarane nopaadhyapeksham manah ||

Warum erquickt der Mond die Welt mit seinem an Erstmilch satten Licht?
Warum benetzt die wasserschwangere Regenwolke die Erde?
Warum versetzt die umlaufende Sonne die Dreiwelt in Entzücken?
Der Edlen Sinnen und Trachten ist andern zu helfen und nicht auf Vergütung zu schielen.

Bhavavilasa

कस्मादिन्दुरसौ धिनोति जगतीं पीयूषगर्भैः करैः
कस्माद्वा जलधारयैष धरणीं धाराधरः सिञ्चति ।
भ्रामं भ्राममयं च नन्दयति वा कस्मात्त्रिलोकीं रविः
साधूनां हि परोपकारकरणे नोपाध्यपेक्षं मनः ॥

kasmaadindurasau dhinoti jagatiim piiyuushagarbhaih karaih
kasmaadvaa jaladhaarayaisha dharaniim dhaaraadharah sincati |
bhraamam bhraamamayam ca nandayati vaa kasmaattrilokiim ravih
saadhuunaam hi paropakaarakarane nopaadhyapeksham manah ||

Warum erquickt der Mond die Welt mit seinem an Erstmilch satten Licht?
Warum benetzt die wasserschwangere Regenwolke die Erde?
Warum versetzt Sonnengott Ravi die torkelnd rotierende Dreiwelt in Entzücken?
Der Edlen Sinnen und Trachten ist andern zu helfen und nicht auf Vergütung zu schielen.

Prashnottararatnamalika

कस्य न शोको यः स्यात्
अक्रोधः किं सुखं तुष्टिः ।
को राजा रन्जनकृत्
कश्च श्वा नीचसेवको यः स्यात् ॥

kasya na shoko yah syaat
akrodhah kim sukham tushtih |
ko raajaa ranjanakrt
kashca shvaa niicasevako yah syaat ||

Wer wäre da ohne Sorge? Der keine Wut kennt.
Was ist Glück? Der Zufriedene hat's.
Wer ist König? Der für Schlichtung sorgt.
Wer wäre dann ein Hund? Einer, der noch dem Gemeinsten dient.

Anyapadesha Shatakam

कः संबन्धो यदभिरमते वीक्ष्य मेघं मयूरी
कैवासत्तिर्यदमृतरुचौ सानुबन्धा चकोरी ।
को वा हेतुः पतति परितो यत्कृशानौ पतङ्गः
प्रायेणैवं विधिपरवशा प्राणिनां चित्तवृत्तिः ॥

kah sambandho yadabhiramate viikshya megham mayuurii
kaivaasattiryadamrtarucau saanubandhaa cakorii |
ko vaa hetuh patati parito yatkrshaanau patangah
praayenaivam vidhiparavashaa praaninaam cittavrttih ||

In welcher Beziehung steht die Wolke zum Pfau, der verzückt ist, kaum daß er sie sichtet?
Was bewirkt eigentlich, daß jedes Rebhuhn sich nach des Mondes Lebensgeisterglanz richtet?
Was ist der Grund dafür, daß jede Motte den blitzenden Lichtstrahl umschwirrt?
Der Lebewesen Gefühlserregung wird in der Regel vom Schicksal bestimmt.

Anyapadesha Shatakam

कः संबन्धो यदभिरमते वीक्ष्य मेघं मयूरी
कैवासत्तिर्यदमृतरुचौ सानुबन्धा चकोरी ।
को वा हेतुः पतति परितो यत्कृशानौ पतङ्गः
प्रायेणैवं विधिपरवशा प्राणिनां चित्तवृत्तिः ॥

kah sambandho yadabhiramate viikshya megham mayuurii
kaivaasattiryadamrtarucau saanubandhaa cakorii |
ko vaa hetuh patati parito yatkrshaanau patangah
praayenaivam vidhiparavashaa praaninaam cittavrttih ||

In welcher Beziehung steht die Wolke zum Pfau, der verzückt ist, kaum daß er sie sichtet?
Was bewirkt eigentlich, daß jedes Rebhuhn sich nach des Mondes Lebensgeisterglanz richtet?
Was ist der Grund dafür, daß jede Motte den blitzenden Lichtstrahl umschwirrt?
Der Lebewesen Gefühlserregung wird in der Regel vom Schicksal bestimmt.

Samayocitapadyamalika

कष्टं खलु मूर्खत्वं कष्टं खलु यौवनेषु दारिद्र्यम् ।
कष्टात्कष्टतरं किं परगृहवासः परान्नंश्च ॥

kashtam khalu muurkhatvam kashtam khalu yauvaneshu daaridryam |
kashtaatkashtataram kim paragrhavaasah paraannamshca ||

Wirklich hart ist, in jungen Jahren blöd und arm zu sein.
Ist aber fremdes Essen in fremden Häusern nicht härter als alle Härten?

Samayocitapadyamalika

कष्टं खलु मूर्खत्वं कष्टं खलु यौवनेषु दारिद्र्यं ।
कष्टात्कष्टतरं किं परगृहवासः परान्नंश्च ॥

kashtam khalu muurkhatvam kashtam khalu yauvaneshu daaridryam |
kashtaatkashtataram kim paragrhavaasah paraannamshca ||

Wirklich hart ist, in jungen Jahren blöd und arm zu sein.
Ist aber fremdes Essen in fremden Häusern nicht härter als alle Härten?

Vishvagunadarsha

कवित्वस्य गाम्भीर्यमौदार्यमृद्धेः
प्रभुत्वस्य शौर्यं गुरुत्वस्य विद्याम् ।
महावंश्यतायाः सदाचारपूर्तिं
महत्त्वस्य सौलभ्यमाकल्पमाहुः ॥

kavitvasya gaambhiiryamaudaaryamrddheh
prabhutvasya shauryam gurutvasya vidyaam |
mahaavanshyataayaah sadaacaarapuurtim
mahattvasya saulabhyamaakalpamaahuh ||

Als Zierde einer Dichtung gilt ihr Tiefsinn, eines Wohlhabenden seine Großzügigkeit.
Die Herrschaft macht ihr Heldenmut, den Lehrkörper sein Wissen,
den Hochadel sein stets vorbildliches Verhalten,
die Machtelite ihre gute Erreichbarkeit erst schön.

Vishvagunadarsha

कवितस्य गाम्भीर्यमौदार्यमृद्धेः
प्रभुत्वस्य शौर्यं गुरुत्वस्य विद्यां ।
महावंश्यतायाः सदाचारपूर्तिं
महत्त्वस्य सौलभ्यमाकल्पमाहुः ॥

kavitvasya gaambhiiryamaudaaryamrddheh
prabhutvasya shauryam gurutvasya vidyaam |
mahaavanshyataayaah sadaacaarapuurtim
mahattvasya saulabhyamaakalpamaahuh ||

Als Zierde der Dichtung gilt ihr Tiefsinn, eines Wohlhabenden seine Großzügigkeit,
einer Herrschaft der Heldenmut, des Lehrkörpers das Wissen,
des Hochadels sein stets korrektes Verhalten,
der Machtelite ihre gute Erreichbarkeit.

Ramayana Sundara

कल्याणी बत गाथेयं लौकिकी प्रतिभाति मे ।
एति जीवन्तमानन्दो नरं वर्षाशतादपि ॥

kalyaanii bata gaatheyam laukikii pratibhaati me |
eti jiivantamaanando naram varshaashataadapi ||

Da fällt mir dieses schöne schlichte Lied wieder ein, mein Freund,
wie ein Mann sich seines Lebens freut und darüber hundert Jahre alt wird.

Ramayana Sundarakanda

कल्याणी बत गाथेयं लौकिकी प्रतिभाति मे ।
एति जीवन्तमानन्दो नरं वर्षाशतादपि ॥

kalyaanii bata gaatheyam laukikii pratibhaati me |
eti jiivantamaanando naram varshaashataadapi ||

Da fällt mir dieses schöne schlichte Lied wieder ein, lieber Freund,
wie ein Mann sich seines Lebens freut und darüber hundert Jahre alt wird.

Hitopadesha vigraha

क्षमी दाता गुणग्राही स्वामी दुःखेन लभ्यते ।
शुचिर्दक्षोऽनुरक्तश्च जाने भृत्योऽपि दुर्लभः ॥

kshamii daataa gunagraahii svaamii duhkhena labhyate |
shucirdaksho'nuraktashca jaane bhrtyo'pi durlabhah ||

Ein nachsichtiger, freigebiger Herr, der Qualität anerkennt, ist genau so schwer zu finden,
wie ein sauberer, geschickter und anhänglicher Diener je geboren ward.

Hitopadesha Vigraha

क्षमी दाता गुणग्राही स्वामी दुःखेन लभ्यते ।
शुचिर्दक्षोऽनुरक्तश्च जाने भृत्योऽपि दुर्लभः ॥

kshamii daataa gunagraahii svaamii duhkhena labhyate |
shucirdaksho'nuraktashca jaane bhrtyo'pi durlabhah ||

Ein nachsichtiger, freigebiger Herr, der Qualität anerkennt, ist genauso schwer zu finden,
wie ein sauberer, geschickter und anhänglicher Diener je geboren ward.

Locana

कर्पूर इव दग्धोऽपि शक्तिमान् यो दिने दिने ।
नमोऽस्त्ववर्यवीर्याय तस्मै कुसुमधन्वने ॥

karpuura iva dagdho'pi shaktimaan yo dine dine |
namo'stvavaryaviiryaaya tasmai kusumadhanvane ||

Ehre sei dem nicht zu wehrenden Helden mit dem Blütenbogen,
der obwohl wie Campher verbrannt mit jedem Tag stärker wird.

Bhagavata

क्षमया रोचते लक्ष्मीर्ब्राह्मी सौरी यथा प्रभा ।
क्षमिणामाशु भगवांस्तुष्यते हरिरीश्वरः ॥

kshamayaa rocate lakshmiirbraahmii saurii yathaa prabhaa |
kshaminaamaashu bhagavaanstushyate haririishvarah ||

Mit Nachsicht gewinnt man die Göttinnen des Glücks, der schönen Rede, der Sonne und des Lichts für sich. Auch der liebe Herrgott Hari ist den Nachsichtigen bald gewogen.

Bhagavata

क्षमया रोचते लक्ष्मीर्ब्राह्मी सौरी यथा प्रभा ।
क्षमिणामाशु भगवांस्तुष्यते हरिरीश्वरः ॥

kshamayaa rocate lakshmiirbraahmii saurii yathaa prabhaa |
kshaminaamaashu bhagavaanstushyate haririishvarah ||

Mit Geduld gewinnt man die Göttinnen des Glücks, der schönen Rede, der Sonne und des Lichts für sich. Der Herrgott Hari ist der Geduldigen wegen bald zu erheitern.

Canakya Niti 17.9

पत्युराज्ञां विना नारी ह्युपोष्य व्रतचारिनी ।
आयुष्यं हरते भर्तु: सा नारी नरकं व्रजेत् ॥

patyuraajnaam vinaa naarii hyuposhya vratacaarinii |
aayushyam harate bhartuh saa naarii narakam vrajet ||

Eine Frau, die ohne daß ihr Mann es weiß, fastet oder Gelübde vollzieht,
verkürzt ihres Erhalters Lebensspanne. So eine Frau soll zur Hölle fahren!

Canakya Niti 17.4

लोभश्चेदगुणेन किं पिशुनता यद्यस्ति किं पातकै:
सत्यंश्चेत् तपसा च किं शुचि मनो यद्यस्ति तीर्थेन किम् ।
सौजन्यं यदि किं गुणै: सुमहिमा यद्यस्ति किं मण्डनै:
सद्विद्या यदि किं धनैरपयशो यद्यस्ति किं मृत्युना ॥

lobhashcedagunena kim pishunataa yadyasti kim paatakaih
satyam cet tapasaa ca kim shuci mano yadyasti tiirthena kim |
saujanyam yadi kim gunaih sumahimaa yadyasti kim mandanaih
sadvidyaa yadi kim dhanairapayasho yadyasti kim mrtyunaa ||

Wenn die Gier wirkt, wozu dann noch die anderen Laster? Wenn es zum Verrat gekommen ist, wozu dann noch weitere Verbrechen?
Wenn die Wahrheit offenbar ist, wozu dann die ganzen Gelübde? Wenn das Gewissen rein ist, wozu dann noch Wallfahrt?
Wenn das Wohlwollen da ist, wozu dann noch andere Tugenden? Wenn da eine Persönlichkeit ist, wozu dann der ganze Zierat?
Wenn nützliches Wissen vorhanden, wozu brauchte man dann noch Geld? Wer seinen Ruf verscherzt hat, was könnte der Tod dem noch nehmen?

Canakya Niti 17.3

यद्दूरं यद्दुराराध्यं यच्च दूरे व्यवस्थितम् ।
तत्सर्वं तपसा साध्यं तपो हि दुरतिक्रमम् ॥

yadduuram yadduraaraadhyam yacca duure vyavasthitam |
tatsarvam tapasaa saadhyam tapo hi duratikramam ||

Was weit weg ist, schwer zu erreichen, was gar außerhalb unserer Reichweite liegt,
kann alles durch Entsagung verwirklicht werden, denn gegen Entsagung ist schwer anzukommen.

Canakya Niti 15.1

यस्य चित्तं द्रवीभूतं कृपया सर्वजन्तुषु ।
तस्य ज्ञानेन मोक्षेण किं जटाभस्मलेपनै: ॥

yasya cittam draviibhuutam krpayaa sarvajantushu |
tasya jnaanena mokshena kim jataabhasmalepanaih ||

Einer, dem das Herz übergeht vor Mitleid mit allen Geschöpfen,
was soll der noch mit Erkenntnis, Erlösung, Asketenschopf, geaschter Haut und Zinnober?

Canakya Niti 13.4

अहो बत विचित्राणि चरितानि महात्मनाम् ।
लक्ष्मीं तृणाय मन्यन्ते तद्भारेण नमन्ति च ॥

aho bata vicitraani caritaani mahaatmanaam |
lakshmiim trnaaya manyante tadbhaarena namanti ca ||

Ach so! Gar vielfältig sind die Wandlungen unserer großen Vorbilder!
Erst verachten sie Geld wie Heu, dann knicken sie unter seiner Last ein.

Canakya Niti 11.12

एकाहारेण सन्तुष्ट: शट्कर्मनिरत: सदा ।
ऋतुकालाभिगामी च स विप्रो द्विज उच्यते ॥

ekaahaarena santushtah shatkarmaniratah sadaa |
rtukaalaabhigaamii ca sa vipro dvija ucyate ||

Ein Bevorzugter, der mit einem Mahl am Tag zufrieden, froh die sechs heiligen Handlungen
und zur rechten Zeit das Beilager versieht, gilt als Wiedergeborener.

Canakya Niti 11.11

अकृष्टफलमूलानि वनवासरति: सदा ।
कुरुते’हरह: श्राद्धं ऋषिर्विप्र: स उच्यते ॥

akrshtaphalamuulaani vanavaasaratih sadaa |
kurute'harahah shraaddham rshirviprah sa ucyate ||

Ein Seher, dem die wilden Früchte und Wurzeln des Waldlebens munden,
der Tag für Tag seine Rituale vollzieht, gilt als Bevorzugter.

Canakya Niti 10.12

वरं वनं व्याघ्रगजेन्द्रसेवितं द्रुमालयं पत्र फलाम्बु सेवनं ।
तृणेषु शय्या शत जीर्ण वल्कलं न बन्धुमध्ये धनहीनजीवनम् ॥

varam vanam vyaaghra gajendrasevitam drumaalayam patra phalaambu sevanam |
trneshu shayyaa shata jiirna valkalam na bandhumadhye dhanahiinajiivanam ||

Besser man lebte mit den Tigern und Elefantenbullen des Waldes,
äße in Baumwipfeln Früchte und leckte von Blättern das Naß,
bettete sich auf ein Lager von Gras und deckte die Blöße mit Bast,
als daß man mittellos vegetierte unter Verwandten.

Canakya Niti 6.14

कुराजराज्येन कुत: प्रजासुखं कुमित्रमित्रेण कुतो’भिनिर्वृति: ।
कुदारदारैश्च कुतो गृहे रति: कुशिश्यशिश्यमध्यापयत: कुतो यश: ॥

kuraajaraajyena kutah prajaasukham kumitramitrena kuto'bhinirvrtih |
kudaaradaaraish ca kuto grhe ratih kushishyashishyamadhyaapayatah kuto yashah ||

Woher sollte denn in einem schlecht regierten Reich das Glück des Volkes kommen?
Woher die Entspanntheit, wenn der Freund kein guter Freund ist?
Woher die Freude im Haus, wenn die Eheweiber Drachen sind?
Woher der gute Ruf des Lehrers bei lernunwilligen Schülern?

Canakya Niti 6.13

वरं न राज्यं न कुराजराज्यं वरं न मित्रं न कुमित्रमित्रम् ।
वरं न शिश्यो न कुशिश्यशिश्यो वरं न दारा न कुदारदार: ॥

varam na raajyam na kuraajaraajyam varam na mitram na kumitramitram |
varam na shishyo na kushishyashishyo varam na daaraa na kudaaradaarah ||

Besser gar kein Reich als ein schlecht regiertes.
Besser gar kein Freund als kein guter Freund.
Besser gar kein Schüler als ein fauler Hund.
Besser gar kein Eheweib als ein Hausdrachen.

Canakya Niti 5.14

तृणं ब्रह्मविद: स्वर्गस्तृणं शूरस्य जीवितम् ।
जिताशस्य तृणं नारी निःस्पृहस्य तृणं जगत् ॥

trnam brahmavidah svargastrnam shuurasya jiivitam |
jitaashasya trnam naarii nihsprhasya trnam jagat ||

Wie ein Halm in der Wiese ist dem Weltseelenkenner der Himmel, ist dem Helden das Leben,
ist dem Sieger über die Erwartung die Frau, ist dem Entsagenden die Welt.

Avimaraka

क्षमया जय विप्रेन्द्रान् दयया जय संश्रितान् ।
तत्त्वबुद्ध्या जयात्मानंस्तेजसा जय पार्थिवान् ॥

kshamayaa jaya viprendraan dayayaa jaya samshritaan |
tattvabuddhyaa jaya aatmaanamstejasaa jaya paarthivaan ||

Mit Nachsicht gewinne die Priester, mit Freigebigkeit gewinne die Asylsuchenden,
mit Einsicht in die Wirklichkeit gewinne dich selbst, mit Wagemut die irdischen Herrscher.

Bodhicaryavatara

विषं रुधिरमासाद्य प्रसर्पति यथा तनौ ।
तथैव छिद्रमासाद्य दोषश्चित्ते प्रसर्पति ॥

visham rudhiramaasaadya prasarpati yathaa tanau |
tathaiva chidramaasaadya doshascitte prasarpati ||

Gift geht sofort ins Blut, um sich im Körper zu verteilen.
Das Böse dringt in jeden Spalt, um im Geist sich zu verkriechen.

Bharatamanjari

विनयो रत्नमुकुटं सच्छास्त्रं मणिकुण्डले ।
त्यागश्च कङ्कणं येशां किं तेषां जडमण्डनै: ॥

vinayo ratnamukutam sacchaastram manikundale |
tyaagashca kankanam yeshaam kim teshaam jadamandanaih ||

Ihre als Juwelenkrone aufgesetzte Bescheidenheit, ihre Belesenheit ein Funkelstein am Ohrring, ihre Entsagung ein klotziger Armreif, was ist das anderes als kalter Zierat?

Bhagavatamahatmya

देहे’स्थिमांसरुधिरे’भिमतिं त्यज त्वम्
जायासुतादिषु सदा ममतां विमुञ्च ।
पश्यानिशं जगदिदं क्षनभंगनिष्ठम्
वैराग्यरागरसिको भव भक्तिनिष्ठ: ॥

dehe'sthimaansarudhire'bhimatim tyaja tvam
jaayaasutaadishu sadaa mamataam vimunca |
pashyaanisham jagadidam kshanabhanganishtham
vairaagyaraagarasiko bhava bhaktinishthah ||

Lös dich vom Stolz auf einen Körper aus Knochen, Fleisch und Blut.
Mach dich für immer frei vom Besitzanspruch gegen Weiber, Kinder und so weiter.
Betrachte diese Welt immer auf einer Augenblicksbrüchigkeit beruhend,
und laß dich selbst an leidenschaftlicher Leidenschaftslosigkeit Geschmack findend in der Hingabe ruhen.

Atrismrti

बाह्यमाध्यात्मिकं वा’पि दु:खमुत्पाद्यते परै: ।
न कुप्यति न चाहन्ति दम इत्यभिधीयते ॥

baahyamaadhyaatmikam vaa'pi duhkhamutpaadyate paraih |
na kupyati na caahanti dama ityabhidhiiyate ||

Als beherrscht wird angesehen, wer nicht zürnt oder auf Rache sinnt,
ist doch mancher Schaden außer durch andere selbst verschuldet.

Atrismrti

ध्यानमेव परो धर्मो ध्यानमेव परं तप: ।
ध्यानमेव परं शौचं तस्माद्ध्यानपरो भवेत् ॥

dhyaanameva paro dharmo dhyaanameva param tapah |
dhyaanameva param shaucam tasmaaddhyaanaparo bhavet ||

Meditieren ist die höchste Religion, Meditieren ist höchste Entsagung.
Meditieren ist die gründlichste Reinigung, darum sei über allem Meditation.

Locana

कर्पूर इव दग्धोऽपि शक्तिमान् यो दिने दिने ।
नमोऽस्त्ववार्यवीर्याय तस्मै कुसुमधन्वने ॥

karpuura iva dagdho'pi shaktimaan yo dine dine |
namo'stvavaaryaviiryaaya tasmai kusumadhanvane ||

Ehre sei dem nicht zu wehrenden Recken mit dem Blumenjagdbogen,
der, obwohl wie Kampfer verbrannt, mit jedem Tag mächtiger wird.

Abhinavapathavali

लोभमूलानि पापानि व्याधयो रसमूलका: ।
स्नेहमूलानि दु:खानि त्रीणि त्यक्त्वा सुखी भवेत् ॥

lobhamuulaani paapaani vyaadhayo rasamuulakaah |
snehamuulaani duhkhaani triini tyaktvaa sukhii bhavet ||

Verbrechen gehen auf Gier zurück, Krankheiten auf Genüsse.
Liebeslust verursacht Schmerzen. Wirf die Drei ab und schätze dich glücklich!

Shabarabhashya

अर्के चेन्मधु विन्देत किमर्थं पर्वतं व्रजेत् ।
इष्टस्यार्थस्य संसिद्धौ को विद्वान् यत्नमाचरेत् ॥

arke cenmadhu vindeta kimartham parvatam vrajet |
ishtasyaarthasya samsiddhau ko vidvaan yatnamaacaret ||

Fände man Honig im Löwenzahn, warum den Berg noch besteigen?
Welcher Gelehrte, der fand was er suchte, unterzöge sich weiterer Mühen?

Yajniavalkya

केचिद्दैवात्स्वभावाद्वा कालात्पुरुषकारत: ।
संयोगे केचिदिच्छन्ति फलं कुशलबुद्धय: ॥

keciddaivaatsvabhaavaadvaa kaalaatpurushakaaratah |
samyoge kecidicchanti phalam kushalabuddhayah ||

Ihren Erfolg suchen manche im Schicksal, in den Anlagen auch, andere im Zeitpunkt oder im Tun des Menschen. In der Kombination suchen ihn durch Erfahrung Gewitzte.

Subhashitasudhanidhi

प्रज्ञागुप्तशरीरस्य किं करिष्यन्ति संगता: ।
गृहीतच्छत्रहस्तस्य वारिधारा इवारय: ॥

prajnaaguptashariirasya kim karishyanti samgataah |
grhiitacchatrahastasya vaaridhaaraa ivaarayah ||

Was könnten Angreifer dem geistig gewappneten Körper anhaben,
oder Regenschauer dem, dessen Hand den Schirm ergriff?

Subhashitasudhanidhi

अलं दानेन विप्रेन्द्र यजनाध्ययनेन वा ।
इदं तत्स्वर्गसोपानममलं यत्प्रियं वच: ॥

alam daanena viprendra yajanaadhyayanena vaa |
idam tatsvargasopaanamamalam yatpriyam vacah ||

Genug geschenkt, geräuchert und meditiert, o trefflicher Brahmane!
Die sicherste Himmelsleiter ist nun mal das gute Wort.

Subhashitasudhanidhi

शाठ्येन मित्रं कपटेन धर्मं परोपतापेन समृद्धभावम् ।
सुखेन विद्यां परुषेण नारीं वान्छन्ति ये नूनमपण्डितास्ते ॥

shaathyena mitram kapatena dharmam paropataapena samrddhabhaavam |
sukhena vidyaam parushena naariim vaanchanti ye nuunamapanditaaste ||

Die den Freund mit Lügen, ihr Recht mit Betrügen, ein reiches Leben mit fremder Mühsal,
Bildung mit Spaß, eine Frau mit Rohheit haben wollen,
sind nur noch unbelehrbar.

Subhashitasudhanidhi

मृत: कीर्तिं न जानाति जीवन् कीर्तिं समश्नुते ।
मृतस्य कीर्तिर्मर्त्यस्य यथा माला गतायुश: ॥

mrtah kiirtim na jaanaati jiivan kiirtim samashnute |
mrtasya kiirtirmartyasya yathaa maalaa gataayushah ||

Ein Toter kennt keinen Ruhm. Der Lebende zehrt vom Ruhm.
Des Toten Ruhm wird welk wie der Blumenkranz auf seiner Leiche.

Brhatparasharasmrti

कन्यायाश्च वरस्यापि यत्र उभयोर्भवेद्रतिः ।
तथा कन्यां वरो धीमान् वरयेद्वंशशुद्धये ॥

kanyaayaashca varasyaapi yatra ubhayorbhavedratih |
tathaa kanyaam varo dhiimaan varayedvanshashuddhaye ||

Lieben das Mädchen und der junge Mann einander und sind lustig,
so wähle der kluge Bräutigam eben diese um der Veredelung seines Stammes willen.

Kuvalayananda

कपिरपि च कापिशायनमदमत्तो वृश्चिकेन सन्दष्टः ।
अपि च पिशाचग्रस्तः किं ब्रूवो वैकृतं तस्य ॥

kapirapi ca kaapishaayanamadamatto vrshcikena sandashtah |
api ca pishaacagrastah kim bruuvo vaikrtam tasya ||

Er ist wohl ein Affe, von Schnaps schwer betrunken, vom Skorpion gestochen
und obendrein besessen: Sag, was für Anfälle hat der?

Pratijnayaugandharayana

कन्यायाः वरसंपत्तिः पितुः प्रायः प्रयत्नतः ।
भाग्येषु शेषमायत्तं दृष्टपूर्वं न चान्यथा ॥

kanyaayaah varasampattih pituh praayah prayatnatah |
bhaagyeshu sheshamaayattam drshtapuurvam na caanyathaa ||

Einer Tochter höchstes Wohlergehen hängt meist von ihres Vaters Mühsal ab.
Der Rest beruht erfahrungsgemäß auf Zufällen, und nicht andersherum.

Kuvalayananda

कपिरपि च कापिशायनमदमत्तो वृश्चिकेन संदष्टः ।
अपि च पिशाचग्रस्तः किं ब्रूवो वैकृतं तस्य ॥

kapirapi ca kaapishaayanamadamatto vrshcikena sandashtah |
api ca pishaacagrastah kim bruuvo vaikrtam tasya ||

Er ist wohl ein Affe, von Schnaps schwer betrunken, vom Skorpion gestochen
und obendrein vom bösen Geist besessen: Sag, zu welchen Auswüchsen ist der noch fähig?

Pratijnayaugandharayana

कन्यायाः वरसंपत्तिः पितुः प्रायः प्रयत्नतः ।
भाग्येषु शेषमायत्तं दृष्टपूर्वं न चान्यथा ॥

kanyaayaah varasampattih pituh praayah prayatnatah |
bhaagyeshu sheshamaayattam drshtapuurvam na caanyathaa ||

Einer Tochter höchstes Wohlergehen hängt meist von ihres Vaters Mühsal ab.
Der Rest beruht erfahrungsgemäß auf Zufällen, und weiter ist da nichts.